Natte Kelders: Oorzaken, Gevolgen en Oplossingen voor Huiseigenaren

Published by Redactie on juli 15, 2025 | Category kelder

Natte kelders zijn een steeds vaker voorkomend probleem in Nederland, vooral in regio’s waar het klimaat extremer wordt. Door verhoogde neerslag en extreme weersomstandigheden zoals de natte winter van 2023–2024, stijgt het grondwaterpeil in veel gebieden tot een niveau dat problemen veroorzaakt. In dit artikel worden de oorzaken van natte kelders, de gevolgen voor de woning en gezondheid, en mogelijke oplossingen besproken. Verder wordt aandacht besteed aan de rol van de gemeente en huiseigenaar bij het beheersen van natte kelders.

Oorzaken van natte kelders

Een van de belangrijkste oorzaken van natte kelders is een hoog grondwaterpeil. Wanneer de grond volledig verzadigd is met water, kan dit via de grond in kelders en kruipruimtes stromen. Dit effect wordt kwel genoemd. Kwel is een natuurlijk fenomeen dat in de loop der jaren in het rivierengebied bekend was, maar nu door klimaatverandering steeds vaker voorkomt. In kelders die dieper liggen, zoals maximaal twee meter onder het maaiveld, is het risico op kwel groter. Dit is bijvoorbeeld het geval in Tilburg, waar het grondwaterpeil in de winter van 2023–2024 20 tot 140 centimeter hoger was dan normaal. In sommige straten daalde het grondwaterpeil zelfs tot onder twee meter onder het straatniveau.

Een tweede oorzaak is verkeerde grondwaterafvoer op eigen terrein. Veel woningen zijn niet of onvoldoende geïsoleerd tegen grondwater. Daardoor kan water via fijne scheurtjes in de kelderwanden of via de fundering binnendringen. Ook bij gebrekkige dichting van de kelderdeur of lekken in rioleringssystemen kan water in een kelder terechtkomen.

Een andere factor is de aanwezigheid van infiltratievoorzieningen in sommige stadsdeel. Deze ondergrondse systemen zijn bedoeld om regenwater op te vangen en langzaam in de grond te laten wegzakken. In droge jaren kan dit helpen tegen verdroging van de grond, maar in extreem natte jaren zoals 2023–2024 heeft het amper invloed op het grondwaterpeil. De metingen in de Willem II-straat en Burgemeestersbuurt in Tilburg tonen aan dat de grondwaterstand na een zware bui slechts enkele centimeters stijgt, vooral in de directe omgeving van deze infiltratievoorzieningen.

Gevolgen van natte kelders

Natte kelders kunnen zowel materiële schade als gezondheidsrisico’s veroorzaken. Het vocht dat opbouwt in kelders leidt vaak tot schimmelvorming, afbladderend stucwerk, en een muffe lucht. Deze schade kan zich uitbreiden naar hogere verdiepingen, vooral bij woningen met slechte dampdichtheid. Oudere woningen met gemetselde of gestorte kelderwanden zijn daarbij vooral gevoelig.

Materiële schade heeft ook financiële gevolgen. Makelaars waarschuwen dat vochtproblemen een woning kunnen beïnvloeden op de verkoopwaarde. Bij een verkoop kunnen zichtbare schade of vermeldingen in het verkooprapport tot tienduizenden euro’s minder opbrengst leiden. Inwoners van ‘t Gooi, waar veel oudere woningen staan, melden dat kelders jarenlang zijn genegeerd, maar nu niet meer bruikbaar zijn.

Natuurlijk zijn er ook gezondheidsrisico’s verbonden aan een vochtige kelder. Vooral jonge kinderen en ouderen zijn kwetsbaar voor allergieën, hoofdpijn en benauwdheid als gevolg van schimmel en vochtige lucht. Hierdoor kan een natte kelder ook leiden tot binnenklimaatproblemen.

Oplossingen voor natte kelders

Er zijn verschillende manieren om natte kelders aan te pakken, afhankelijk van de oorzaak en ernst van de problemen. De belangrijkste oplossingen zijn:

1. Waterdichting van de kelder

Het meest effectieve maatregel is het waterdicht maken van de kelder. Dit kan door het aanbrengen van een externe of interne afdichting. Externe afdichting bestaat uit het aanbrengen van een waterdichte membraan op de buitenzijde van de kelderwanden, waarna de muur wordt geïsoleerd. Interne afdichting wordt uitgevoerd vanuit de kelderzijde en bestaat uit het aanbrengen van een vochtbestendige verf of coating. Deze methoden moeten door een vakman worden uitgevoerd, omdat het technisch complex is.

