Dijkversterkingsontwerp en maatwerk in het kader van de dijkmodule Zuid 1

In de huidige context van waterkeringen en landbouwgebruik is het ontwerp en uitvoering van dijkversterkingen van uitzonderlijk belang. Dit artikel richt zich op de maatwerklocaties, constructieve oplossingen en landschappelijke integratie binnen de dijkmodule Zuid 1, die deel uitmaakt van een bredere dijkversterkingsmaatregel. De informatie is gebaseerd op officiële documenten en technische specificaties, zoals genoemd in de bronnen.

Inleiding

De dijkmodule Zuid 1 (DRB) is gelegen tussen km 17,8 en 21,6 en beslaat een lengte van ongeveer 3,8 km. Deze module is onderverdeeld in drie deeltrajecten: De Haere 1, De Haere 2 en een derde deeltraject dat verderop besproken zal worden. Het ontwerp van deze module is gebaseerd op een aantal kernprincipes, waaronder het minimaliseren van ruimtebeslag, het behouden van ecologische en landschappelijke waarden, en het oplossen van technische kwesties zoals piping en stabiliteitsproblemen. De aansluitingen en overgangen zijn zorgvuldig ingepast volgens het ontwerpprincipe 1.1 uit het RKK (Regelgeving Kustkeringen en Keringen).

Constructieve oplossingen en maatwerklocaties

De dijkmodule Zuid 1 kent meerdere maatwerklocaties waarbij specifieke technische oplossingen zijn toegepast. In sommige gevallen is het nodig om de as van de dijk te verleggen, zoals bij de woningen aan Schellerdijk. Hier is sprake van een kruinverhoging tussen km 42,90 en 42,96. Om voldoende ruimte te creëren voor deze verhoging, in combinatie met de noodzakelijke verlenging van het buitentalud, wordt de as van de dijk ter hoogte van km 42,93 naar binnen verlegd. Dit betekent dat een klein deel van het binnendijkse bos moet worden verwijderd, maar dat de woningen en hun functies behouden blijven.

De oplossing voor deze maatwerklocatie bestaat uit het ingraven van het buitentalud, waardoor de bebouwing op Schellerdijk kan blijven staan. In het middengedeelte, tussen km 42,96 en 43,04, volstaat het om de binnenbekleding te vervangen. Voor het noordelijke gedeelte, tussen km 43,04 en 43,10, wordt dezelfde oplossing toegepast, maar met een verhoogde kruin. De kruinverhoging vindt plaats aan de binnenzijde van de terp, wat technisch en ecologisch verantwoord is.

Technische kwesties: piping en stabiliteit

Bij het ontwerp van de dijkmodule is ook aandacht besteed aan pipingproblemen en stabiliteit. In sommige deeltrajecten, zoals 05.3, is sprake van pipingopgaven met kwelweglengtetekorten variërend tussen 5 en 80 meter. In deze gevallen wordt een ondoorlatend pipingscherm toegepast. Een doorlatend pipingscherm is hier niet doelmatig, aangezien de benodigde lengte groter is dan de toelaatbare constructieve maatregel. Bovendien is een doorlatend pipingscherm kwetsbaar voor graafschade door bevers, wat een extra risico inhoudt.

Voor stabiliteitsproblemen wordt meestal gekozen voor een oplossing in grond, zoals het toepassen van een flauwer binnentalud. In een specifiek gedeelte, tussen km 41,30 en 41,40, is naast het flauwere talud ook een lage steunberm nodig. Deze aanpassing helpt bij het versterken van de binnenkant van de dijk en het voorkomen van instabiliteit.

Landschappelijke integratie

Een belangrijk aspect van het dijkversterkingsontwerp is de integratie in de bestaande landschappelijke structuur. De overgangen en aansluitingen zijn zo vloeiend mogelijk uitgevoerd, waar mogelijk aansluitend op landschappelijke structuren zoals afritten, beplantingsingels, erf- of kavelgrenzen. Dit maakt het ontwerp visueel harmonisch en minimaliseert de impact op de omgeving.

