Emissievrij grondwerk: Duurzame technieken en praktijkvoorbeelden

Published by Redactie on juli 16, 2025 | Category grondwerk

Het grond-, weg- en waterbouwbedrijf (GWW-sector) speelt een steeds grotere rol in de transitie naar duurzamere bouwmethoden. Emissievrij grondwerk is daarin een kernaspect, gezien bouwmachines traditioneel een belangrijke bron zijn van broeikasgasemissies, stof en geluidsoverlast. Door het gebruik van elektrische of waterstofaangedreven machines, en het aanpassen van werkwijzen, wordt dit type bouwwerk steeds duurzamer en milieuvriendelijker. In dit artikel worden de technieken, praktijkvoorbeelden en subsidies beschreven die hoge aandacht verdienen binnen de emissievrije toekomst van het grondwerk.

Emissievrij grondwerk: Waarom dit belangrijk is

De GWW-sector is bewust van de impact van zware machines op het milieu. In de zoektocht naar oplossingen wordt een duidelijke overgang zichtbaar naar technieken en machines die geen emissies veroorzaken. Dit is ook een reactie op de huidige wettelijke en maatschappelijke eisen, zoals de voorgestelde reductie van stikstofuitstoot met 26% in 2030 of het advies van Remkes voor een reductie met 80% binnen tien jaar. Emissievrij grondwerk helpt niet alleen bij het verminderen van milieuvervuiling, maar ook bij het verminderen van geluidsoverlast en stankproblemen, wat essentieel is in bebouwde omgevingen.

Een consortium van GWW-aannemers, samen met partijen als FIER Automotive, TNO en Staad, heeft zich gebundeld om dit proces te versnellen. Het doel is om binnen een proeftuinproject met elektrische grondverzetmachines een significante stap te zetten richting zero-emissie bouw. Deze initiatieven tonen aan dat emissievrij grondwerk technisch haalbaar is en een essentieel onderdeel kan worden van de toekomstige bouwpraktijk.

Technieken en machines voor emissievrij grondwerk

Elektrische grondverzetmachines

Elektrische machines zijn een van de belangrijkste oplossingen voor emissievrij grondwerk. Deze machines zijn aangedreven door accu’s en zetten elektrische energie om in kracht. Hierdoor stootten ze geen CO2, NOx of fijnstof uit. Een voorbeeld is de elektrische Doosan, die in gebruik is genomen door Boomrooierij Weijtmans. Deze machine is het resultaat van samenwerking binnen het initiatief "De Bouwplaats van Morgen".

Een belangrijk voordeel van elektrische machines is dat ze stil opereren en daardoor minder stoorbare zijn voor omwonenden. Daarnaast zijn ze energie-efficiënter dan machines die op diesel of benzine werken. De enige beperking is de ladingcapaciteit van de accu’s, die regelmatig opgeladen moeten worden. Voor machines met hoge energiebehoeften, zoals rupsgraders, zijn verwisselbare accupakketten een haalbare oplossing.

Waterstofaangedreven machines

Waterstof is een andere veelbelovende technologie voor emissievrij grondwerk. Een voorbeeld is de rupsgraafmachine die op waterstof werkt en door bouwbedrijf Mourik is ingezet op het dijkversterkingsproject Sterke Lekdijk. Deze machine, die is omgebouwd van een Liebherr R926, gebruikt een brandstofcel en stoot geen CO2 of NOx uit. Het voordeel van waterstof is dat het sneller opgeladen kan worden dan accu’s, waardoor er minder tijdverlies is.

Een nadeel van waterstof is dat de technologie nog relatief nieuw is en het efficiëntieverlies in vergelijking met elektriciteit hoger is. Voor een machine met evenveel vermogen zijn 600 tot 700 kilowattuur aan waterstof nodig, terwijl elektrische machines met 400 kilowattuur kunnen werken.

Emissievrije grondverzetwerkzaamheden

Emissievrij grondwerk omvat een breed spectrum van activiteiten. Bijvoorbeeld bij Cornelisse BV uit Elst worden werkzaamheden uitgevoerd zoals het verwijderen en plaatsen van begroeiing, het afwerken van bermen en taluds, het plaatsen van betonelementen, en het maken van bouw- of woonrijpe bouwputten. Andere werkzaamheden zijn het frezen van bermen, het ingraven van riool, kabels en leidingen, en het uitvoeren van tanksanering bij tankstations. Deze werkzaamheden worden zonder emissies gedaan, doordat elektrische of waterstofaangedreven machines worden gebruikt.