2. Drainage en waterberging op eigen terrein

Een andere manier om grondwater af te voeren is het aanleggen van buitendrainage of waterberging op eigen terrein. Buitendrainage bestaat uit buizen en putten die overtollig water van de bodem afvoeren naar het riool of een waterberging. Waterberging kan bijvoorbeeld bestaan uit ondergrondse tanks of een waterput. Dit helpt om overtollig regenwater op te vangen en langzaam weg te laten lopen, voordat het het grondwaterpeil verder verhoogt.

3. Dompen met een dompelpomp

Tijdens extreme regenperiodes of na een zware bui kan een dompelpomp gebruikt worden om water uit de kelder te pompen. Dit is een tijdelijke oplossing die effectief is wanneer het grondwaterpeil tijdelijk te hoog is. Het is belangrijk dat het water via het riool wordt afgevoerd, omdat het anders opnieuw in de kelder kan stromen. Dompelpompen zijn verkrijgbaar bij bouwmarkten en kunnen zelf aangebracht worden, maar het is aan te raden om contact op te nemen met een expert bij problemen.

4. Verharden verminderen

Een eenvoudige maar effectieve maatregel is het verminderen van verhard oppervlak op eigen terrein. Minder verharding zoals asfalt of beton betekent meer doorgang voor regenwater, zodat het in de grond kan wegzakken in plaats van het grondwaterpeil verder te verhogen. Dit is vooral effectief in huizen met kleine tuinen of terrassen.

5. Coördinatie met buren en gemeente

Als meerdere buren in dezelfde straat last hebben van natte kelders, kan het nuttig zijn om contact op te nemen met de gemeente. De gemeente kan onderzoeken of het water in de wijk goed weg kan via het openbare ruimtelijke net of het riool. In sommige gevallen kan de gemeente extra afvoermaatregelen nemen, maar dit is afhankelijk van de situatie en de verantwoordelijkheid van de gemeente.

De rol van de gemeente

De gemeente speelt een rol bij het afvoeren van water via het openbaar riool, maar heeft in veel gevallen geen directe verantwoordelijkheid voor natte kelders. Dit is het geval in Tilburg, waar de gemeente verklaart dat ze niets kan doen aan de wateroverlast in kelders en kruipruimtes. De reden is dat de gemeente alleen verantwoordelijk is voor het afvoeren van water dat via het riool stroomt. De infiltratievoorzieningen in de binnenstad zijn volgens hen niet genoeg om het grondwaterpeil te verlagen. Daarnaast heeft Tilburg weinig beken en sloten om overtollig water weg te voeren.

Bij natte kelders wordt aangeraden om tijdelijke maatregelen zoals het pompen van water en het uitschakelen van de stroom toe te passen. Ook wordt aangeraden om waardevolle spullen uit de kelder te halen en deze droog te zetten. Het is belangrijk om bewust te zijn van de beperkingen van de gemeente en de eigen verantwoordelijkheid van de huiseigenaar.

De toekomst van natte kelders

De toekomst van natte kelders is onzeker maar zorgwekkend. Klimaatverandering leidt tot extremer natte winters en drogere zomers, wat het grondwaterpeil in sommige regio’s tijdelijk verhoogt. Dit betekent dat de kans op natte kelders in de toekomst groter wordt, vooral in regio’s met een hoge grondwaterstand. Het fenomeen van kwel is al eeuwen bekend, maar nu voorkomt het steeds vaker in stadsgebieden.

Inwoners met natte kelders worden aangeraden om voorpreventieve maatregelen te nemen, zoals het waterdicht maken van de kelder of het aanleggen van drainage. Deze maatregelen zijn duur, maar voorkomen langdurige schade en gezondheidsrisico’s. Het is ook aan te raden om regelmatig de situatie te monitoren, bijvoorbeeld door het peilen van het waterpeil in de kelder of het opsporen van scheurtjes in de muren.

Conclusie

Natte kelders zijn een realiteit die steeds vaker optreedt in Nederland, met name in regio’s met extreem natte winters. De oorzaken zijn vooral te vinden in een hoog grondwaterpeil, gebrekkige afdichting van de kelder, en verkeerde grondwaterafvoer. De gevolgen zijn niet alleen materiële schade aan de woning, maar ook gezondheidsrisico’s en verminderde woningwaarde. Oplossingen zijn beschikbaar, zoals waterdichting, drainage, dompelpompen en vermindering van verhard oppervlak. Het is belangrijk om bewust te zijn van de verantwoordelijkheid van de gemeente en de eigen rol van de huiseigenaar bij het beheersen van natte kelders. Tegen de achtergrond van klimaatverandering is het noodzakelijk om preventieve maatregelen te nemen om natte kelders in de toekomst te voorkomen of te beheersen.