Zes mensen jarenlang in kelder: bouwkundige en maatschappelijke aspecten van isolatie

In het Drentse dorp Ruinerwold is begin 2019 een bijzonder en schokkende situatie aan het licht gekomen: een man en zijn zes kinderen woonden jarenlang volledig afgesloten in de kelder van een boerderij. Het gezin leefde zonder contact met de buitenwereld en was volledig zelfvoorzienend. De woning was voorzien van een verborgen trap achter een kast, en de ruimte was inrichting ingericht om daar jaren in te verblijven. De vondst van het gezin heeft geleid tot een diepgaand onderzoek door de politie en heeft veel vragen opgeleverd over bouwkundige mogelijkheden, veiligheid, en het gebruik van ruimtes in woningen. In dit artikel wordt ingegaan op de bouwkundige en maatschappelijke aspecten van deze situatie, met een focus op hoe dergelijke verborgen ruimtes in woningen gerealiseerd kunnen worden en welke betekenis dit heeft voor bouwtechnieken, woninginspectie en woningregistratie.

Bouwkundige realisatie van verborgen ruimtes

De kelder in kwestie werd niet gebruikt als normale kelderruimte, maar als volledig ingerichte woonruimte. De toegang was verborgen achter een kast in de woonkamer. Dit type constructie is technisch haalbaar en vereist een zorgvuldige inrichting van de afvoer, licht, ventilatie en elektriciteit. In de meeste woningen zijn kelders ontworpen als bergingsruimtes of technische ruimtes en niet als woonruimtes. Echter, er zijn bouwmethoden en aanpassingen die toelaten om kelders om te bouwen tot woningruimtes, zolang de normen voor woningbouw, ventilatie en veiligheid worden nageleefd.

Ventilatie en luchtvochtigheid

Een van de belangrijkste bouwkundige uitdagingen bij het inrichten van een kelder als woonruimte is ventilatie. Kelders zijn doorgaans vochtiger dan bovenliggende ruimtes, wat kan leiden tot schimmelvorming. In het geval van deze kelder werd het gezin volledig zelfvoorzienend, met een groentetuin en een geit. De ventilatie in de ruimte was duidelijk niet volgens de huidige bouwnormen, gezien het feit dat de bewoners negen jaar geleden waren opgesloten. De luchtvochtigheid in dergelijke omstandigheden kan snel stijgen, wat gevaarlijk kan zijn voor de gezondheid van de bewoners. In de praktijk wordt een kelder die als woonruimte wordt gebruikt uitgerust met een actieve luchtbehandelingssysteem, zoals een luchtwisselaar of een luchtkacheltje met ventilatie.

Elektriciteit en leidingen

De elektriciteitsaansluiting in de kelder is een ander belangrijk bouwkundig aspect. In de meeste woningen zijn kelders niet voorzien van elektrische installaties, behalve voor technische toepassingen zoals pompinstallaties of verwarming. In dit geval werd de kelder waarschijnlijk aangesloten op de elektriciteitsinstallatie van de bovenliggende woning, of eventueel voorzien van een aparte aansluiting. Aangezien het gezin geen contact had met de buitenwereld, is het mogelijk dat de elektriciteit beperkt was of dat ze gebruikmaakten van accu’s of batterijen.

Waterleidingen en afvoer zijn ook essentieel bij het inrichten van een verborgen woonruimte. In dit geval leefde het gezin met een eigen groentetuin en een geit. Het is mogelijk dat ze gebruikmaakten van een handmatige toiletinstallatie of een septic tank die geïsoleerd was van de bovenliggende woning. Een moderne kelder die als woonruimte wordt gebruikt vereist een gesloten afvoersysteem dat aan de milieunormen voldoet. In dit geval is het niet duidelijk of het afvoersysteem van de kelder volgens huidige normen was ingericht.