De hoogteovergangen zijn zo gemaakt dat ze bijna onzichtbaar zijn. In de kruin wordt een helling van 1 op 50 gebruikt, terwijl in de berm een flauwere helling van 1 op 25 of 1 op 15 voldoet. Deze aanpassingen zorgen ervoor dat de nieuwe dijkvisuele aansluiting maakt met de omliggende landschapselementen, zonder dat het ruimtelijke karakter van de omgeving verloren gaat.

Werkzaamheden en ruimtebeslag

Het uitvoeren van werkzaamheden aan de dijkmodule Zuid 1 vereist aandacht voor het minimaliseren van ruimtebeslag. Aan de buitendijkse zijde is voor deeltraject 05.3 over vrijwel de gehele lengte geen werkstrook opgenomen. De buitendijkse werkzaamheden worden vanaf de kruin uitgevoerd, vanwege de aanwezigheid van habitattypen en het recent aangeplant hardhoutooibos. Hiermee wordt het ecologische evenwicht zo veel mogelijk behouden.

Op de binnendijkse zijde wordt de werkstrook zo ver mogelijk binnen het definitieve ruimtebeslag gelegd. Hiermee wordt het ruimtebeslag op de Barlosche Kolk beperkt. In een klein gedeelte, tussen km 26,0 en 26,1, is aan de binnendijkse zijde een minimale werkstrook opgenomen. Deze werkstrook wordt gebruikt als transportroute, terwijl de buitendijkse werkstrook dient als ondersteunende route voor de uitvoering van de maatregelen.

Constructieve aanpassingen aan wegen en toegang

De Oldeneelweg wordt maximaal 0,3 meter opgehoogd om te zorgen voor een goede aansluiting op het dijktalud. Hierdoor is het niet nodig om de weg te verleggen, wat zowel logistiek als ecologisch gunstig is. De dijkopgangen worden teruggebracht, en zowel binnen- als buitendijks wordt één dijkopgang toegevoegd. Op de kruin van de dijk komt bovendien een onderhoudspad, wat het onderhoud en de toegankelijkheid verbetert.

Deeltrajecten en hun kenmerken

De dijkmodule Zuid 1 bestaat uit drie deeltrajecten, elk met eigen kenmerken:

• Deeltraject 01.1 (De Haere 1) loopt tussen km 17,80 en 19,30. In dit deeltraject is de focus op het behouden van ecologische en landschappelijke waarden, met een verhoging van de dijk tot NAP+6,25 meter.

• Deeltraject 01.2 (De Haere 2) loopt tussen km 19,30 en 20,40. Ook hier is een verhoging van de dijk voorzien, met aandacht voor het vloeiend integreren van de dijk in de omgeving.

• Deeltraject 01.3, welke niet expliciet genoemd is in de tekst, wordt verder uitgewerkt in het overige deel van de module, met aandacht voor technische en landschappelijke aspecten.

Conclusie

De dijkmodule Zuid 1 toont aan dat dijkversterkingen niet alleen technisch verantwoord moeten zijn, maar ook ecologisch en landschappelijk aansluiten bij de bestaande omgeving. Door het toepassen van maatwerk, het behouden van ecologische waarden en het minimaliseren van ruimtebeslag, wordt een duurzame en visueel aantrekkelijke oplossing gerealiseerd. De constructieve oplossingen, zoals het toepassen van ondoorlatende pipingschermen en het verlagen van taluds, zorgen voor een betere stabiliteit en een vermindering van pipingrisico’s. Bovendien is de landschappelijke integratie een centraal thema, waarbij overgangen zo vloeiend mogelijk zijn gemaakt om het visuele karakter van de omgeving te behouden. Deze aanpak is een voorbeeld van hoe modern ontwerp en traditionele landschapswaarden met elkaar kunnen worden verenigd.

Bronnen

1. Wetgeving en regelgeving dijkversterkingsproject