Grondwerk bij paarden: Technieken, doelen en voordelen voor betere communicatie en samenwerking

Published by Redactie on juli 18, 2025 | Category grondwerk

Grondwerk speelt een centrale rol in de training en de dagelijkse omgang met paarden. Het is een methode die niet alleen gericht is op het verbeteren van de fysieke controle en gehoorzaamheid van het dier, maar ook op het opbouwen van vertrouwen en samenwerking tussen paard en ruiter. In de context van paardenopleidingen, zoals die van De Paardenbasis of het Freestyle Systeem, is grondwerk een essentieel onderdeel van een omvattende trainingsfilosofie. Deze artikelen geeft een overzicht van de technieken, toepassingen en voordelen van grondwerk, op basis van informatie uit diverse bronnen.

Doel en toepassing van grondwerk

Grondwerk wordt gebruikt om meerdere doelen te bereiken. Enerzijds draagt het bij aan het versterken van de band tussen paard en ruiter. Anderzijds helpt het bij het aanleren van dagelijkse handelingen, zoals het verplaatsen van het paard of het optillen van de voeten bij de hoefsmid. Daarnaast kan grondwerk dienen als voorbereiding voor verdere training, zoals het werken met de dubbele lange lijnen of het rijden. Het is een systeem dat niet alleen gericht is op sport- en wedstrijdrijden, maar ook op recreatieve rijders die meer willen weten over het natuurlijke gedrag van paarden en hoe dit kan worden ingezet in de omgang en training.

Een belangrijk aspect van grondwerk is dat het gebaseerd is op het werk met de natuurlijke neigingen van paarden. Paarden zijn van nature gewend om te wijken voor druk, een mechanisme dat wordt gebruikt om contact en communicatie op te bouwen. Door deze lichaamstaal te gebruiken, ontstaat er een stabiele en vertrouwelijke relatie tussen paard en mens. Dit principe is centraal in het Freestyle Systeem, ontwikkeld door Emiel Voest, dat technieken uit loswerken, grondwerk en dubbele lange lijnen combineert.

Technieken en oefeningen binnen grondwerk

Er zijn verschillende technieken en oefeningen die binnen het grondwerk worden toegepast. Een veelvoorkomende methode is loswerken, waarbij het paard vrij rondloopt in een afgezette ruimte. De ruiter communiceert met het paard via lichaamshouding en positie, wat controle over richting en tempo geeft. Deze oefeningen worden uitgevoerd met hulpmiddelen zoals een trainingshalster, een lange lijn of een leadrope.

Loswerken vindt plaats in een loswerkring van ongeveer 15 meter bij 15 meter. Het paard kan vrij rondlopen, en de ruiter communiceert met het paard door middel van lichaamstaal en positie. Het enige hulpmiddel dat wordt gebruikt is een leadrope van 4,5 meter. Loswerken wordt gebruikt voor het verbeteren van de communicatie, het afstemmen van leiderschap en het versterken van de vertrouwensrelatie.

Een andere vorm van grondwerk richt zich op de fysieke controle van het paardenlichaam. Er wordt een systematische aanpak gevolgd, waarbij de trainer begint met het leren controleren van de achterbenen. In het grondwerk proberen we een paard te leren om eerst na te denken en dan pas te reageren. Voor een paard zijn zijn benen het belangrijkste redmiddel: als er iets gebeurt, gebruikt een paard altijd eerst zijn benen en daarna wordt er pas weer nagedacht. Het grondwerk zorgt ervoor dat we de benen gecoördineerd kunnen laten bewegen. Er zijn zes dingen die een paard met zijn benen kan doen: voor- of achteruit, links- of rechtsaf, en harder of zachter. Een paard ontspant het makkelijkste als zijn voeten bewegen, uiteindelijk moet hij zelf de ontspanning vinden om zijn benen stil te kunnen zetten. Een belangrijke leidraad in het werk is dat het paard luistert naar degene die zijn benen beweegt.

Mentaal en fysiek grondwerk

Grondwerk kan op verschillende manieren worden uitgevoerd, afhankelijk van het doel. Het wordt vaak gebruikt voor het aanleren van dagelijks voorkomende handelingen, zoals het verplaatsen van het paard, het optillen van de voeten bij de hoefsmid en het stilstaan. Ook wordt er aandacht besteed aan het aanleren van nieuwe dingen en het verbeteren van de conditie en balans van het paard.

Bij het mentale grondwerk ligt de nadruk op het verbeteren van de communicatie en het vertrouwen tussen paard en ruiter. Het is een aanpak die de band tussen mens en paard centraal stelt. Het doel is om een stabiele, vertrouwelijke relatie op te bouwen waarin beide partijen plezier hebben in het samenwerken. Deze methode gebruikt technieken uit het Freestyle Systeem, het Parelli programma en andere methodes, maar kijkt ook naar de individuele kenmerken van paard en ruiter.

