Gescheiden riolering en de impact van boetes op gemeenten

Published by Redactie on juli 3, 2025 | Category riolering

In de hedendaagse binnenstedelijke bouw en woningbouw speelt de afvoer van hemelwater en grondwater een cruciale rol in de milieubeheersing. De verordeningen rondom de riolering, met name de Verordening afvoer hemelwater en grondwater en de Verordening Rioolaansluiting 2014, zijn gericht op het beheersen van afvalwater en het voorkomen van overstromingen. In de afgelopen jaren zijn er verschillende situaties opgetreden waarin de losgespeelde afvoer van hemelwater en afvalwater leidde tot problemen met het rioolstelsel. In sommige gevallen worden ook dwangsomken ingeluid voor overtredingen van de regels. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van gescheiden riolering, de verplichtingen van de eigenaar, de rol van de gemeente en de mogelijke boetes behandeld.

Gescheiden riolering en de verplichting tot afkoppelen

De Verordening afvoer hemelwater en grondwater stelt duidelijke regels op voor de afvoer van hemelwater en grondwater. Hierin is het mogelijk om in bepaalde gebieden een gebiedsaanwijzing te stellen, waarbinnen het verboden is om een hemelwaterafvoerleiding aan te sluiten op het openbare vuilwaterriool. Dit is belangrijk om te voorkomen dat regenwater en afvalwater samen in het riool terechtkomen, wat leidt tot overstromingen en milieuschade. De gemeente kan kiezen voor een gescheiden afvoer, waarbij het hemelwater via een aparte riolering wordt afgevoerd, of voor het verwerken van het hemelwater op het eigen terrein, zoals door infiltratie of afvoer naar oppervlaktewater.

De Verordening Rioolaansluiting 2014 bepaalt dat het aansluiten van particuliere riolen op het openbare riool onderworpen is aan de bouw- en milieuregelgeving. Hierin is ook aangegeven dat het afkoppelen van het hemelwater en grondwater op het eigen terrein mogelijk is, mits dit wordt geregeld volgens de geldende regels. De keuze voor het afkoppelen ligt aan de gemeente, die moet bepalen of het vrijwillig gebeurt of of de eigenaar daadwerkelijk wordt aangezet om dit te doen. De verordening is dus een belangrijk instrument voor de gemeente om de afvoer van het hemelwater te beheersen.

De rol van de gemeente bij het beheersen van de riolering

De gemeente heeft een belangrijke rol bij het beheren van het openbare rioolstelsel. De beheerder van het openbare riool is het college van burgemeester en wethouders. Deze instelling is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de wettelijke verplichtingen, waaronder het beheren van het afvalwater, het controleren van de aansluitingen en het voorkomen van overtredingen. De gemeente kan ook besluiten om in bepaalde gebieden een gebiedsaanwijzing te stellen, waarin de aansluiting van hemelwater en grondwater wordt beperkt of verboden.

In de praktijk leidt het niet-naleven van de regels vaak tot dwangsomken. Bijvoorbeeld in het industrieterrein van Moerdijk is al jaren bekend dat aansluitingen niet correct zijn en dat regenwater en afvalwater bij elkaar komen. Hierdoor loopt het riool over bij groot aanbod van afvalwater of veel regen. Dit leidt tot overtredingen van de milieuregelgeving, en de gemeente kan dwangsomken inlassen als de situatie niet wordt aangepakt.

Aansluiting en de risico’s van niet-naleving

De aansluiting van een particulier riool op het openbare riool is in principe toegestaan, mits aan de bouw- en milieuregelgeving is voldaan. De Verordening Rioolaansluiting 2014 stelt bepaalde voorwaarden op voor het aansluiten, zoals het opstellen van een vergunning en het naleven van de regels voor de afvoer van afvalwater. Een niet-naleving van deze regels kan leiden tot boetes of zelfs dwangsomken.

