Wietkweken en overlast: Uitdagingen en beleidsmaatregelen in gemeenten

Het kweken van wiet (cannabis) in woningen, vooral op ongewenste locaties zoals kelders of in de directe omgeving van horecagelegenheden, brengt een aantal risico’s met zich mee. Het fenomeen van thuiskwekerijen is in de afgelopen jaren fors toegenomen in Nederland en heeft geleid tot problemen zoals overlast, milieuvervuiling, brandgevaar en sociale spanningen. In dit artikel wordt ingegaan op de huidige situatie in gemeenten, met een focus op beleidsmaatregelen en de rol van het lokale bestuur bij het aanpakken van wietkwekerijen. De nadruk ligt op de juridische en praktische uitdagingen voor gemeenten die zich willen afzetten tegen illegale cannabiscultivaties.

Inleiding

In Nederland is de handel in softdrugs, zoals cannabis, in principe verboden. Echter, coffeeshops worden sinds jaren op een gedoogbeleid toegestaan, mits ze zich houden aan strikte voorwaarden zoals de AHOJ-G-richtlijnen. Deze richtlijnen, uitgevaardigd door het Openbaar Ministerie, stellen onder andere dat er geen verkoop mag plaatsvinden aan minderjarigen, geen harddrugs mogen worden verkocht en geen overlast mag worden veroorzaakt. Buiten de regulering van coffeeshops is het kweken van cannabis in eigen woning strikt illegaal, tenzij het medisch toegestaan is. Toch is thuiskweken een groeiend probleem, waarbij woningen vaak worden aangepast voor het kweken van wiet, bijvoorbeeld in kelders, zolderkamers of achterkamers van horecagelegenheden.

Thuiskwekerijen: Oorzaak en effecten

Thuiskwekerijen zijn illegale zaken waarin cannabis wordt gekweekt in eigen woningen. Hoewel het legaal gebruik van cannabis voor medische doeleinden mogelijk is, is het kweken en verkoop van cannabis voor commerciële doeleinden verboden. In de praktijk zijn thuiskwekerijen vaak verborgen in woningen en zijn ze moeilijk op te sporen. De overlast die hierbij ontstaat is echter duidelijk waarneembaar: stank, parkeeroverlast, verhoogde energieverbruik, en in ernstige gevallen brandgevaar door het gebruik van hoge spanning en klimatiseertechnieken.

In de context van horecagelegenheden, zoals een restaurant of bar, kan het kweken van cannabis in de directe omgeving extra problemen oproepen. Denk hierbij aan situaties waarbij een kelder van een horecagelegenheid wordt gebruikt voor het kweken van cannabis. Niet alleen is dit illegaal, maar het leidt ook tot verhoogde kosten voor energie en onderhoud, en kan het leiden tot een slechte reputatie van het bedrijf.

Beleidsmaatregelen op gemeentelijke niveau

Voor wat betreft de regulering van softdrughandel, is het gemeentebelang groot. Circa 95% van de Nederlandse gemeenten heeft een beleid ontwikkeld om het aantal coffeeshops binnen de gemeentegrenzen te reguleren. Dit beleid kan variëren van een beleid zonder maximum aantal coffeeshops tot een zogenaamd nulbeleid, waarin geen coffeeshops worden toegelaten. Gemeenten zoals Bergen op Zoom en Roosendaal hanteren bijvoorbeeld sinds 2009 een nulbeleid, ondanks dat hun inwonertal hoger is dan de 40.000 inwoners.

Ook in gemeenten zonder coffeeshops kan thuiskweken een probleem worden. Zo is in Werkendam geen coffeeshop aanwezig, maar jongeren uit de gemeente zijn afhankelijk van coffeeshops in aangrenzende gemeenten. Hierdoor ontstaat een indirecte druk op thuiskweken, waarbij jongeren of huishoudens illegaal wiet gaan kweken, bijvoorbeeld in kelders of op zolderkamers. De gemeente, in samenwerking met politie, brandweer en woningbouwverenigingen, probeert deze situatie aan te pakken via conventies zoals het Convenant Aanpak Drugsoverlast en het Plan van Aanpak Hennepkwekerijen.

Juridische mogelijkheden voor gemeenten

Gemeenten beschikken over enkele juridische instrumenten om thuiskwekerijen aan te pakken. Artikel 13b van de Opiumwet biedt de gemeente de mogelijkheid om illegale verkooppunten van verboden cannabisproducten te sluiten. Daarnaast is artikel 174 van de Gemeentewet van toepassing in gevallen waarin een smartshop of coffeeshop illegaal handelt in softdrugs. In dergelijke gevallen kan de burgemeester besluiten tot sluiting van de onderneming.