Academisch grondwerk is een vorm van grondwerk die een systematische aanpak volgt. Het richt zich op het leren controleren van de vijf lichaamsdelen van het paard: hoofd en hals, de nek (het punt direct achter de oren), de schouder, de ribben en de heup. Deze onderdelen moeten in alle drie de gangen – loop, tred en galop – kunnen wijken voor druk. Het grondwerktrainer ziet dit als een manier om het paardenlichaam systematisch in balans te brengen en te trainen.

Voordelen van grondwerk

De voordelen van grondwerk zijn zowel voor de ruiter als voor het paard aantoonbaar. Voor het paard leidt het tot een toename van lichaamsbewustzijn, zelfvertrouwen en conditie. Het draagt bij aan het verbeteren van de balans en de fysieke coördinatie, wat op de lange termijn positieve effecten heeft op het rijden en andere activiteiten. Bovendien helpt het bij het aanleren van nieuwe dingen en het voorbereiden op verdere training.

Voor de ruiter is grondwerk een manier om de band met het paard te versterken en te verbeteren. Het helpt bij het begrijpen van het gedrag van het paard en het aanpassen van de communicatie. Grondwerk leert de ruiter hoe hij of zij met het paard moet omgaan zonder gebruik te maken van agressieve of pijnlijke middelen. Het draagt bij aan een meer gevoelige, respectvolle en diervriendelijke aanpak in de omgang met paarden.

Instructeurs en opleidingen

De Paardenbasis biedt een opleiding aan die zich richt op de opbouw van een vertrouwensrelatie tussen paard en ruiter. De instructeurs werken met zes trainingstechnieken: loswerken, mentaal grondwerk, academisch grondwerk, academisch handwerk, academisch longeren en het rijden. De opleiding is bedoeld voor de enthousiaste recreatieruiter die geïnteresseerd is in het natuurlijke gedrag van paarden en wil weten hoe dit kan worden ingezet in de omgang en training. Ook de fysieke balans in ruiter en paard is een essentieel onderdeel van de opleiding.

De instructeurs beschikken over gedegen basiskennis op HBO-niveau van gedrag, gezondheid, huisvesting, harnachement en bewegingsleer van het paard. Zij zijn in staat om de gehoorzaamheid, vertrouwen en respect van de paarden te verbeteren. Daarnaast willen ze aan (toekomstige) leerlingen meegeven hoe belangrijk de fysieke balans van het rijpaard is om in harmonie te kunnen trainen. De instructeurs volgen regelmatig bijscholingen en wisselen uit met hun collega’s om op de hoogte te blijven van de laatste ontwikkelingen in het paardentrainingsterrein.

Grondwerk in de praktijk

In de praktijk is grondwerk een essentieel onderdeel van het werken met paarden. Het helpt bij het verbeteren van de dagelijkse omgang met het paard en leidt tot een betere samenwerking. Door grondwerk toe te passen, ontwikkelt het paard meer lichaamsbewustzijn en zelfvertrouwen, wat positieve effecten heeft op het rijden en andere activiteiten. Grondwerk is ook een goede voorbereiding op verdere training, zoals het werken met de dubbele lange lijnen of het rijden. Door middel van gestructureerde oefeningen en trainingen kan het paard geleidelijk aan leren om te gaan met nieuwe situaties en uitdagingen.

Een voorbeeld van het toepassen van grondwerk is de les van Bo Kasbergen. Hij benadrukt dat het paard leert wanneer druk wordt weggehaald. In het grondwerk proberen we een paard te leren om eerst na te denken en dan pas te reageren. Voor een paard zijn zijn benen het belangrijkste redmiddel: als er wat gebeurt, gebruikt een paard altijd eerst zijn benen en daarna wordt er pas weer nagedacht. Het grondwerk zorgt ervoor dat we de benen gecoördineerd kunnen laten bewegen. Er zijn zes dingen die een paard met zijn benen kan doen: voor- of achteruit, links- of rechtsaf en harder of zachter. Een paard ontspant het makkelijkste als zijn voeten bewegen, uiteindelijk moet hij zelf de ontspanning vinden om zijn benen stil te kunnen zetten. Een belangrijke leidraad in het werk is dat het paard luistert naar degene die zijn benen beweegt.

Conclusie

Grondwerk is een essentieel onderdeel van het werken met paarden en draagt bij aan de opbouw van een vertrouwensrelatie tussen paard en ruiter. Het helpt bij het verbeteren van de fysieke en mentale balans van het paard en leidt tot een betere samenwerking. Door middel van systematische oefeningen en trainingen kan het paard geleidelijk aan leren om te gaan met nieuwe situaties en uitdagingen. Grondwerk is ook een goede voorbereiding op verdere training, zoals het werken met de dubbele lange lijnen of het rijden. De aanpak is gebaseerd op diervriendelijkheid en werkt met de natuurlijke neigingen van paarden. Het is een methode die zowel voor de ruiter als voor het paard veel voordelen biedt en die steeds meer aandacht krijgt in de paardensport en het recreatieve paarderij.