Mestbeleid en innovaties in de landbouw: impact op duurzaamheid en mestverwerking

In de huidige agrarische sector speelt mestbeleid en mestverwerking een essentiële rol bij het behalen van milieudoelen en het ontwikkelen van circulaire oplossingen. De uitdagingen rondom ammoniakemissies, stikstofgebruik en de optimalisatie van meststromen zijn centraal in het debat tussen landbouwers, regering en wetenschappelijke instanties. Dit artikel biedt een overzicht van de huidige stand van zaken, innovaties in stalsystemen, beleidsmaatregelen en de rol van technologie in de mestverwerking, alles gebaseerd op recente ontwikkelingen.

Innovaties in stalsystemen en mestverwerking

Innovatieve stalsystemen spelen een cruciale rol bij het verminderen van emissies en het optimaliseren van meststromen. Zo is varkenshouder William Meulendijks uit Deurne een pionier in het ‘Total Circulair Farmconcept’. Dit stalsysteem, ontwikkeld in samenwerking met stalinrichter Kamplan en Wageningen University & Research, levert al een reductie van ammoniakemissie van ongeveer 80%. Het doel is een emissiereductie van 85% te bereiken, wat een significante impact kan hebben op de milieuimpact van varkenshouderij.

Een ander voorbeeld is het Lely Sphere stalsysteem, dat per 1 oktober erkend is binnen de Regeling Ammoniak Veehouderij. Deze erkenning is essentieel om een vergunning te verkrijgen conform het besluit emissiearme huisvesting. Het systeem levert een emissiereductie van meer dan 70% ten opzichte van traditionele roostervloeren. Dit benadrukt de toekomstgerichtheid van moderne stalsystemen in de melkveehouderij.

Kalverhouder Stefan Thelosen werkt aan een brongericht stalsysteem dat voor de hand liggende milieuvoordelen biedt. Het systeem is bijna praktijkrijp, maar Thelosen ondervindt hiaten in de administratieve procedures die het project vertragen. Dit benadrukt het belang van samenwerking tussen de overheid en landbouwers bij het implementeren van innovatieve oplossingen.

Technologie en mestverwerking

De verwerking van mest is een belangrijk onderdeil van het mestbeleid en maakt gebruik van diverse technologieën. Een voorbeeld hiervan is de stikstofstripper, die wordt ingezet bij het verwerken van dunne fracties. Varkenshouder Willy Tijs investeert in dit type technologie om de verwerking van mest verder te optimaliseren. Deze technologie helpt bij het verlagen van de stikstofbelasting, wat cruciaal is voor het naleven van de huidige wetgeving.

Een andere technologie die voordeel oplevert, is de combinatie van kunstmest en drijfmest in één bemestingswerkgang. Loonwerkbedrijf Bosch uit Hengelo gebruikt een innovatieve methode waarbij vloeibare kunstmest wordt toegevoegd aan drijfmest via een venturie. Hierdoor kan zwavel in de kunstmest zich binden aan stikstof in de drijfmest, wat kan leiden tot een hoger eiwitgehalte in het gras. Deze methode is efficiënter en draagt bij aan een betere nutriëntenbalans in de grond.

Mestvergisting en groen gasproductie

Mestvergisting is een veelbelovende technologie die stikstof en fosfor uit mest herwint en tegelijkertijd groen gas produceert. Echter, volgens Hans van den Boom van Rabobank zijn er aanzienlijke economische risico’s verbonden aan deze technologie. Ondernemers die willen investeren in mestvergisting moeten goed bewust zijn van de marktrisico's en de afhankelijkheid van subsidies. Toch zijn er marktkansen voor veehouders, zowel voor de verwerking van mest als voor de opslag en verkoop van groen gas.

De economische haalbaarheid van mestvergisting wordt verder belicht door het geval van Mestverwerking Fryslân. Het faillissement van dit bedrijf heeft 235 veehouderijbedrijven in de problemen gebracht, aangezien ze nu op zoek moeten naar een nieuwe afnemer voor hun mest. Dit benadrukt de noodzaak van een stabiele en transparante mestmarkt.

