Grondwerken en vergunningen: Wat u als bouwer of eigenaar moet weten

Published by Redactie on juli 17, 2025 | Category grondwerk

Bij elke bouw- of renovatieproject komen grondwerken voor. Of het nu gaat om het aanleggen van een fundament, het ruimen van grond, of het uitvoeren van archeologische opgravingen – de regels voor het uitvoeren van deze activiteiten zijn streng gereguleerd. In Nederland is het vaak verplicht om een vergunning aan te vragen voor het uitvoeren van grondwerken. Deze vergunning is afhankelijk van de locatie, de aard van de werkzaamheden, en de soort grond die wordt verwerkt.

In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van grondwerken en vergunningen besproken, met een nadruk op de situatie in gemeenten zoals Drenthe, Steenwijkerland, Tilburg, Geldrop-Mierlo en de regelgeving op het gebied van het gebruik van openbare ruimte en het omgaan met verontreinigde grond. Op basis van de bronnen en documentatie die ter beschikking staan, wordt duidelijk wat u als bouwer of eigenaar moet weten.

Wanneer is een ontgrondingsvergunning nodig?

Een ontgrondingsvergunning is nodig als u de bodem wilt afgraven. Dit geldt zowel voor land (het maaiveld) als voor de waterbodem. In sommige gevallen hoeft u echter geen vergunning aan te vragen. De provincie Drenthe stelt in haar documentatie een lijst van vrijgestelde ontgrondingen voor, zoals:

grondwerken voor bouwwerken en funderingen van gebouwen;
graven uitgraven en ruimen;
archeologische opgravingen;
landbouw, tuinbouw en bosbouw;
natuurontwikkelingsprojecten;
functionele ontgrondingen, bijvoorbeeld voor ecologische verbindingszones.

Bij het uitvoeren van deze activiteiten is het dus mogelijk om vrij te zijn van de vergunningplicht. U dient echter wel te letten op de voorwaarden. Zo moet de werkzaamheid passen binnen het natuurbeleid van de betreffende gemeente. Als u twijfelt of uw project onder de vrijstelling valt, raadpleegt u het Omgevingsloket en maakt u een vergunningcheck. De provincie Drenthe stelt binnen 8 weken na ontvangst een besluit op de aanvraag.

Grondwerken en de bouwverordening

De bouwverordening bevat regels voor het uitvoeren van bouwwerken en het gebruik van grond. In artikel 2.5.16 van de Bouwverordening 2010 wordt bijvoorbeeld bepaald dat achter een gebouw, waarvan geen deel tot woning is bestemd (zoals dienstwoningen), een erf aanwezig moet zijn. De afstand moet minstens 2 meter zijn achter het verst gelegen deel van het gebouw.

Er zijn uitzonderingen op deze regels. Het bevoegd gezag kan een omgevingsvergunning verlenen in afwijking van deze bepalingen. Dit kan bijvoorbeeld als:

een gunstige indeling van het erf aanwezig is;
het gebouw op een terrein staat dat aan twee zijden grenst aan wegen of openbare ruimtes;
bij verbouwingen de bestaande situatie verbeterd wordt.

Deze regels zijn van toepassing op de gemeente Steenwijkerland, waarin wijzigingsverordeningen van de Bouwverordening 2010 gelden. Voor oude aanvragen, ingediend vóór de wijziging, gelden de oude bepalingen tenzij de aanvrager expliciet kiest voor de nieuwe regels.

Vergunningen voor gebruik van openbare ruimte

Bij bouw- of sloopprojecten kan het nodig zijn om tijdelijk gebruik te maken van openbare ruimte. Voor grotere projecten is het vaak verplicht om een omgevingsvergunning aan te vragen. De gemeente Tilburg legt uit dat het gebruik van openbare ruimte niet schade mag toebrengen aan de weg of gevaar opleveren voor weggebruikers.

Als u objecten op openbare grond plaatst die langer dan 4 weken blijven staan of groter zijn dan 15 m², is een vergunning verplicht. Ook bij het afsluiten van een rijbaan dient u contact op te nemen met het Coördinatiepunt Weggebruik via LTC voordat u begint.

