Groen Gas en Mestverwerking: Kansen en Uitdagingen in de Agrarische Sector

De agrarische sector speelt een steeds belangrijker rol in de transitie naar een duurzamere toekomst, waarbij mestverwerking en groen gasproductie centrale aandachtspunten zijn. In dit artikel worden de huidige ontwikkelingen in Nederland en de omringende regio's besproken, op basis van recente ontwikkelingen en maatregelen rondom mestverwerking, mestexport en groen gasproductie. Deze onderwerpen zijn niet alleen van belang voor boeren en landbouwbedrijven, maar ook voor bedrijven in de bouwsector, sinds de infrastructuur rond groen gas en mestverwerking technische en logistieke kennis vereist.

Mestverwerking in de Agrarische Sector

Mestverwerking is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. Dit heeft te maken met zowel regelgeving als economische voorwaarden. Mestverwerkingssilos, centrifugaalscheiders en bandendrogers worden steeds vaker ingezet om mest te splitsen in dunne en dikke fracties, zodat deze beter gebruikt kunnen worden als mest of verwerkt kunnen worden tot energie.

Een voorbeeld hiervan is kalverhouder Luc Arts uit Haps, die enkele jaren geleden investeerde in een vergistingssilo en een centrifugaalscheider. Deze investeringen maakten het mogelijk om de mest van zijn dieren te verwerken tot energie en te exporteren. In 2023 werd een wkk-installatie toegevoegd aan zijn opstelling, waardoor hij verder kon investeren in duurzame energieproductie.

Ook andere bedrijven zoals familie Vossen in Heibloem, die een gemengd bedrijf met melkvee, varkens en akkerbouw bedrijven, investeren in groen gasinstallaties. Deze installaties draaien vaak op co-vergisting, waarbij mest wordt verwerkt in combinatie met andere biologische reststromen.

Een ander voorbeeld is loonbedrijf Gebr. Verkooyen uit Langeweg, dat een mobiele mestmixer in gebruik heeft genomen. Deze machine is ontwikkeld samen met een constructiebedrijf en maakt het mogelijk om mest direct te mengen en te pompen, wat efficiënter is dan traditionele methoden.

Groen Gas en de Agrarische Sector

Het kabinet heeft het Programma Groen Gas opgesteld, met als doel in 2030 ten minste 2 miljard m³ groen gas in Nederland te produceren. Dit programma speelt een essentiële rol in de transitie naar duurzame energie en helpt bij de uitstootvermindering van CO₂. Minister Jetten benadrukt in een brief aan de Tweede Kamer dat landbouw een belangrijke bijdrage kan leveren aan dit programma.

Een van de voordelen van groen gas is de afzetzekerheid. Rick Kanters van DLV Advies stelt dat groen gas een gunstigere afzetmarkt heeft dan stroom, onder andere door de bijmengverplichting. Door de vergoedingen voor 'Groen Gas-certificaten' te vergroten, kan de opbrengst van een installatie sneller worden terugverdiend, wat een aanzet geeft aan investeringen in de sector.

In dit kader is ook de verwerking van varkens- en pluimveemest belangrijk. Exporteur Dams in Zundert verwerkt bijvoorbeeld pluimveemest uit België en brengt deze verder op de markt of exporteert de dikke fractie naar buitenlandse markten. Dit type verwerking maakt het mogelijk om het fosfaatoverschot in Nederland te verminderen.

Mestproductieplafonds en Regulering

De mestproductie in Nederland is sterk gereguleerd. In 2023 is het mestproductieplafond aangepast naar 135 miljoen kilo fosfaat en 440 miljoen kilo stikstof. Deze veranderingen zijn onderdeel van de bredere inspanningen om het milieu te beschermen en overtollige meststoffen te verwerken.

Daarnaast zijn er maatregelen genomen om de verwerking van mest te stimuleren. Minister Schouten heeft bijvoorbeeld besloten om de verplichting van drempels in ruggenteelten op klei- en lössgrond te schrappen, na druk van de Tweede Kamer. Deze maatregel werd gezien als een extra belemmering voor het verwerken en opslaan van mest in bepaalde regio's.

