Bodemwerken in de regio Amstelland en Meerlanden: beleid, regels en praktijk

Published by Redactie on juli 15, 2025 | Category grondwerk

Bodemwerken spelen een centrale rol in de uitvoering van nieuwbouwprojecten, herontwikkelingen en infrastructuurontwikkelingen in de regio Amstelland en Meerlanden. In het kader van de uitvoering van deze projecten zijn specifieke regels en richtlijnen opgesteld om de kwaliteit van de bodem te behouden, de maatschappelijke functie van de grond te respecteren en mogelijke negatieve effecten op de bodem te beperken. Deze richtlijnen vormen de basis voor zowel het beleid als de praktische uitvoering van grondwerken, zodat zowel woningbouw, bedrijfsactiviteiten als infrastructuur realistisch en duurzaam kunnen worden uitgevoerd.

Binnen de regio Amstelland en Meerlanden is een duidelijke aanpak van bodemwerken opgesteld, waarbij zowel de maatschappelijke functie van de grond als de fysieke kwaliteit van de bodem centraal staan. In deze regio wordt het zogenaamde “stand-still principe” gehanteerd, wat betekent dat de bodemkwaliteit niet mag verslechteren, tenzij er sprake is van specifieke uitzonderingen zoals bij industriefuncties. Dit principe maakt het mogelijk om maatschappelijke activiteiten op en in de bodem, zoals woningbouw of infrastructuur, te realiseren zonder dat de bodemkwaliteit daardoor op lange termijn negatief wordt beïnvloed.

Bodemfunctieklasse en bodemfunctiekaart

Om het beleid en de regels voor grondwerken concreet te maken, is in de regio Amstelland en Meerlanden een bodemfunctiekaart opgesteld. Deze kaart verdeelt het grondgebied in drie hoofdfunctieklassen: Landbouw/Natuur, Wonen en Industrie. De toewijzing van een gebied aan een functieklasse gebeurt op basis van het dominante huidige bodemgebruik. In gevallen waarin een gebied zowel woon- als industriële functies heeft, is de meest gevoelige functieklasse bepalend. In dergelijke gevallen is dat vaak de klasse Wonen, aangezien deze gevoeliger is voor bodemverontreiniging.

De klasse Landbouw/Natuur omvat landbouwpercelen en ecologische gebieden, waaronder ook moes- en volkstuinen. Deze gebieden zijn vanwege hun gevoeligheid voor bodemverontreiniging sterk beperkt in de toegestane grondkwaliteit. Alleen grond die voldoet aan de Achtergrondwaarde mag in deze gebieden worden gebruikt. Dit betekent dat de grond vrij is van schadelijke stoffen en voldoet aan de minimale eisen voor bodemkwaliteit.

De klasse Wonen omvat zowel woonpercelen met direct bodemcontact als woningen zonder, zoals appartementen. Binnen deze klasse vallen ook recreatieve functies zoals stadsparken en sportvelden, tenzij deze ecologisch waardevol zijn of binnen het Natuurnetwerk Nederland (NNN) liggen. In dat geval vallen zij onder Landbouw/Natuur. De klasse Industrie omvat bedrijventerreinen, wegen en infrastructuur. Deze gebieden hebben in het algemeen een lagere eis qua bodemkwaliteit, aangezien de risico’s op bodemverontreiniging in deze functieklasse lager zijn.

Bodemkwaliteitskaart en bodemkwaliteitszones

Naast de bodemfunctiekaart is er ook een bodemkwaliteitskaart opgesteld. Deze kaart verdeelt het grondgebied in bodemkwaliteitszones, waarin specifieke kwaliteitsnormen gelden voor grond die in die zones wordt gebruikt. De bodemkwaliteitskaart maakt onderscheid tussen een beleidsmatige onderbouwing en een technische onderbouwing, zodat zowel de strategische doelen als de praktische uitvoering duidelijk zijn. De bodemkwaliteitszones zijn onder andere bepaald op basis van historische grondgebruikken, huidige situaties en toekomstige plannen.

