Grondwerk en stikstofuitstoot: uitdagingen en maatregelen in de bouwsector

Published by Redactie on juli 17, 2025 | Category grondwerk

De bouwsector in Nederland staat momenteel onder druk door de strikte regels rond stikstofuitstoot en PFAS. Deze ontwikkelingen hebben directe gevolgen voor grondwerkzaamheden, bouwprojecten en de toekomst van de sector. In dit artikel worden de huidige kwesties belicht, met aandacht voor de technische aspecten van grondverzet, de impact van stikstof en mogelijke maatregelen die kunnen worden genomen.

Bouwprotesten en stikstofuitstoot

De bouwsector reageert fel op de maatregelen die zijn genomen om de stikstofuitstoot te beperken. Na de acties van boeren tegen het stikstofbeleid, zijn ook bouwers in actie gekomen. Zo organiseerde de actiegroep Grond in Verzet op 30 oktober 2023 een landelijke actiedag op het Malieveld in Den Haag. Volgens de actiegroep is het PFAS-probleem – het gebruik van Per- en PolyFluorAlkylStoffen in de bouw – een groter probleem dan stikstof. Deze stoffen zijn niet afbreekbaar en komen veel voor in de grond. Sinds kort is het afvoeren van grond met PFAS niet langer toegestaan, wat leidt tot vertragingen in bouwprojecten.

Volgens Jaap van der Bom, directeur van de Nederlandse Vereniging Procesmatige Grondverwerkingsbedrijven (NVPG), betekent dit dat nergens meer grond kan worden afgevoerd voor reiniging. Dit heeft geleid tot het stagneren van bouwprojecten en zorgt er nu voor dat duizenden banen in de sector op het spel staan. De Raad van State oordeelde eerder dat 18.000 bouwprojecten stilgelegd zijn vanwege stikstofuitstootregels. Door de PFAS-regels zou dit aantal nog groter kunnen worden.

Stikstof: een milieukwestie met gevolgen voor de bouw

Stikstof zelf is een gas dat op zich niet schadelijk is, maar wanneer het in verbindingen zoals stikstofoxiden (NOx) of ammoniak (NH3) voorkomt, kan het schadelijk zijn voor het milieu en de gezondheid. De uitstoot van stikstofoxiden komt voornamelijk van verkeer en industrie, terwijl ammoniak vooral uit de veeteelt afkomt. Mest en urine van vee verdampt tot ammoniak, die vervolgens in de lucht terechtkomt.

De uitstoot van stikstof wordt momenteel beperkt door wetgeving, omdat het negatief uitwerkt op de biodiversiteit, de kwaliteit van grond- en oppervlaktewater en de gezondheid van mensen. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft een belangrijke rol in het in kaart brengen van stikstofdepositie in natuurgebieden.

De bouwsector is hierdoor indirect betrokken bij het stikstofprobleem. Bijvoorbeeld bij de aanleg van wegen of funderingen moet vaak grond afgevoerd worden, waarbij PFAS- en stikstofproblematiek zich voordoet. Bouwers en grondverzetbedrijven zijn nu gedwongen om met deze uitdagingen om te gaan, wat heeft geleid tot vertragingen en zelfs faillissementen in de sector.

Grondwerk en stikstofdepositie

Grondverzet en grondbewerking spelen een directe rol in de stikstofdepositie. Bij grondbewerking zoals ploegen of het niet-ploegen van de grond, verandert de beschikbaarheid van stikstof voor planten. Onderzoek laat zien dat de stikstofbehoefte van gewassen in de eerste jaren na het stoppen met ploegen 30 kg per hectare hoger ligt. Daarna neemt de mineralisatie toe, waardoor de stikstofbeschikbaarheid gelijkkomt aan die van geploegde grond.

Wanneer de grond niet wordt geploegd, blijft het organisch stofgehalte in de bovenlaag, wat kan leiden tot wortelproblemen. Een goed bewortelde plant is essentieel voor een goede groei, vooral onder extreme omstandigheden zoals droogte of wateroverlast. Het verminderen van stikstofdepositie is daarom belangrijk, niet alleen voor de natuur, maar ook voor de landbouwproductiviteit.

Bouw en grondverzet: technieken en materialen

Grondverzet is een essentieel onderdeel van bouwprojecten en wordt vaak uitgevoerd door gespecialiseerde bedrijven. Loon en Grondverzetbedrijf van de Camp Oss B.V. is bijvoorbeeld gespecialiseerd in het aanwenden van vloeibare meststoffen, spuiwater en kunstmest zoals Urean. Urean kan met verschillende componenten worden gemengd, bijvoorbeeld met zwavel, selenium en kobalt, wat helpt bij de bestrijding van onkruid. Het gebruik van GPS-technologie maakt het bemesten nauwkeuriger, zodat er minder stikstof verloren gaat.

Naast het gebruik van kunstmest is het strooien van kalk ook een belangrijke techniek om de pH-waarde van de grond op peil te houden. Konverterkalk is een vaak gebruikte kalksoort met een zuurbindende waarde van 45% en bevat bovendien calciumoxide, magnesium en andere sporenelementen. Deze technieken helpen bij het beheersen van de stikstofuitstoot en het creëren van een gunstige grondstructuur voor bouwprojecten.

Maatregelen en toekomstige uitdagingen

Om het stikstofprobleem te verminderen, zijn er diverse maatregelen genomen. Eén van de belangrijkste maatregelen is het verminderen van de veestapel in de landbouw. Dit zou helpen bij het verminderen van ammoniak-uitstoot, die het grootste deel van de nationale stikstofuitstoot vormt. Daarnaast zijn er maatregelen gericht op het verminderen van het gebruik van kunstmest en het verlagen van de stikstofdepositie in natuurgebieden.

Burgers kunnen ook bijdragen aan het verminderen van de stikstoflast, bijvoorbeeld door bewust te consumeren, een plantaardig dieet te kiezen of te stemmen voor politieke partijen die sterk zijn in duurzaamheid en milieubescherming. Bouwers en aannemers zijn opgeroepen om verantwoord met grond en bouwmateriaal om te gaan, met name bij het afvoeren en verwerken van grond die stikstof of PFAS bevat.

Conclusie

De bouwsector in Nederland moet momenteel rekening houden met de impact van stikstofuitstoot en PFAS. Deze kwesties hebben directe gevolgen voor grondwerkzaamheden en bouwprojecten, en zorgen voor vertragingen en financiële problemen in de sector. Door het gebruik van moderne technieken en het toepassen van duurzame maatregelen kan het stikstofprobleem worden beheerst. Het is belangrijk dat bouwers, grondverzetbedrijven en burgers samenwerken om de impact van stikstof op het milieu en de bouwsector te verminderen.