Een belangrijk juridisch instrument is ook het zogenaamde horeca-exploitatievergunningstelsel, dat gericht is op preventief optreden. Hierbij kunnen gemeenten vooraf bepalen welke activiteiten in een horecagelegenheid zijn toegestaan en welke niet. Zo kan een gemeente ervoor kiezen om te verhinderen dat een kelder van een restaurant of bar wordt gebruikt voor het kweken van cannabis. Dit kan bijvoorbeeld door te eisen dat exploitanten een vergunning moeten aanvragen voor het gebruik van de kelder, of door voorwaarden op te nemen in de vergunning die het kweken van cannabis verbannen.

Overlast en veiligheid

Een van de belangrijkste problemen bij thuiskwekerijen is de overlast die wordt veroorzaakt. De wietstank die vaak uit thuiskwekerijen komt, kan aanzienlijk zijn en leidt vaak tot klachten van buurders. Daarnaast zijn thuiskwekerijen vaak verlicht met hoge-intensiteit-LED-lampen, wat niet alleen leidt tot hoge energiekosten, maar ook tot verhoogde brandrisico’s. De elektriciteitsmaatschappijen werken vaak samen met gemeenten en politie om illegale verbruiktops te detecteren en aan te pakken.

In de context van horecagelegenheden kan thuiskweken in een kelder of op een zolder extra risico’s met zich meenemen. Zo kan het gebruik van illegale elektriciteitsaansluitingen of het onveilig omgaan met elektriciteitsinstallaties leiden tot branden of elektrische schokken. Daarnaast kan thuiskweken in dergelijke locaties leiden tot verhoogde kosten voor de exploitant, bijvoorbeeld door verhoogde energierekening of de noodzaak van extra isolatie en ventilatie.

Rol van het Openbaar Ministerie en de politie

Hoewel gemeenten een belangrijke rol spelen bij de regulering van softdrughandel, is de handhaving voornamelijk in handen van het Openbaar Ministerie en de politie. Het Openbaar Ministerie bepaalt wanneer er strafrechtelijk wordt opgetreden tegen coffeeshops of thuiskwekerijen. Richtlijnen van de Procureurs-Generaal stellen dat er niet strafrechtelijk kan worden opgetreden tegen coffeeshops die zich aan de AHOJ-G-richtlijnen houden. Echter, bij thuiskwekerijen die illegaal werken, is strafrechtelijke aanklacht mogelijk.

De politie speelt een rol bij het detecteren en aanpakken van thuiskwekerijen. Vaak werken gemeenten en politie samen aan plan van aanpak hennepkwekerijen, waarbij het doel is om illegale kwekerijen te identificeren en te sluiten. Dit kan bijvoorbeeld via onderzoek naar verhoogde energieverbruik of klachten van bewoners.

Beleidsuitdagingen

Hoewel gemeenten een aantal juridische en praktische instrumenten tot hun beschikking hebben om thuiskwekerijen aan te pakken, blijft het een complexe en uitdagingende taak. Enerzijds is er behoefte aan preventieve maatregelen om thuiskweken te vermijden, anderzijds moet er ook worden aandacht besteed aan de bestaande situatie en de overlast die hierbij ontstaat.

Een belangrijke uitdaging is de balans tussen vrijheid van woning en het recht op een veilig en gezond leefmilieu. Het kweken van cannabis in een eigen woning is in principe een persoonlijke keuze, maar het kan leiden tot overlast voor de omgeving. Daarom is het voor gemeenten belangrijk om beleidsmaatregelen te ontwikkelen die niet alleen gericht zijn op de aanpak van thuiskwekerijen, maar ook op het voorkomen van overlast en het creëren van een veilige leefomgeving voor alle inwoners.

Conclusie

Thuiskweken van cannabis, in het bijzonder in kelders of in de directe omgeving van horecagelegenheden, brengt een aantal risico’s met zich mee, zoals overlast, brandgevaar en milieuvervuiling. Gemeenten beschikken over juridische en praktische instrumenten om thuiskwekerijen aan te pakken, maar het is een complexe uitdaging om dit effectief te doen. Het belang van een goed en consistent gemeentelijk beleid is hierbij groot, niet alleen om thuiskwekerijen aan te pakken, maar ook om de openbare orde en veiligheid te waarborgen.

Het kweken van cannabis in kelders of op zolderkamers van horecagelegenheden vraagt om extra aandacht van de gemeente, aangezien het kan leiden tot verhoogde kosten, brandrisico’s en overlast. Het is daarom belangrijk dat gemeenten samenwerken met politie, brandweer en andere betrokken partijen om thuiskwekerijen aan te pakken en de leefomgeving voor alle inwoners te verbeteren.

Bronnen

1. Lokale regelgeving Overheid: CVDR314316