Afschrijving en waardering van grondwerken in de bouw en renovatie

Published by Redactie on juli 17, 2025 | Category grondwerk

Afschrijving en waardering van activa, inclusief grondwerken, vormen een essentieel onderdeel van het financiële beheer in de bouw- en renovatiebranche. Zowel voor waterschappen als gemeenten is het belangrijk om investeringen in grondwerken correct te waardeerden en te afschrijven, zodat de financiële positie accuraat kan worden weergegeven. In dit artikel worden de relevante richtlijnen en regels uiteengezet die van toepassing zijn op grondwerken, op basis van de regelgeving en praktijkrichtlijnen zoals beschreven in de bronnen.

Inleiding

De afschrijving van activa, zoals grondwerken, is een proces waarbij de waarde van een investering geleidelijk wordt verlaagd over de tijd. Dit proces is van belang omdat het zorgt voor een realistische weergave van de financiële gezondheid van een organisatie, zoals een waterschap of gemeente. De regels die van toepassing zijn op het activeren en afschrijven van activa zijn geregeld in juridische en fiscale kaders, zoals de Waterschapswet, de BBVW-regeling (Bepalingen Beleidsvoorbereiding en Verantwoording Waterschappen) en de richtlijnen voor gemeentelijke investeringen. Deze regels bepalen onder meer hoe grondwerken moeten worden gewaardeerd, in welke componenten ze moeten worden opgesplitst, en over welke periode ze moeten worden afgeschreven.

Afschrijvingstermijnen en componentenbenadering

Een belangrijke innovatie in de regelgeving is de zogenaamde componentenbenadering. Deze benadering is vanaf 2005 in gebruik gekomen in de IFRS-regelgeving en is overgenomen in de BBVW-regeling. Bij deze aanpak wordt een investering niet als één geheel geactiveerd en afgeschreven, maar wordt deze opgedeeld in meerdere componenten die elk hun eigen afschrijvingstermijn hebben. Dit betekent dat bijvoorbeeld een investering in een gebouw wordt opgesplitst in componenten zoals:

grond (niet te afschrijven),
casco gebouw (40 jaar),
verwarmingsinstallatie (15 jaar),
liftinstallatie (15 jaar),
sanitair (20 jaar).

Deze componentenbenadering zorgt ervoor dat activa die gelijksoortig zijn, op dezelfde grondslag worden gewaardeerd en behandeld. Hierdoor is het eenvoudiger om bijvoorbeeld herwaarderingsslagen uit te voeren of de waarde van individuele componenten te bepalen.

Voor grondwerken is deze aanpak eveneens van toepassing. Investeringen in grondwerken kunnen worden opgesplitst in meerdere componenten, afhankelijk van hun aard en verwachte levensduur. Zo kan bijvoorbeeld de basisgrond niet worden afgeschreven, terwijl kunstwerken of aanlegwerken wel een bepaalde afschrijvingstermijn hebben.

Waardering van grondwerken

Grondwerken kunnen worden gewaardeerd op basis van de verkrijging- of vervaardigingprijs. Dit betekent dat bijvoorbeeld de inkoopprijs van materialen, de kosten van arbeid en indirecte kosten als onderdeel van de waardering worden meegenomen. Dit geldt ook voor indirecte kosten zoals rentekosten en advieskosten, die op grond van een verdeelsleutel aan de investeringen kunnen worden toegerekend.

Een belangrijk punt is dat activa die op 31 december 1994 tegen actuele waarde zijn gewaardeerd, volgens de aanwezige boekwaarde op 31 december 1994 moeten worden afgeschreven voor de rest van de periode. Dit geldt eveneens voor activa waarbij voor 31 december 2003 reserves op in mindering zijn gebracht. In dit geval dient de investering volgens de aanwezige boekwaarde op 31 december 2003 te worden afgeschreven voor de rest van de periode.

Uitzonderingen op de regels

Er zijn enkele uitzonderingen op de regels voor waardering en afschrijving van activa:

Activa van Nazorgfondsen mogen wel worden gewaardeerd tegen actuele waarde.
Gronden in erfpacht dienen te worden gewaardeerd tegen de uitgifteprijs van de eerste uitgifte. Gronden in eeuwigdurende erfpacht worden gewaardeerd tegen de registratiewaarde.
Financiële vaste activa worden in principe niet afgeschreven, met uitzondering van bijdragen aan activa in eigendom van derden.

