Palliatieve zorg in woningen: De rol van woonomgeving in de laatste levensfase

In de bouw- en renovatiebranche wordt steeds meer aandacht besteed aan de toekomstige gebruikers en het functionele karakter van woningen. Palliatieve zorg, gericht op mensen in hun laatste levensfase, vraagt om een woonomgeving die niet alleen comfortabel en veilig is, maar ook afgestemd op de specifieke behoeften van zowel de cliënt als zijn of haar naasten. In dit artikel worden relevante inzichten belicht, gebaseerd op recente ontwikkelingen in de zorgsector, met betrekking tot de bouw, inrichting en functionele aspecten van woonomgevingen voor palliatieve zorg. Deze inzichten zijn afgeleid uit concrete praktijkvoorbeelden, zoals de inrichting van de Hazelaar, een afdeling van de organisatie Brentano.

Palliatieve zorg in een woning: Functionele eisen

Palliatieve zorg richt zich op het verbeteren van de levenskwaliteit voor mensen in de terminale fase. Een belangrijk aspect daarvan is de woonomgeving. De Hazelaar, bijvoorbeeld, is speciaal ingericht voor mensen in hun laatste levensfase en biedt een warme, huiselijke omgeving met ruimte voor rust, verbondenheid en persoonlijke aandacht. Deze afdeling is een aanvulling op het bestaande zorgaanbod in Amstelveen en omstreken, en vult de bredere visie van Brentano in op ‘waardig ouder worden en waardig sterven’.

Een dergelijke woonomgeving vraagt om een kleinschalige opzet, waarin individuele wensen worden verwerkt. Dit vereist een zorgvuldige inrichting van de ruimte, zodat de woonomgeving niet alleen functioneel is, maar ook psychologisch comfort biedt. De inrichting van Hazelaar legt bijvoorbeeld de nadruk op rust, veiligheid en persoonlijke aandacht. Deze aspecten zijn cruciaal bij de bouw of renovatie van een woonruimte die palliatieve zorg mogelijk maakt.

Bouw- en inrichtingsaspecten

De inrichting van een woonruimte voor palliatieve zorg houdt rekening met een aantal technische en functionele kenmerken. In de Hazelaar wordt bijvoorbeeld gebruikgemaakt van een multidisciplinair team dat samenwerkt aan het bieden van comfort en ondersteuning, afgestemd op de situatie en levensverhaal van de cliënt. De fysieke omgeving moet daarom voldoen aan eisen die zowel medische zorg als rust en privacy bevorderen.

Belangrijke bouw- en inrichtingsaspecten zijn:

• Rust en privacy: De woonruimte moet voldoende scheidingsmogelijkheden bieden, zodat cliënt en naasten rust kunnen vinden.
• Toegankelijkheid en veiligheid: De inrichting moet gericht zijn op het voorkomen van valrisico’s en het faciliteren van zorgtaken.
• Afscheidsbegeleiding: De ruimte moet geschikt zijn voor momenten van afscheid, inclusief mogelijkheden voor overnachten of het delen van maaltijden.
• Geestelijke ondersteuning: De woonruimte moet ruimte bieden voor geestelijke verzorging, zowel in religieuze als morele zin.

Een multidisciplinair team – bestaande uit verzorgenden, verpleegkundigen, artsen, fysiotherapeuten en vrijwilligers – speelt een belangrijke rol in het ontwerp en de functionele toepassing van zowel woning- als zorgruimtes.

Integratie van zorg en woning

De integratie van zorg en woning is een kernconcept bij palliatieve zorg. In de Hazelaar is dit concreet verwerkt in de aanpak van de inrichting, waarin een ruimte is gecreëerd die niet alleen gericht is op medische zorg, maar ook op rust, comfort en een waardige begeleiding in de laatste levensfase. Deze aanpak benadrukt het belang van een woonomgeving die zowel de fysieke als emotionele behoeften van de cliënt en zijn of haar naasten ondersteunt.

De zorg richt zich niet alleen op de cliënt, maar ook op het netwerk eromheen. Dit betekent dat de woonruimte moet zijn ontworpen om ook de behoeften van familieleden en bezoekers te kunnen ondersteunen. Denk hierbij aan ruimtes voor gezamenlijke momenten, zoals een woonkamer of eetkamer, die afgestemd zijn op de wensen van de cliënt en zijn of haar naasten.

Aanmelding en begeleiding

Het aanmeldingsproces voor een woonruimte die palliatieve zorg biedt, verloopt via zorgbemiddeling. Cliënten en hun naasten worden hierbij stap voor stap begeleid. Dit betekent dat bij de bouw of renovatie van dergelijke ruimtes ook rekening moet worden gehouden met de toegankelijkheid van de locatie en de logistiek van het aanmeldingsproces. Een woonruimte moet niet alleen functioneel zijn, maar ook logistisch geschikt voor het verwerken van zorgtaken en het begeleiden van cliënten en hun naasten.

Innovatie in palliatieve zorg

De Hazelaar stelt zich voor als een innovatieve benadering van palliatieve zorg. Projectleider en initiatiefneemster Gergana Yanalieva benadrukt dat de nieuwe afdeling niet alleen een uitbreiding van het zorgcentrum is, maar vooral een plek waar patiënten en hun naasten de behandeling krijgen die zij verdienen. Deze visie benadrukt de noodzaak van een woonruimte die niet alleen gericht is op medische zorg, maar ook op emotionele en spirituele ondersteuning.

Innovatie in palliatieve zorg vraagt om een flexibele en aanpasbare woonruimte, waarin zowel medische zorg als emotionele ondersteuning mogelijk zijn. De inrichting van dergelijke ruimtes moet dus rekening houden met zowel technische aspecten als de psychologische effecten van de woonomgeving.

Conclusie

In dit artikel is duidelijk geworden dat palliatieve zorg in woonruimtes een complexe aangelegenheid is, die zowel bouw- en inrichtingsaspecten als functionele en emotionele ondersteuning omvat. De inrichting van een woonruimte voor palliatieve zorg moet gericht zijn op rust, veiligheid, persoonlijke aandacht en ondersteuning van het netwerk van de cliënt. De Hazelaar biedt een concrete voorbeeld van hoe deze principes in de praktijk worden toegepast. Deze benadering benadrukt de rol van de woonomgeving in palliatieve zorg en onderstreept de noodzaak van een multidisciplinaire aanpak bij zowel de bouw als de inrichting van zorgruimtes.

Voor zowel woningbouwers, renovatieprojectleiders als zorgverleners is het belangrijk om rekening te houden met de functionele en emotionele eisen van palliatieve zorg. Een woonruimte die deze aspecten ondersteunt, maakt het mogelijk om een waardige begeleiding in de laatste levensfase te bieden.

Bronnen

1. Huis aan de Poel krijgt palliatieve zorg