Grondwerken in de regio De Vallei: circulair bodembeleid en duurzame toepassing van grond

Published by Redactie on juli 16, 2025 | Category grondwerk

De regio De Vallei, bestaande uit de gemeenten Barneveld, Ede, Nijkerk, Scherpenzeel en Wageningen, heeft in de afgelopen jaren een uitgebreid circulair bodembeleid ontwikkeld om het hergebruik van vrijgekomen grond op een verantwoorde en duurzame manier mogelijk te maken. Dit beleid is vastgelegd in de nota bodembeheer van de regio en wordt ondersteund door de bodemkwaliteitskaarten. Het doel is om zowel milieu- als kostenbesparing te realiseren, terwijl tegelijkertijd wordt voorkozen dat gevaarlijke stoffen en verontreinigingen op een veilige manier worden afgehandeld. Voor professionals en initiatiefnemers die werken binnen de regio is het belangrijk om deze richtlijnen goed te begrijpen, omdat ze bepalend zijn voor het toegestane gebruik van grond bij bouw- en saneringsprojecten.

Het circulaire bodembeleid van de regio De Vallei

Het circulaire bodembeleid van de regio De Vallei is een strategisch kader dat gericht is op de duurzame toepassing van vrijkomende grond. Hierbij wordt de nadruk gelegd op hergebruik binnen de regio zelf, waarbij transportkilometers worden beperkt en CO2-uitstoot wordt verminderd. Deze aanpak helpt ook bij het voorkomen van de verspreiding van invasieve exoten via grondverzet, wat een nationale en regionale prioriteit is. De nota bodembeheer beschrijft hoe vrijgekomen grond kan worden toegepast binnen en buiten de regio, en welke kwaliteitsnormen daarvoor gelden.

Het beleid is gebaseerd op drie hoofddocumenten: - De bodemfunctieklassenkaart - De regionale bodemkwaliteitskaart - De bodemkwaliteitskaart PFAS

Deze kaarten zijn beschikbaar via de website van de Omgevingsdienst De Vallei. Zij vormen het bewijsmateriaal bij grondverzet en worden gebruikt voor het bepalen van terugsaneerwaarden, evenals voor andere activiteiten zoals graven of aansluitend bouwen.

Bodemfunctieklassenkaart: inzicht in de aard van het grondgebruik

Een kerninstrument van het circulaire bodembeleid is de bodemfunctieklassenkaart. Deze kaart verdeelt het grondgebied van de regio in drie hoofdbodemfunctieklassen: Landbouw/natuur, Wonenvoorziening, en Industrie. De indeling is gemaakt op basis van de daadwerkelijke hoofdfunctie van het gebied, met zo min mogelijk fragmentatie. De kaart is robuust ontworpen, wat betekent dat er zoveel mogelijk rekening gehouden wordt met de algemene bestemming van het grondgebied en niet met kleinere perceelsgrenzen.

In praktische voorbeelden blijkt dat een parkje in een woonwijk de bodemfunctieklasse "Wonen" toegewezen krijgt, omdat het geheel in een woongebied ligt. Ook woningbouwprojecten op industrieterreinen vallen onder de functieklasse Industrie, omdat de hoofdfunctie van het terrein bepalend is. Dit helpt om het beleid consistenter en toepasbaarder te maken voor grootschalige projecten.

De kaart wordt gebruikt bij het bepalen van de kwaliteitseisen voor grond die op een specifieke locatie kan worden toegepast. Deze eisen zijn afhankelijk van de bodemfunctieklasse, omdat de risico’s bijvoorbeeld voor woningbouw lager zijn dan voor industriële toepassingen.

Bodemkwaliteitskaart: kwaliteit en toegestane toepassing

De bodemkwaliteitskaart is een essentieel onderdeel van het beleid en geeft een overzicht van de kwaliteit van de grond op basis van meetwaarden en analyse. Deze kaart is opgesteld voor de bodemlagen 0 – 0,5 meter en 0,5 – 2,0 meter onder het maaiveld, waarbij alleen monsters gebruikt worden die aan bepaalde kwaliteitscriteria voldoen. De kaart is ontworpen om gebruikt te kunnen worden als bewijsmateriaal bij grondverzet en als basis voor het bepalen van terugsaneerwaarden.

De bodemkwaliteitskaart bevat een selectie van stoffen die relevant zijn voor de bodemkwaliteit. Dit omvat zware metalen (zoals lood, cadmium, koper en nikkel), PAK’s, PCB’s en minerale olie. De keuze voor deze stoffen is gebaseerd op het NEN 5740-standaardpakket voor grond.