In de regel is het niet toegestaan om stoffen via de aansluiting te lozen die leiden tot verstoppingen in het riool of schade aan de constructie van het rioolstelsel. Ook is het verboden om afvalwater te lozen dat schadelijk is voor het milieu. De gemeente heeft het recht om inzage te nemen in de aansluitingen en eventuele overtredingen te controleren.

De gevolgen van foutieve aansluitingen

Foutieve aansluitingen kunnen leiden tot ernstige problemen met het rioolstelsel. Bijvoorbeeld als een woning op eigen initiatief is aangesloten op het gemeente riool, zonder dat de juiste voorwaarden zijn nagekomen, kan dit leiden tot ongemakken voor de eigenaar. In sommige gevallen kunnen de gemeente en de vorige eigenaar in conflict raken, zoals in de situatie beschreven in het forum van Klusidee. Daar wordt aangegeven dat een woning is aangesloten op het drukrioool, met gescheiden afvoer van hemelwater. De situatie functioneert goed, maar de gemeente loopt mogelijk rioolheffingen mis.

Een mogelijke oplossing is om de aansluiting te herstellen, zodat deze overeenkomt met de geldende regels. Hierbij kan de gemeente een onderzoek laten uitvoeren en eventueel een vergunning aanvragen. In sommige gevallen is het ook mogelijk dat de gemeente de situatie accepteert, mits de aansluiting op de juiste manier is uitgevoerd.

De rol van het RIVM bij het bepalen van emissies

Het RIVM heeft onderzoek gedaan naar de afspoeling van bouwmaterialen, zoals zink, koper en lood. Deze metalen kunnen via regenwater in het milieu terechtkomen, wat leidt tot milieuschade. De milieurisico's hangen sterk af van de omstandigheden, zoals de hoeveelheid water en de manier waarop het wordt afgevoerd. De grootste risico’s zijn situaties met afgekoppelde hemelwatersystemen, waarbij regenwater met de metalen direct in de bodem infiltreert.

Voor reguliere toepassingen, zoals zinken dakgoten, zinken vangrails en loodslabben, heeft het RIVM indicaties van maximaal toelaatbare emissies voorgesteld. Deze vorm van normstelling is via maatregelen te realiseren. Voor toepassingen die minder vaak voorkomen, zoals koper en zink in gevels en daken, is een algemene normstelling minder effectief. Hierbij is het belangrijk de afspoeling te beperken door de toepassing af te stemmen op de lokale omstandigheden.

De rol van de gemeentelijke verordening bij het beheersen van het rioolstelsel

De gemeentelijke verordening is een belangrijk instrument voor het beheren van het rioolstelsel. De verordening bepaalt onder meer de verplichtingen van de eigenaar, de afvoer van het hemelwater en de beheersing van de aansluitingen. De VNG adviseert om de mogelijkheid van de verordening te plaatsen in een breedere context, waarbij eerst het eigen beleid van de gemeente moet worden geformuleerd.

De verordening is ook van belang voor het voorkomen van overtredingen. Zonder een dergelijke verordening kan de gemeente niet voorkomen dat ‘foute aansluitingen’ op de riolering tot stand worden gebracht. Weliswaar kan de gemeente handhavend optreden tegen overtredingen van de bouw- en milieuregelgeving, maar dat kan pas als een overtreding heeft plaatsgevonden en door de gemeente is geconstateerd.

Samenvatting

De afvoer van hemelwater en grondwater speelt een cruciale rol in de milieubeheersing. De Verordening afvoer hemelwater en grondwater en de Verordening Rioolaansluiting 2014 zijn gericht op het beheersen van de afvoer van afvalwater en het voorkomen van overstromingen. De gemeente heeft een belangrijke rol bij het beheren van het openbare rioolstelsel en kan in bepaalde gevallen dwangsomken inlassen voor overtredingen. De aansluiting van particuliere riolen op het openbare riool is in principe toegestaan, mits aan de bouw- en milieuregelgeving is voldaan. De rol van het RIVM bij het bepalen van emissies en de impact van foutieve aansluitingen zijn belangrijke factoren in het beheersen van het rioolstelsel.