Losse en grondwerken: richtlijnen en praktijkvoorbeelden voor verantwoord uitvoeren

Published by Redactie on juli 18, 2025 | Category grondwerk

Losse en grondwerken vormen een essentieel onderdeel van alle bouw-, renovatie- en infrastructuurprojecten. Van het uitgraven van sleuven voor leidingen tot het aanbrengen van halfverharding, deze werkzaamheden vereisen zorgvuldig plannen, kennis van de relevante richtlijnen en het gebruik van juiste materialen en technieken. In dit artikel worden de belangrijkste richtlijnen, aanbevelingen en praktijkvoorbeelden besproken, op basis van actuele informatie uit regelgevende documenten en praktijkgerichte bronnen.

Aanbevelingen voor losse en grondwerken

Losse en grondwerken zijn onderdeel van een bredere categorie van grond-, water- en wegenbouwwerkzaamheden. Het betreft het afbreken, verzetten, herstellen en aanvullen van grondmaterialen zoals zand, halfverharding, teelaarde en funderingsmateriaal. Deze werkzaamheden zijn niet alleen essentieel voor de uitvoering van technische werkzaamheden zoals kabellegging en riolering, maar ook voor het onderhoud en herinrichting van openbare ruimtes.

Een aantal belangrijke richtlijnen en aanbevelingen zijn afkomstig van regelgevende instanties zoals de Nederlandse Praktijk Richtlijnen (NPR), CROW en RAW-systematiek. Deze bieden uitleg en instructies voor het verantwoord uitvoeren van grondwerken, inclusief het behandelen van halfverharding, het afdekken van straatkolken en het herstellen van straatlagen.

1. Het verantwoord behandelen van halfverharding

Halfverharding is een veelvoorkomend bouwmateriaal in openbare ruimtes, zoals bermen en groenstroken. Het is een waterdoorlatend oppervlak dat meestal bestaat uit grind of dergelijke materialen. Het aanleggen en onderhouden van halfverharding vereist niet alleen technische kennis, maar ook een gevoel voor de juiste materialen en werkwijzen. Dit gevoel ontwikkelt zich door ervaring, zoals uitgelegd door Martin Stufken van Van de Bijl & Heijerman VDBH. Zij benadrukken dat het verwerken van halfverharding niet alleen kennis vereist, maar ook ervaring en het gebruik van de juiste materialen. Het bedrijf is actief in zowel de grijze als groene sector en werkt aan projecten zoals het bouw- en woonrijp maken van woonwijken, beplanting en rioleringen.

2. Grondwerkzaamheden en taludstabiliteit

Bij grondwerkzaamheden, zoals het uitgraven van sleuven, is het van belang dat het talud – de helling van de sleufwanden – goed aangepast is aan de sleufdiepte en de grondsoort. Hierbij moet rekening gehouden worden met eventuele bemaling, zodat de sleufwanden niet instorten of uitzakken. Indien nodig, moeten de sleufwanden met schotten worden gestut. Ook is het belangrijk dat de sleuf in een droge toestand wordt uitgevoerd, zodat de kabels en leidingen zonder problemen kunnen worden gelegd.

Na het leggen van kabels en leidingen dient de sleuf aangevuld en verdicht te worden. Het uitgegraven materiaal, vrij van stenen en dergelijke, moet over de volle breedte van de sleuf laagsgewirisseerd en in de juiste volgorde terug in de sleuf worden gebracht. Dit helpt bij het herstellen van de oorspronkelijke profielopbouw van de ondergrond. De dikte van grond-, funderings- en zandlagen dient gelijk te zijn aan de aanwezige laagdikten. Bermen en groenstroken moeten bovendien met voldoende overhoogte aangevuld worden. Het gebruik van bevroren grond, sneeuw, groenafval of puin bij het aanvullen van de sleuf is niet toegestaan.

3. Afdekken van straatkolken en lijnafwatering

Een andere belangrijke richtlijn betreft het afdekken van straatkolken en lijnafwatering tijdens werkzaamheden. Er mag geen zand of vuil achterblijven in (mol)goten, lijnafwatering en straat- en trottoirkolken. Daarom dient gedurende de werkzaamheden tijdelijk afdekking te worden aangebracht. Dit maakt het mogelijk om de onderliggende afvoerkanalen te beschermen tegen vuil, wat van belang is voor de duurzaamheid en functionele integriteit van het afvoersysteem.

4. Materialen en technieken

Bij het uitvoeren van grondwerken is het belangrijk om de juiste materialen te gebruiken. Het gebruik van halfverharding zoals grind vereist een zorgvuldige aanleg, zodat het waterdoorlatend karakter behouden blijft. Ook is het belangrijk om de juiste werkwijzen toe te passen, zoals het verdichten van de grondlaag en het zorgvuldig aanbrengen van de halfverharding. Hierbij dient rekening gehouden te worden met de ondergrond, de toegankelijkheid en het gewenste oppervlak.

5. Milieu- en veiligheidsvoorschriften

Onder de grondwerken vallen ook milieu- en veiligheidsvoorschriften. De grondroerder is verantwoordelijk voor het afvoeren en aanvoeren van bouwmaterialen en dient hierbij aan alle wettelijke eisen en (milieu-)voorschriften te voldoen. Bovendien dient het opslagterrein schoon en in oude staat opgeleverd te worden na afloop van de werkzaamheden. Ook is het verplicht dat er voor de werknemers een toiletvoorziening op of in de buurt van de graaflocatie beschikbaar is. Deze maatregel is van toepassing tenzij spoedeisende werkzaamheden dat anders voorschrijven.

6. De rol van de toezichthouder

De toezichthouder speelt een belangrijke rol bij de uitvoering van grondwerken. De werkzaamheden moeten afgestemd zijn met de toezichthouder, zowel wat betreft de inrichting van het opslagterrein als de werkwijzen. Ook is het van belang dat de toezichthouder wordt geïnformeerd over eventuele afwijkingen of problemen die tijdens de werkzaamheden optreden. Dit maakt het mogelijk om eventuele risico’s te beheersen en de werkzaamheden op een verantwoorde manier voort te zetten.

Veiligheid en milieu

De VCA-checklists en RAW-systematiek bieden richtlijnen voor veiligheid, gezondheid en milieu. Deze richtlijnen zijn van toepassing op alle werkzaamheden in de grond-, water- en wegenbouw. Het betreft zowel veiligheidsvoorschriften voor de werknemers als milieuvoorschriften voor het afvoeren van bouwmaterialen en het behouden van de omgeving.

Een van de belangrijke richtlijnen is dat het risico voor het afvoeren en aanvoeren van bouwstoffen altijd bij de grondroerder ligt. De grondroerder dient daarbij aan alle wettelijke eisen en (milieu-)voorschriften te voldoen. Ook dient het opslagterrein schoon en in oude staat opgeleverd te worden na afloop van de werkzaamheden.

Conclusie

Losse en grondwerken zijn essentieel voor de uitvoering van bouw- en infrastructuurprojecten. Het betreft werkzaamheden zoals het uitgraven van sleuven, het aanbrengen van halfverharding en het herstellen van straatlagen. Deze werkzaamheden vereisen zorgvuldig plannen, kennis van de relevante richtlijnen en het gebruik van juiste materialen en technieken. Het verantwoord uitvoeren van grondwerken is van belang voor de veiligheid, duurzaamheid en functionele integriteit van de gebouwde omgeving. Door het volgen van richtlijnen en het gebruik van juiste werkwijzen kan men zorgen voor een verantwoorde en efficiënte uitvoering van losse en grondwerken.