Veiligheid en toegang

De toegang tot de kelder in dit geval was verborgen achter een kast. Dit type constructie is technisch haalbaar, maar vereist een specifieke bouwtechniek. De trap naar de kelder moet veilig zijn in- en uit te klimmen, en de kast die de toegang verborgen houdt moet zo zijn ontworpen dat ze er niet makkelijk inziet. In de praktijk worden dergelijke verborgen toegangspunten meestal gebruikt in bijzondere omstandigheden, zoals bij bijnaamloze woningen of in historische huizen waar ruimtes verborgen moeten worden.

Een verborgen trap naar een kelder vereist een zorgvuldige inrichting van de trapconstructie. In de meeste woningen zijn trappen ontworpen volgens huidige bouwnormen, met een bepaalde hellingsgraad en een veilige afstand tussen de treden. In dit geval is het niet duidelijk of de trap voldoet aan de huidige bouwnormen, gezien het feit dat het gezin negen jaar in de kelder woonde zonder contact met de buitenwereld.

Maatschappelijke aspecten en woningregistratie

De situatie in Ruinerwold brengt ook belangrijke maatschappelijke vragen op. Het gezin was volledig afgesloten van de buitenwereld, wat betekent dat ze niet geregistreerd waren bij de gemeente of andere overheidsinstanties. De kinderen waren niet geregistreerd bij de basisschool, en hun leeftijden werden pas na de bevrijding bekend. Dit brengt de vraag op hoe dergelijke situaties voorkomen kunnen worden, en of de huidige woningregistratie en inspectieprocessen adequaat zijn.

In de meeste woningen is er een verplichte registratie van bewoners bij de gemeente. Woningen worden ook regelmatig geïnspecteerd op veiligheid, hygiëne en bouwtechnische normen. In dit geval was de kelder niet ontdekt, aangezien de bewoners geen contact hadden met de buitenwereld. Dit suggereert dat er ruimtes in woningen kunnen zijn die niet worden geïnspecteerd of geregistreerd. Dit kan een problematisch punt zijn voor de gemeente en andere overheidsinstanties, aangezien dergelijke situaties schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid en veiligheid van de bewoners.

Psychologische impact van jarenlange isolatie

De psychologische impact van jarenlange isolatie is een belangrijk aspect van deze zaak. De bewoners leefden zonder contact met de buitenwereld, zonder scholing en zonder medische zorg. Dit kan leiden tot ernstige mentale problemen, zoals angst, depressie en posttraumatische stress. In het verleden zijn er vergelijkbare zaken geweest, zoals de Fritzl-zaak uit 2008, waarin een dochter jarenlang was opgesloten in een kelder door haar vader. De impact van jarenlange gevangenschap op de psychische gezondheid van de betrokkene is groot en vereist een langdurige psychologische behandeling en hersteltraject.

De oudste zoon van het gezin in Ruinerwold was volgens de bronnen 25 jaar en had nooit naar school gegaan. Hij meldde zich bij een café in Ruinerwold en was volgens de caféhouder verwilderd en verward. Dit duidt op een langdurige mentale afwezigheid en een verlies van sociale vaardigheden. De politie en psychologen moeten dergelijke gevallen zorgvuldig behandelen, omdat de bewoners mogelijk niet in staat zijn om zich aan te passen aan de buitenwereld.

Conclusie

De situatie in Ruinerwold is een schokkende herinnering aan de mogelijkheid van verborgen ruimtes in woningen en de psychologische impact van jarenlange isolatie. Vanuit een bouwkundig perspectief is het technisch haalbaar om een kelder in te richten als woonruimte, maar dit vereist zorgvuldige planning en naleving van bouwnormen. Vanuit een maatschappelijk perspectief is het belangrijk om woningregistratie en inspectieprocessen te verbeteren, zodat dergelijke situaties voorkomen kunnen worden. De psychologische impact van jarenlange gevangenschap is groot en vereist een langdurige hersteltraject voor de betrokkene. Deze zaak benadrukt de noodzaak voor betere controle en zorg voor mensen die in afgesloten omgevingen leven.

Bronnen

1. RTL Nieuws
2. BNNVARA
3. IS Geschiedenis
4. RTV Drenthe
5. NRC
6. CVandaag