De regio is onderverdeeld in zes homogene deelgebieden, waarin de bodemkwaliteit vergelijkbaar is. Deze deelgebieden zijn: 1. Industrie na 1945 2. Industrie voor 1945 (ENKA-terrein Ede) 3. Kleine kern 4. Wonenvoorziening na 1945 5. Wonenvoorziening voor 1945 6. Overig

De bodemkwaliteitskaart is niet alleen bedoeld voor het bepalen van de kwaliteit van grond, maar ook voor het bepalen van de toegestane toepassing ervan. Zo is bijvoorbeeld het toepassen van sterk verontreinigde grond niet toegestaan, behalve bij grootschalige toepassing waarbij maatwerkregels gelden. De nota bodembeheer legt uit dat het toepassen van niet-geverontreinigde grond in een bepaalde functieklasse kan worden gedaan op basis van de generieke regels uit het Besluit bodemkwaliteit.

Tijdelijke uitname en hergebruik van grond

Bij tijdelijke uitname van grond, zoals bij bouwprojecten, gelden aparte regels voor hergebruik. Deze regels zijn vastgelegd in de Regeling bodemkwaliteit. Als de grond niet wordt bewerkt en op of nabij dezelfde plaats en onder dezelfde condities teruggebracht wordt, is er geen kwaliteitsbepaling of melding nodig. Dit helpt bij het beheer van grond bij tijdelijke bouwactiviteiten en maakt het mogelijk om grond snel en efficiënt opnieuw in te zetten zonder extra administratie.

Bij projecten waarbij grond herschikt wordt binnen een saneringslocatie met ernstige verontreiniging is melding bij het bevoegd gezag verplicht. Deze melding moet binnen de voorwaarden van een goedgekeurd saneringsplan worden gedaan. Voor de terugsaneerwaarde wordt rekening gehouden met de bodemfunctieklasse van de locatie, zodat het hergebruik van grond op een veilige manier kan plaatsvinden.

Grondverzet en transportregels

Grondverzet binnen de regio De Vallei is mogelijk op basis van het generieke beleid uit het Besluit bodemkwaliteit en de gebiedsspecifieke regels. Hierbij geldt dat grond die vrijkomt in de regio voorkeur krijgt voor hergebruik binnen de regio zelf. Dit helpt om transportkilometers te beperken en bij te dragen aan de duurzaamheidsdoelen van de regio.

Grondverzet van buiten de regio naar binnen is toegestaan op basis van de bodemkwaliteitskaarten van andere gemeenten, mits deze zijn vastgesteld en als bewijsmateriaal erkend worden. Dit maakt het mogelijk om samenwerking tussen gemeenten effectief te organiseren en te voorkomen dat verontreinigde grond op ongeschikte locaties terecht komt.

Geldigheid en actualiteit van het beleid

De geldigheid van de nota bodembeheer is beperkt tot maximaal tien jaar. Met het vaststellen van een nieuwe nota vervalt de oude automatisch. Dit zorgt ervoor dat het beleid zich aanpast aan nieuwe kennis, regelgeving en praktijk. De geldigheid kan ook langer zijn indien er binnen de tien jaar geen nieuwe nota wordt vastgesteld. Daarnaast is de geldigheid ook afhankelijk van het opstellen van nieuwe bodemkwaliteitskaarten of het bijwerken van bestaande kaarten.

De nota en de bodemfunctieklassenkaart worden gepubliceerd op de website van de Omgevingsdienst De Vallei. Zodra de Omgevingswet in werking is getreden, zullen deze kaarten ook beschikbaar komen via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (www.Omgevingsloket.nl). Dit zorgt voor toegankelijkheid en transparantie van het beleid voor alle betrokken partijen.

Conclusie

Het circulaire bodembeleid van de regio De Vallei is een voorbeeld van hoe grondwerken op een duurzame en verantwoorde manier kunnen worden uitgevoerd. Door middel van bodemfunctieklassenkaarten en bodemkwaliteitskaarten wordt het hergebruik van grond mogelijk gemaakt binnen een duidelijke kader. Dit beleid helpt om transportkilometers te beperken, milieuverontreinigingen te voorkomen en kosten voor bodemonderzoek en verwerking te besparen. Voor professionals en initiatiefnemers die werken in of met de regio is het belangrijk om deze richtlijnen te kennen, omdat zij bepalend zijn voor de toegestane toepassing van grond bij bouw- en saneringsprojecten. Het beleid draagt bij aan de duurzaamheid van de regio en helpt bij het realiseren van de ambities van de regio op het gebied van circulariteit en milieuverantwoordelijkheid.

Bronnen

grondwerken