Veilig en stabiel grondwerk: richtlijnen en maatregelen volgens CROW 335

Published by Redactie on juli 16, 2025 | Category grondwerk

In de bouwsector en bij renovaties is het uitvoeren van grondwerk een essentieel onderdeel. Het gaat vaak om ontgravingen, putten, sleuven of funderingen die nodig zijn voor het leggen van kabels en leidingen, of als onderdeel van bouwprojecten. Ondanks dat deze werkzaamheden vaak zonder incidenten verlopen, blijft het aantal ongelukken, gewonden en zelfs dodelijke slachtoffers door instabiele grondwerken te hoog. Het afkalven, schuiven en omklappen van taluds bij ontgravingen en ophogingen blijft een gevaar dat goed beheerst moet worden.

Daarom is de CROW-publicatie 335 'Werken met stabiele grond' opgesteld. Deze richtlijn helpt bij het veilig uitvoeren van grondwerkzaamheden met beperkte omvang. Ze richt zich op de praktijk van grondwerken waarbij geen ingrepen van geotechnici of constructeurs nodig zijn. De publicatie is ontwikkeld in samenwerking met deskundigen en is gericht op werkgevers, werkvoorbereiders, kraanmachinisten en grondwerkers. Het doel is om risico's te beperken en de werkomgeving veiliger te maken.

Het belang van stabiele grond bij kleine werkzaamheden

De CROW-publicatie richt zich op grondwerkzaamheden met ontgravingen tot maximaal 1,75 meter onder het maaiveld. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op de Nederlandse bodemtypen en de huidige stand van de techniek. Een kernaspect van de publicatie is het 'stroomschema veilig ontgraven', een methode die stap voor stap bepaalt welke taludhelling veilig is om te hanteren.

Hoewel de bodem vaak niet volledig bekend is, kan het stroomschema al snel een inschatting geven van de stabiliteit. Hoe beter de kennis van de ondergrond, hoe meer maatwerk mogelijk is. Voor grotere of complexere projecten wordt aanbevolen om deskundigen in te schakelen die de risico’s kunnen inventariseren en berekenen.

Praktische toepassing van CROW 335

De praktijkgerichte aanpak van de CROW-publicatie maakt het toegankelijk voor zowel ervaren als minder ervaren werknemers. Het document legt helder uit hoe grondwerken veilig uitgevoerd kunnen worden. In de praktijk worden vaak ingrijpende maatregelen genomen om de stabiliteit van de grond te waarborgen. Denk hierbij aan het gebruik van taluddammen, ondersteuningssystemen of het uitvoeren van ontgravingen in stappen.

Een voorbeeld van hoe dit in de praktijk werkt, is het gebruik van een ingenieursbureau of constructeurs. Deze partijen zijn vaak betrokken bij het ontwerpen van de werkzaamheden en het vaststellen van veilige methoden. Voor kleine werkzaamheden is dit niet altijd nodig, maar het is verstandig om in ieder geval de richtlijnen van CROW 335 te volgen.

Veiligheid in het veld

Het graven van putten en sleuven is een standaard activiteit binnen de bouwsector. A.Hak, een professionele organisatie in de branche, benadrukt het belang van veiligheid bij deze werkzaamheden. Het bedrijf heeft een eigen procedure ontwikkeld (HMS.50.04.04) die richtlijnen opstelt voor grondwerkzaamheden. Deze procedure is opgesteld volgens CROW 335 en bevat maatregelen om instabiliteit te voorkomen.

Maatregelen om veilig te werken kunnen onder andere zijn: - Het uitvoeren van een risico-inventarisatie. - Het lokaliseren van kabels en leidingen. - Het uitvoeren van een graafmelding. - Het volgen van werkinstructies tijdens de uitvoering van de werkzaamheden. - Het evalueren van de effectiviteit van maatregelen tijdens en na afloop.

Het is belangrijk dat werknemers met elkaar in overleg treden over de veiligheid van een project. De procedure van A.Hak benadrukt het belang van het lezen van instructies en het gebruik van beschermingsmaatregelen. Deze aanpak helpt om risico’s op het werkterrein te beperken.