De kosten voor het aanvragen van een omgevingsvergunning worden bepaald in de verordening op de heffing van leges. Daarnaast zijn er kosten voor het gebruik van openbare ruimte, zoals de precariobelasting. Voor nuts- of telecombedrijven die kabel- en leidingwerkzaamheden uitvoeren, is het noodzakelijk om zich via LTC Andes aan te melden.

Omgevingsvergunning: Algemene eisen en toepassing

De omgevingsvergunning is de nieuwe vergunning die meerdere eerdere vergunningen vervangt. Deze vergunning is nodig bij activiteiten zoals het bouwen, verbouwen, slopen, boomkappen of het plaatsen van reclameborden. De gemeente Geldrop-Mierlo stelt duidelijke stappen voor om te bepalen of u een vergunning nodig heeft. Daarnaast is het mogelijk dat uw aanvraag ook wordt gecontroleerd op basis van de Wet Bibob, een wet die gericht is op het voorkomen van het misbruik van vergunningen voor criminele activiteiten. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als de bouwkosten meer dan € 500.000,- bedragen.

Bij het aanvragen van een omgevingsvergunning dient u kopieën van bouwtekeningen in te dienen en eventueel een bouwveiligheidsplan. Dit plan is van toepassing als de werkzaamheden aan bepaalde veiligheidsnormen moeten voldoen.

Het uitvoeren van grondwerken: Verantwoordelijkheden

Bij het uitvoeren van grondwerken zijn er verschillende verantwoordelijkheden voor de bouwer of projectleider. Het bouwtoezicht dient bijvoorbeeld op de hoogte te worden gebracht van de start van werkzaamheden, zoals ontgravingen. Dit dient minstens twee dagen van tevoren te gebeuren. Ook dient het bouwterrein voorzien te zijn van de omgevingsvergunning en eventueel andere toestemmingen.

Bij het uitvoeren van grondwerken dient er rekening gehouden te worden met het straatpeil en de bebouwingsgrenzen. Deze dingen moeten vooraf zijn uitgezet door het bevoegd gezag. Dit is van belang voor de juiste uitvoering van de werkzaamheden en het voorkomen van overtredingen.

Het omgaan met verontreinigde grond

Als u grond of baggerspecie wilt verwerken of opslaan, dient u rekening te houden met eventuele verontreinigingen. In de regelgeving voor grondreinigingsbedrijven en grondbanken worden specifieke eisen gesteld. Voor grond met kwaliteitsklasse 'matig verontreinigd' of 'sterk verontreinigd' is het verplicht om een vergunning aan te vragen. Voor zover activiteiten niet vergunningplichtig zijn, is het soms nog steeds meldplichtig.

De regelgeving bevat verwijzingen naar diverse paragrafen, zoals die over het tanken, het laden en lossen van vaartuigen en energiebesparing. Ook bij het eindonderzoek van bodem kan een melding verplicht zijn, afhankelijk van de situatie en de activiteit. Het is belangrijk om zowel de wetgeving als eventuele lokale regelgeving in acht te nemen.

Conclusie

Het uitvoeren van grondwerken vraagt om zorgvuldig omgaan met vergunningen en regelgeving. Afhankelijk van de aard van het project, de locatie en de soort grond, kan het nodig zijn om een ontgrondingsvergunning of een omgevingsvergunning aan te vragen. De verantwoordelijkheden liggen bij zowel de bouwer als de projectleider. Het is van groot belang om rekening te houden met de regels voor het gebruik van openbare ruimte en het omgaan met verontreinigde grond.

De beschikbare regelgeving en praktijkrichtlijnen zijn duidelijk gesteld in documenten van verschillende gemeenten en provincies. Het is aan te raden om bij twijfel altijd contact op te nemen met het Omgevingsloket of de relevante gemeentelijke instantie. Zo kunt u ervoor zorgen dat uw project juridisch veilig en technisch correct wordt uitgevoerd.