Wim, er staat water in de kelder: oorzaken, gevolgen en mogelijke oplossingen voor wateroverlast in kelders

Published by Redactie on juli 15, 2025 | Category kelder

Wateroverlast in kelders is tegenwoordig een steeds frequenter voorkomend probleem, vooral in regio’s zoals Midden-Brabant. Tijdens lange periodes van regenval stijgt het grondwaterpeil, waardoor zelfs de beste bouwmethoden niet volledig beschermd blijven. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de oorzaken van wateroverlast in kelders, de gevolgen voor de woning en de inwoner, en mogelijke oplossingen die binnen de eigen verantwoordelijkheid van de woningeigenaar liggen. Alle informatie is gebaseerd op feiten en analyses uit recente onderzoeken, verklaringen van woningbouwmaatschappijen en verantwoordelijken in de gemeente.

Oorzaken van wateroverlast in kelders

Stijgend grondwaterpeil

Een van de belangrijkste oorzaken van wateroverlast in kelders is het stijgende grondwaterpeil. In de regio Tilburg is gebleken dat de grondwaterstanden in 2023 en 2024 extreem hoog zijn geweest. In de Willem II-straat stond het grondwater normaal gesproken 3 meter onder het straatniveau, maar dit daalde tot minder dan 2 meter. In de Burgemeestersbuurt stond het grondwater zelfs 1 tot 2 meter hoger dan normaal in de eerste helft van 2024. Hierdoor dringt water makkelijker in de kelders binnen, vooral als deze onder het grondwaterpeil liggen.

Lage ligging van kelders

Vele kelders zijn dieper dan 2 meter en grenzen aan het maaiveld, wat betekent dat de buitenmuur van de kelder direct in aanraking is met de omgevingsbodem. Als het maaiveld iets hoger ligt dan de vloer van de kelder, kan regen- of grondwater via de buitenmuur sijpelen. Dit effect is vaak niet direct zichtbaar, maar kan na langer duur leiden tot een opgehoopte waterschade.

Geen invloed van infiltratievoorzieningen

Infiltratievoorzieningen, zoals ondergrondse krattensystemen, zijn ontworpen om regenwater op te vangen en langzaam in de grond te laten infiltreren. Deze voorzieningen zijn vooral bedoeld om droogteproblemen te voorkomen. Tijdens de extreem natte winter van 2023-2024 had het regenwater echter geen mogelijkheid meer om in de grond te infiltreren, omdat deze al verzadigd was. Hierdoor hadden infiltratievoorzieningen geen effect op de grondwaterstanden of op het voorkomen van wateroverlast in kelders.

Gevolgen van wateroverlast in kelders

Materiaalschade

Een van de eerste gevolgen van wateroverlast is de schade aan materieel dat in de kelder staat. Voorbeelden zijn laminaat dat volzogt raakt, sporttrommels die verroesten, en elektronica die kortsluit. Zoals beschreven in een woning in Oisterwijk is het laminaat volledig vernietigd en zijn sporttrommels verder verslechterd door roestvorming. Ook spullen die niet direct nat raken, zoals muren en vloeren, kunnen langdurig vochtig blijven, wat leidt tot schimmelvorming en verder verval van de constructie.

Constructieve schade

Vooral bij langdurige wateroverlast in de kelder kan sprake komen van constructieve schade. Het water drukt op de fundering en kan deze verplaatsen of verslechteren. Dit kan leiden tot scheuren in muren of vloeren, wat uiteindelijk kostbare herstelwerkzaamheden vereist. Inwoners zoals Anita in Oisterwijk zijn zich bewust van het feit dat water dat in de kelder blijft staan, ook de rest van het huis kan aantasten.

Gezondheidsrisico’s

Vooral bij langdurige vochtproblemen in de kelder is het risico op schimmelvorming groter. Schimmel kan zich ontwikkelen op muren, vloeren en andere oppervlakken die langdurig nat blijven. Dit kan leiden tot luchtkwaliteitsproblemen en gezondheidsklachten, vooral bij mensen met astma of allergieën.