Werkinstructies en verantwoordelijkheden

In de ontwerpfase is het de verantwoordelijkheid van de ontwerper om maatregelen op te stellen aan de hand van de risico-inventarisatie. Tijdens de werkvoorbereiding is de grondroerder verantwoordelijk voor het vertalen van het plan in werkinstructies. Ook moet er een graafmelding worden gedaan. Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden moet er volgens de werkinstructies gewerkt worden en worden de maatregelen geëvalueerd.

In de gebruiksfase is de beheerder van een gebied, object, infrastructuur of netwerk verantwoordelijk. Het is hierbij belangrijk dat de maatregelen en instructies opnieuw worden geëvalueerd en aangepast indien nodig.

Duurzaamheid en veiligheid in de bouw

Een ander belangrijk aspect bij grondwerkzaamheden is de duurzaamheid. Global Underground benadrukt dat het verbinden van twee werelden (het technische en het economische) cruciaal is voor een duurzame aanpak. Door samenwerking tussen verschillende partijen en het gebruik van totaalpakketten kan het ontwerp van grondwerkzaamheden zowel duurzaam als technisch haalbaar worden.

Een voordeel van deze aanpak is dat organisaties met lagere lasten werken, omdat er op voorhand al rekening wordt gehouden met risico’s en duurzaamheid. Dit is vooral belangrijk in het licht van de toenemende complexiteit van projecten.

Veilig werken in verontreinigde grond

In sommige gevallen is het nodig om te werken in verontreinigde grond. Dit vereist extra maatregelen om de veiligheid van de werknemers te waarborgen. CROW-132 stelt veiligheidsklassen vast, die bepalen welke persoonlijke beschermingsmiddelen nodig zijn. Een ter zake kundig bedrijf moet deze klassen bepalen.

Meerkosten die ontstaan door bodemverontreiniging zijn in eerste instantie voor rekening van de aanbieder van het werk. Deze kosten kunnen in sommige gevallen worden verhaald op de veroorzaker van de verontreiniging. Uitkomende overtollige grond moet worden afgevoerd naar een locatie die door de gemeente is aangewezen.

Bescherming van beplanting

Bij grondwerkzaamheden die binnen de wortelzone van beplanting plaatsvinden, moet extra aandacht worden besteed aan de bescherming van planten. Wortels dikker dan 25 mm in diameter mogen niet worden verwijderd. Ontgraven wortels moeten beschermd worden tegen uitdrogen, vorst en beschadiging.

Het inrichten van het werkterrein binnen de wortelzone is in principe niet toegestaan. Ontgravingen binnen deze zone moeten zo snel mogelijk worden aangevuld. Tijdens het groeiseizoen (april tot december) moet er bovendien rekening worden gehouden met de waterbehoefte van de planten.

Verkeersmaatregelen

Bij grondwerkzaamheden in openbare ruimtes zijn verkeersmaatregelen vaak nodig. CROW 96B stelt richtlijnen op voor het uitvoeren van deze maatregelen. Het nutsbedrijf is verantwoordelijk voor het uitvoeren van deze maatregelen, tenzij dit anders wordt overeengekomen.

Het nutsbedrijf moet ook zorgen voor de bereikbaarheid van woningen, winkels en openbare gebouwen. Fietsverkeer en voetgangers moeten een doorgang hebben of in overleg met de gemeente een omleidingroute kunnen gebruiken.

Samenvatting

Grondwerkzaamheden zijn een essentieel onderdeel van bouw- en renovatieprojecten. Het is echter van groot belang dat deze werkzaamheden veilig worden uitgevoerd. De CROW-publicatie 335 'Werken met stabiele grond' biedt richtlijnen voor het veilig uitvoeren van grondwerkzaamheden met beperkte omvang. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op de huidige stand van de techniek en de Nederlandse praktijk.

Het stroomschema veilig ontgraven helpt bij het bepalen van veilige taludhellingen. Voor grotere werkzaamheden is het raadzaam om deskundigen in te schakelen. Ook is het belangrijk om verantwoordelijkheden en werkinstructies duidelijk vast te leggen. Tijdens de werkvoorbereiding, uitvoering en gebruiksfase spelen verschillende partijen een rol bij de veiligheid en het beheer van het project.

Daarnaast moet er aandacht worden besteed aan duurzaamheid, verkeersmaatregelen en de bescherming van beplanting. Deze aspecten maken het project niet alleen veiliger, maar ook duurzamer en beter afgestemd op de omgeving.

Bronnen

grondwerken