Bij Cornelisse BV is machineverhuur ook een mogelijkheid voor projecteigenaren die zelf willen bouwen, maar geen toegang hebben tot het juiste bouwmateriaal. Dit maakt emissievrij grondwerk toegankelijker en voordeliger, vooral in het kader van duurzame woningbouwprojecten.

Aanbesteden en gunningscriteria voor zero-emissie bouwmaterieel

Emissievrij grondwerk is niet alleen technisch haalbaar, maar ook steeds meer verankerd in het aanbestedingsproces. De Buyer Group Zero Emissie Bouwmaterieel (ZEB) werkt aan het integreren van emissieloze machines in de gunningscriteria voor publieke opdrachten. Dit betekent dat opdrachtgevers in de publieke sector steeds duidelijker omgaan met het gebruik van duurzame technologieën.

In de praktijk betekent dit dat aannemers die investeren in zero-emissie machines, bijvoorbeeld elektrische minigravers, meer kans maken op een opdracht dan aannemers die nog steeds op stage-IV dieselgravers werken. Hierbij is het belangrijk dat gunningscriteria niet alleen milieuvriendelijk zijn, maar ook economisch haalbaar voor aannemers.

Een voorbeeld van dit proces is de openbare handreiking van de Buyer Group ZEB, die aannemers en opdrachtgevers inspiratie geeft voor het inzetten van emissieloze machines. Deze handreiking bevat praktijkvoorbeelden en kennis om het emissieloze bouwmaterieel sneller inzetbaar te maken. Door dergelijke documenten is het voor opdrachtgevers eenvoudiger om emissievrij grondwerk te stimuleren in hun projecten.

Subsidies voor emissieloze bouwmachines

Emissievrij grondwerk kan ook worden gestimuleerd via subsidies. De subsidieregeling "Schoon en Emissieloos Bouwmaterieel" (SSEB) biedt drie sporen voor subsidies: aanschaf, retrofit en innovatie. Voor aanschaf van nieuwe emissieloze machines is het eerste jaar 5 miljoen euro beschikbaar. Deze subsidie is ook bedoeld voor machines die worden omgebouwd naar emissieloos. Dit geldt bijvoorbeeld voor machines die na productie voor het eerst in gebruik worden genomen of als een kenteken verplicht is voor de eerste inschrijving.

De retrofit-optie is gericht op bestaande machines die worden omgebouwd naar emissieloze versies, zoals de rupsgraafmachine op waterstof van Mourik. De innovatieoptie richt zich op nieuwe technologieën die nog niet op de markt zijn, maar alsnog toepasbaar zijn in de praktijk.

Toekomstvisie en uitdagingen

De toekomst van emissievrij grondwerk is beloftevol, maar er zijn ook uitdagingen. De beschikbaarheid van duurzame technologieën, zoals elektrische en waterstofaangedreven machines, is nog beperkt. Daarnaast is de prijs van deze machines nog hoger dan die van traditionele machines. De kosten voor oplaadinfrastructuur en waterstofproductie zijn ook nog niet op niveau met die van conventionele brandstoffen.

Toch is er veel momentum in de sector. Bouwbedrijven en aannemers die al nu investeren in emissieloze machines, zoals Boomrooierij Weijtmans, Mourik en Cornelisse BV, tonen aan dat emissievrij grondwerk technisch haalbaar is en een positieve impact heeft op het milieu en de maatschappij. Hierbij draagt ook de samenwerking tussen bedrijven, onderzoeksinstituten en overheden bij aan het versnellen van de transitie.

Conclusie

Emissievrij grondwerk is een essentieel onderdeel van de duurzame bouwtoekomst. Door het gebruik van elektrische en waterstofaangedreven machines, en het aanpassen van werkwijzen, wordt het mogelijk om grondverzet zonder milieuvervuiling uit te voeren. Deze technieken worden steeds meer verankerd in het aanbestedingsproces via gunningscriteria en subsidies. Bouwbedrijven zoals Boomrooierij Weijtmans, Mourik en Cornelisse BV tonen aan dat emissievrij grondwerk technisch haalbaar is en een positieve impact heeft op het milieu en de maatschappij. Voor zowel opdrachtgevers als aannemers is het duidelijk dat emissievrij grondwerk niet alleen een verantwoordelijke keuze is, maar ook een kansenrijke strategie in de toekomstige bouwsector.