Verantwoordelijkheden en beperkte opties bij wateroverlast

Verantwoordelijkheid van de woningeigenaar

Volgens verklaringen van zowel de gemeente als de waterschappen ligt de verantwoordelijkheid voor het voorkomen van wateroverlast in de kelder bij de woningeigenaar. De gemeente kan bijvoorbeeld geen maatregelen nemen om het grondwaterpeil te verlagen, aangezien dit niet binnen haar competentie valt. Waterschappen zijn verantwoordelijk voor het afvoeren van overtollig water, maar kunnen niet voorzien dat dit water niet in kelders terechtkomt. Dit betekent dat de woningeigenaar zelf verantwoordelijk is voor het waterdicht maken van de kelder.

Verantwoordelijkheid van woningbouwmaatschappijen

Woningbouwmaatschappijen zoals Vestia erkennen dat wateroverlast kan optreden bij hun woningen. In het geval van Vestia is er sprake van meerdere klachten over natte kelders. Hoewel de maatschappij streeft naar verbetering van de bereikbaarheid en dienstverlening, is het niet mogelijk om direct en tijdelijk te voorkomen dat water in de kelder sijpelt. In sommige gevallen worden maatregelen genomen, zoals het injecteren van de buitenmuur om deze waterdicht te maken.

Mogelijke oplossingen en voorzorgsmaatregelen

Pompen en afvoeren

Bij acuut wateroverlast is het vaak noodzakelijk om water uit de kelder te pompen. Dit kan met behulp van dompelpompen, die op dit moment sterk in de vraag zijn. Volgens een woordvoerder van Waterschap De Dommel is het belangrijk dat het water via het riool wordt afgevoerd, omdat anders het water gewoon weer terug in de kelder stroomt. Een woordvoerder van de gemeente Tilburg benadrukt dat het water buiten afvoeren geen oplossing is, aangezien het water dan gewoon opnieuw in de kelder terechtkomt.

Waterdicht maken van kelders

Hoewel het bij hoge grondwaterstanden moeilijk is om direct maatregelen te nemen, is het mogelijk om de kelder waterdicht te maken. Dit kan bijvoorbeeld door het injecteren van de buitenmuur, zoals Vestia heeft gedaan. Een andere methode is het aanbrengen van waterdichte membraanmaterialen op de binnen- of buitenkant van de kelder. Deze maatregelen moeten echter uitgevoerd worden door gespecialiseerde bedrijven en kunnen kostbaar zijn.

Voorzorgen bij bouw of renovatie

Bij nieuwbouw of grote renovatieprojecten is het mogelijk om de kelder waterdicht te bouwen. Dit kan worden gedaan door gebruik te maken van waterdichte betonconstructies, drainage systemen en geofibrillen. Omdat het meestal niet mogelijk is om de kelder tijdens een wateroverlast waterdicht te maken, is het belangrijk om tijdens de bouw al passende maatregelen te nemen.

Conclusie

Wateroverlast in kelders is een steeds vaker voorkomend probleem, vooral in regio’s met een hoge grondwaterstand. Oorzaken kunnen variëren van stijgend grondwaterpeil tot lage ligging van de kelder. De gevolgen kunnen groot zijn, van materiële schade tot constructieve en gezondheidsgerelateerde problemen. De verantwoordelijkheid voor het voorkomen van wateroverlast ligt bij de woningeigenaar of huurder, aangezien de gemeente en waterschappen hier weinig invloed op kunnen uitoefenen. Mogelijke oplossingen zijn het pompen van water en het waterdicht maken van de kelder, waarbij het laatste vaak het duurste en meest ingrijpende is. Bij nieuwbouw en renovatie is het aan te raden om al direct passende maatregelen te nemen om wateroverlast te voorkomen.