Grondwerk in Tuinen: Regels, Technieken en Praktische Tips

Published by Redactie on juli 17, 2025 | Category grondwerk

Grondwerk in tuinen is een essentieel onderdeel van zowel woningbouwprojecten als tuinverbeteringen. Het omvat activiteiten zoals graven, verzetten van grond, verbetering van grondkwaliteit en het toepassen van specifieke machines. Deze activiteiten vallen onder de regelgeving die na de inwerkingtreding van de Omgevingswet is aangepast. In dit artikel worden de huidige regels voor graven in de bodem besproken, samen met praktische technieken voor het verbeteren van de grondkwaliteit in moestuinen en de toepassing van machines zoals verticuteermachines. Het doel is om zowel amateurs als professionals inzicht te geven in de juridische en technische aspecten van grondwerk in tuinen.

Grondwerk en de Omgevingswet

Sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet zijn er veranderingen gekomen in de regels die van toepassing zijn op activiteiten met betrekking tot het graven in de bodem. Het belangrijkste verschil t.a.v. de voorgaande Wet bodembescherming (Wbb) is het duidelijker onderscheid tussen graven en saneren. Graven is gedefinieerd als het verzetten van grond zonder een specifiek saneringsdoel. Saneren daarentegen is gericht op het verbeteren van de bodemkwaliteit of het voorkomen van contact met verontreinigingen. Door deze onderscheiding zijn graven en saneren nu aparte milieubelastende activiteiten.

Een belangrijk gevolg van deze verandering is dat graven in de bodem boven de interventiewaarde onder de Omgevingswet in de meeste gevallen geen vergunning vereist, maar wel een melding en informatieplicht. Dit geldt tenzij het graven gecombineerd wordt met een ontgrondingsactiviteit. De melding en informatieplicht moeten worden gedaan via het Omgevingsloket. Hierbij kunnen ook standaardformulieren uit de oude Wbb en BUS worden gebruikt, vooral in gevallen waarin overgangsrecht van toepassing is.

Regels op basis van bodemvolume en kwaliteit

De regels voor graven in de bodem zijn ook afhankelijk van het volume en de kwaliteit van de verzet grond. Voor grondverzet onder 25 kubieke meter gelden in de meeste gevallen geen rijksregels meer, maar de algemene zorgplicht blijft wel van toepassing. Voor grotere volumes (meer dan 25 m³) gelden wel regels die afhankelijk zijn van de kwaliteit van de bodem.

De kwaliteit van de bodem bepaalt of er sprake is van verontreiniging boven de interventiewaarde. Voor grond met een kwaliteit onder of gelijk aan deze interventiewaarde gelden minder restrictieve regels dan voor grond die sterk verontreinigd is. Dit onderscheid wordt ook weerspiegeld in de algemene regels in het Besluit Algemene Regels (Bal). Voor activiteiten met grond met een kwaliteit onder of gelijk aan de interventiewaarde zijn de regels lichter dan voor activiteiten met grond die boven deze kwaliteit ligt.

De volgende tabel maakt de regels duidelijk:

Omvang bodemvolume grondverzet	Kwaliteit kleiner dan of gelijk aan interventiewaarde	Kwaliteit groter dan de interventiewaarde
<25 m³	Geen regels (zie volgende paragraaf)	Geen regels of bruidsschat (zie volgende paragraaf)
>25 m³	Algemene regels paragraaf 3.2.21 en 4.119 (lichte variant)	Algemene regels paragraaf 3.2.22 en 4.120 (zwaardere variant)

Deze regels zijn van belang bij het plannen van tuinwerken of kleinere bouwprojecten. Het is verstandig om vooraf te controleren of de betrokken grond aan de interventiewaarde voldoet, zodat de juiste administratieve stappen kunnen worden genomen.

Decentrale regels en maatwerk

Hoewel de rijksregels voor klein grondverzet (onder 25 m³) zijn afgeschaft, kunnen gemeenten en provincies eigen regels opstellen in het omgevingsplan of de omgevingsverordening. Deze decentrale regels zijn vooral van toepassing op locaties waar sprake is van mobiele of grondwaterverontreinigingen.