Mestbeleid en regulering

Het mestbeleid in Nederland en België richt zich op het verlagen van de emissies van ammoniak en stikstof en het optimaliseren van de meststromen. De Nederlandse overheid werkt aan het KeurMest- en MineralenManager-certificatiesysteem, waarbij ondernemers vrijwillig deelnemen aan een transparant systeem voor mestafzet. Echter, de overheid heeft vooralsnog geen duidelijke beloning voor de deelnemers vastgelegd, wat het rendement van het systeem kan belemmeren.

In België is de Vlaamse overheid bezig met het zesde mestactieprogramma (MAP6), dat gericht is op het verlagen van verontreiniging van water door nitraten. Dit programma is een uitvoering van de Europese Nitraatrichtlijn en omvat maatregelen om de emissies van agrarische nitraten te verminderen. Het MAP6-programma is opgesteld voor de periode 2019-2022 en is al bekrachtigd door de Vlaamse Regering.

In Nederland is er kritiek op het huidige mestbeleid. Henk Bleker van LTO stelt dat Nederland te voorzichtig opereert in de Europese Unie bij het mestdossier. Volgens Bleker is er meer ruimte nodig voor het gebruik van drijfmest op grasland, aangezien het huidige beleid volgens hem tekort schiet in het verminderen van de druk op de mestmarkt.

De rol van precisielandbouw en digitale systemen

Precisielandbouw speelt een steeds grotere rol in de optimalisatie van mestbeleid. Echter, de wildgroei aan digitale systemen belemmert de efficiëntie van precisielandbouw. Verschillende leveranciers ontwikkelen eigen systemen, waardoor er weinig interoperabiliteit is tussen de innovaties. Dit kan leiden tot inefficiëntie en vertraging bij het implementeren van nieuwe technologieën.

In dit opzicht is het project ReNU2Farm en ALG-AD van belang, aangezien deze internationale projecten zich richten op de marktkansen van organische meststoffen en de productie van algen. Op 9 september 2024 vindt een afsluitend evenement plaats waar de resultaten worden gepresenteerd. Dit benadrukt de rol van internationale samenwerking in de ontwikkeling van circulaire oplossingen.

Mestafzet en marktontwikkelingen

De mestafzet is een kritische factor in het mestbeleid. Het Vereniging tot Behoud van Boer & Milieu (VBBM) pleit voor het brengen van mest op de grond in plaats van in de grond, om de natuurlijke balans te behouden. Deze aanpak helpt bij het verminderen van bodemverontreiniging en draagt bij aan een gezonde bodemstructuur.

In de praktijk ondervinden veel melkveehouders financiële problemen vanwege de mestafzet. De markt voor mest is volatiel, en de prijs voor mest varieert afhankelijk van de vraag en aanbod. Hierdoor kunnen boeren financiële risico’s lopen, vooral wanneer er sprake is van een overschot aan mest op het land.

Conclusie

De ontwikkelingen in het mestbeleid en de innovaties in stalsystemen en mestverwerking tonen aan dat de landbouwsector actief werkt aan duurzaamheid en emissiereductie. De combinatie van technologie, beleid en samenwerking tussen boeren en overheid is essentieel voor de toekomst van de sector. Innovatieve stalsystemen zoals het Total Circulair Farmconcept en het Lely Sphere leveren concrete emissiereducties op, terwijl technologieën zoals stikstofstrippers en mestvergisting een rol spelen in het herwinnen van voedingsstoffen en de productie van duurzame energie. Het mestbeleid moet echter ook flexibel genoeg zijn om marktveranderingen en innovaties in te sluiten. Door de samenwerking tussen landbouwers, wetenschap en beleid te versterken, kan de landbouwsector haar milieudoelen behalen en een duurzame toekomst realiseren.

Bronnen

1. Mestverwaarding.nl – Actualiteit