Afschrijvingstermijnen voor aan- en verbouw

Bij het aan- of verbouwen van bestaande objecten dient rekening te worden gehouden met de resterende afschrijvingstermijn van het hoofdobject. Als het hoofdobject volledig is afgeschreven, moet een verwachte gebruikstermijn van het totale object worden gehanteerd. Dit verschilt van de afschrijvingstermijnen uit de bijlagen van de regeling.

Als de investering in het aan- of verbouw als een op zichzelf staand component kan worden beschouwd en een eigen economische gebruiksduur heeft, dan dient deze conform de afschrijvingstermijnen tabel te worden geactiveerd.

Afschrijving van immateriële activa

Naast materiële activa, zoals grondwerken, zijn er ook immateriële vaste activa, zoals leningen. Voor deze activa geldt dat de afschrijvingsduur maximaal gelijk is aan de looptijd van de lening. Ook zijn er bepalingen voor de afschrijving van kosten van onderzoek en ontwikkeling, waarbij de maximale afschrijvingsduur 5 jaar is.

Rente en indirecte kosten

Bij het activeren van activa, zoals grondwerken, wordt vaak ook rekening gehouden met bouwrente of rente op onderhanden werk. Deze rente is een indirecte kostencomponent die kan worden toegerekend aan de investering. In de richtlijnen voor gemeenten is verder gesteld dat zowel activa in aanbouw (onderhanden werk) als activa in bedrijf onderworpen zijn aan rentetoerekening.

Daarnaast kunnen investeringskosten van riolering, wegen, civieltechnische kunstwerken, groenvoorzieningen en waterpartijen in de openbare ruimte worden geactiveerd. Bij deze investeringen is het mogelijk om bijdragen van derden in mindering te brengen, mits bepaalde voorwaarden zijn vervuld.

Afschrijving van baggerwerken

Een specifieke categorie binnen de grondwerken zijn de baggerwerken. Deze kunnen worden geactiveerd, vooral als het gaat om kwantiteitsbagger tot op leggerprofiel. Dit gebeurt vooral wanneer meer dan 500 m³ specie moet worden weggehaald of wanneer het gaat om klasse 3 of 4 bagger. In dat geval dient de componentenbenadering te worden toegepast.

De afschrijvingstermijn voor baggerwerken is afhankelijk van de verwachte periode tussen twee baggerbeurten. Daarnaast geldt dat bij reeds geactiveerde investeringen de oorspronkelijke investering op de balans moet worden verlaagd met de baggercomponent die door het groot onderhoud wordt vervangen.

Afschrijving en activa in gebruik

Een belangrijk aspect van het afschrijvingenbeleid is dat activa die in gebruik zijn, correct worden geregistreerd en volgens het bepaalde schema worden afgeschreven. Het waterschap stelt dat het bij investeringen in principe rekening houdt met:

alle uitgaven aan derden,
de uren van eigen personeel die aan de investeringen worden toegerekend,
de rente die tijdens de looptijd van het project kan worden toegerekend aan de werken.

Daarnaast worden indirecte projectkosten, zoals rentekosten en advieskosten, via een verdeelsleutel aan de componenten binnen de investering toegerekend.

Conclusie

De afschrijving en waardering van grondwerken vormen een essentieel onderdeel van het financiële beheer in de bouw- en renovatiebranche. Het gebruik van de componentenbenadering zorgt voor een realistische en doelgerichte weergave van investeringen in grondwerken. Bovendien zijn er duidelijke richtlijnen voor de waardering van activa, de afschrijvingstermijnen en de toepassing van rente en indirecte kosten. Deze regels zijn van toepassing op zowel waterschappen als gemeenten en zijn belangrijk om zowel juridische als fiscale vereisten te kunnen nakomen.

Het activeren en afschrijven van activa is dus niet alleen een administratieve zaak, maar ook een strategische keuze die invloed heeft op de financiële gezondheid en het beheer van investeringen in de openbare ruimte.