Bij activiteiten met grond met kwaliteit boven de interventiewaarde kan het nodig zijn om een maatwerkvoorschrift aan te vragen. Dit voorschrift kan specifieke maatregelen bepalen om het milieu te beschermen. In sommige gevallen kan ook een erkenningsplicht gelden, bijvoorbeeld bij het zeven van bodemvreemd materiaal zoals asbesthoudend materiaal. Het zeven van zulke materialen is in de meeste gevallen toegestaan, maar kan wel aanvullende administratieve vereisten met zich meebrengen.

Grondkwaliteit verbeteren in moestuinen

Voor wie wil beginnen met moestuinieren of moestuinen wil verbeteren, is het vaak nodig om de grondkwaliteit te verbeteren. In kleigrond is dit bijvoorbeeld lastig, omdat klei compact is en weinig doorlaatbaar is. Een gebruikelijke manier om kleigrond te verbeteren is door het toevoegen van organisch materiaal zoals mest, stro of zaagsel. Dit verhoogt de structuur van de grond, zorgt voor betere doorlaatbaarheid en helpt bij de wateropname.

Een voordeel van mest is dat het niet alleen de structuur verbetert, maar ook nuttige voedingsstoffen toevoegt. Echter, het gebruik van mest moet zorgvuldig worden afgewogen, omdat te veel mest de grond kan overschakelen. Daarnaast kan mest het probleem opleveren dat het niet goed verspreid wordt, waardoor de grond aan sommige plekken niet wordt verbeterd.

Een alternatief is het gebruik van stro of zaagsel. Deze materialen zijn goed doorlaatbaar en helpen bij het losmaken van de kleigrond. Het nadeil is dat ze langzamer werken en dat ze regelmatig bijgevuld moeten worden. Voor een beginnende moestuinder kan het daarom verstandig zijn om beide materialen te combineren, afhankelijk van de beschikbaarheid en de doelen van de verbetering.

Machines gebruiken bij grondwerk

Het gebruik van machines kan een groot verschil maken bij grondwerk in tuinen. Machines zoals verticuteermachines worden bijvoorbeeld vaak gebruikt om de grond te losmaken en onkruid te verwijderen. Deze machines werken met verticale bewegingen en zijn geschikt voor zowel professionele als particuliere toepassingen. Verticuteermachines kunnen worden gehuurd via verhuurbedrijven zoals 123 Machineverhuur. Dit maakt het voor particulieren toegankelijk om zware werkzaamheden uit te voeren zonder een dure aankoop van het gereedschap.

Naast verticuteermachines zijn er ook andere machines beschikbaar die nuttig zijn bij grondwerk. Denk aan grasmaaiers, bladblazers, heggenscharen en tuinfrezen. Deze machines kunnen het werkstuk efficiënter maken, vooral bij grotere projecten of herhaalde activiteiten.

Het gebruik van machines vereist wel zorgvuldige voorbereiding en kennis van de regels. Bijvoorbeeld: als het gebruik van machines leidt tot verzet van grond met een volume boven 25 m³, kunnen extra meldingen of administratieve stappen nodig zijn. Daarnaast is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de machines niet verontreinigende stoffen verspreiden of de bodem verder bepalen.

Conclusie

Grondwerk in tuinen is niet alleen een technische activiteit, maar ook een juridische en milieu-gevoelige taak. De regels zijn aangepast na de inwerkingtreding van de Omgevingswet, met name in het onderscheid tussen graven en saneren. Voor activiteiten met een grondvolume onder 25 m³ gelden in de meeste gevallen geen rijksregels, maar wel een informatieplicht en melding via het Omgevingsloket. Voor grotere projecten of verontreinigde grond kan er sprake zijn van extra administratieve vereisten of maatwerkvoorschriften.

Bij de verbetering van de grondkwaliteit in moestuinen zijn technieken zoals het toevoegen van mest, stro of zaagsel effectief, maar vereisen ze ook aandacht voor balans en structuur. De toepassing van machines zoals verticuteermachines kan het werk stuk efficiënter maken, maar vereist ook kennis van de regels en het juiste gebruik.

Zowel particulieren als professionals kunnen hieruit opgaves trekken bij het plannen en uitvoeren van grondwerk in hun tuin of project. Het is verstandig om vooraf te controleren welke regels van toepassing zijn en eventueel advies in te winnen bij een deskundige of verhuurbedrijf.