In de regio zijn diverse grootschalige projecten voorzien waarbij grootschalig grondverzet plaatsvindt. Denk aan de verbreding van de A9, werkzaamheden aan de Amstelveenlijn, en de herontwikkeling van bedrijventerreinen zoals Green Park en Legmeer. Bij dergelijke projecten is het belangrijk dat het bodemprofiel wordt behouden of hersteld. Bijvoorbeeld, bij het verwijderen van grond moet ervoor worden gezorgd dat het bodemprofiel zodanig wordt hersteld dat de beschermende werking van de bodem behouden blijft.

Grondwerken en funderingswerken

In de praktijk betreft het het uitvoeren van grondwerken en funderingswerken, waarbij ingrepen in de bodem kunnen leiden tot veranderingen in de bodemstructuur of verontreiniging. Er zijn specifieke regels opgesteld om mogelijke risico’s te beperken. Bijvoorbeeld, het gebruik van dammen, schermen of diepwanden valt onder de regelgeving voor grondwerken. Ondiepe activiteiten zijn echter niet geregeld.

Bij funderingswerken is het gebruik van bepaalde technieken toegestaan, zoals grondverdringende gladde geprefabriceerde palen, in de grond gevormde palen met hulpbuis, en schroefpalen. Deze technieken zijn toegestaan zolang er geen schade aan het bodemprofiel ontstaat. Het gebruik van deze palentechnieken is daarom onderworpen aan strikte normen en richtlijnen.

Verbod en uitzonderingen

Er zijn ook verboden op grondwerken die bepaalde risico’s inhouden. Zo is het bijvoorbeeld verboden om open of gesloten bodemenergiesystemen dieper dan een bepaalde diepte te boren, tenzij hierbij een vergunning is verkregen op grond van de Waterwet. Deze uitzonderingen gelden ook voor innovatieve duurzaamheidsprojecten, mits ze aan bepaalde voorwaarden voldoen.

Een belangrijk uitgangspunt is dat grondwerken en funderingswerken zodanig moeten worden uitgevoerd dat er geen kortsluitstromen of lekken ontstaan, vooral in het kader van de landelijke regels. De meeste risico’s zijn gerelateerd aan verstoring van het bodemprofiel of verwijdering van het grondwerk. Daarom is er een meldplicht opgenomen voor het herstellen van de beschermende werking van het bodemprofiel.

Praktijkuitvoering en meldplicht

In de praktijk betekent dit dat bij grondwerken, zoals bijvoorbeeld bij herontwikkelingen of nieuwbouwprojecten, een melding dient te worden gedaan bij de relevante autoriteiten. Deze melding omvat onder andere de locatie van de werkzaamheden, het type grondwerken, en de verwachte invloed op de bodem. Bij het verwijderen van grond is het belangrijk dat het bodemprofiel hersteld wordt, zodat de beschermende functie van de bodem behouden blijft.

Bijvoorbeeld, bij het herontwikkelen van een bedrijventerrein of het uitbreiden van een woonwijk, moet het grondverzet zo worden geregeld dat de bodemkwaliteit niet verslechtert en eventuele schade aan het bodemprofiel wordt hersteld. Dit geldt ook bij projecten zoals de herontwikkeling van Green Park of het aanleggen van woongebieden zoals Plantage de Sniep.

Conclusie

De regels en richtlijnen voor bodemwerken in de regio Amstelland en Meerlanden zijn ontworpen om de bodemkwaliteit te behouden terwijl maatschappelijke activiteiten op en in de bodem kunnen doorgaan. Het beleid is gebaseerd op een duidelijke indeling in bodemfunctieklassen, een stand-still principe voor de bodemkwaliteit, en specifieke richtlijnen voor grondwerken en funderingswerken. Deze aanpak zorgt voor een evenwicht tussen de behoefte aan ontwikkeling en de noodzaak om de bodem als een waardevolle maatschappelijke hulpbron te beschermen.

Zowel woningbouwprojecten als industriële ontwikkelingen moeten zich houden aan deze richtlijnen, waarbij een meldplicht geldt voor werkzaamheden die het bodemprofiel kunnen beïnvloeden. De praktijkuitvoering van bodemwerken in de regio is dus onderbouwd door een duidelijke rechtskaders, die zowel de belangen van de maatschappij als de duurzaamheid van de bodemkwaliteit in het oog houden.