Ook in de regelgeving rond de bouw van mestsilostandplaatsen zijn veranderingen doorgevoerd. In de provincie Groningen is bijvoorbeeld een hoogtemaatregel ingevoerd: mestsilostandplaatsen mogen maximaal 2,5 meter hoog zijn. Dit is een voorbeeld van hoe de regulering van mestverwerking technische en bouwkundige kennis vereist.

Export en Internationale Markt

De Nederlandse mestexport is een belangrijk onderdeel van de mestafzetstrategie. De overheid onderzoekt actief mogelijke markten, zoals Frankrijk, Polen en Letland. In 2025 is er bijvoorbeeld een handelsmissie gepland naar Polen om de kansen voor mestexport te onderzoeken. Ook in Letland is al een exportdeal gesloten: in het voorjaar van 2024 is voor het eerst een schip met bewerkte Nederlandse mest vertrokken.

Dit type export vraagt niet alleen logistieke expertise, maar ook een goed inzicht in de technische aspecten van mestverwerking. Bijvoorbeeld de gecomposteerde dikke fractie die wordt geëxporteerd, moet voldoen aan internationale standaarden voor biologische mestproducten.

In dit kader speelt ook de mesthandel een rol. Mestverwerking Fryslân, bijvoorbeeld, exporteert dikke fracties naar buitenlandse markten. Deze export is van groot belang voor de duurzaamheid in Nederland, aangezien de fosfaatreserves in het binnenland beperkt zijn.

Technologische Ontwikkelingen en Innovatie

Technologische vooruitgang speelt een grote rol in de mestverwerking. De overname van Brochard door de Duitse machinefabrikant Fliegl is een voorbeeld van hoe de sector groeit en innovatief blijft. Brochard is een specialist in mestverspreiders en kippers, en door de overname kan Fliegl het aanbod aan biologische landbouwuitrusting uitbreiden.

Een ander voorbeeld is het Belgische bedrijf Joskin, dat in 2023 een uitbreiding startte van hun fabriek in Frankrijk. Deze uitbreiding omvat nieuwe laswerkplaatsen en een automatische straalmachine, wat leidt tot een productiecapaciteit van 21.000 m². Dit type investering is nodig om aan de groeiende vraag naar mestverwerkingsmachines te voldoen.

Uitdagingen en Kritiek

Hoewel de sectoren groen gas en mestverwerking veelbelovend zijn, zijn er ook uitdagingen. Eén van de kritieke punten is dat de verwerking van pluimveemest het ontwikkelingspotentieel van de mestverwerkingssector in Nederland kan remmen. Jan Scherff van Mestverwerking Fryslân stelt dat de huidige regels voor mestverwerking en -export een gat bevatten, waardoor boeren relatief goedkoop van hun verwerkingsplicht af kunnen komen, maar nieuwe investeringen in de sector worden tegengehouden.

Daarnaast is er onduidelijkheid over de vergunningverlening rond mestverwerking. Minister Wiersma meldt dat er nog geen zicht is op een versnelling in de vergunningprocedures. Dit kan invloed hebben op de planning van investeringen in mestverwerkingsinstallaties, zoals die van Twence in Zenderen, waar voldoende mestcontracten zijn afgesloten om de bouw te starten.

Groen Gas als Duurzame Oplossing

Groen gas is gezien als een duurzame oplossing voor zowel de landbouwsector als de energievoorziening. De aanzuren van mest maakt deze geschikter voor vergisting, wat leidt tot een efficiëntere productie van biogas. Deze methode is niet alleen technisch haalbaar, maar ook economisch aantrekkelijk, zoals Rick Kanters benadrukt.

Verder is er een onderzoek gaande naar de mogelijkheden van monovergisting van dagverse mest in combinatie met het strippen van ammoniak. DLV Advies onderzoekt of deze methoden extra vergunningruimte kunnen bieden voor veehouders. Dit type onderzoek is van belang voor zowel boeren als bedrijven die investeren in mestverwerking.

Conclusie

De agrarische sector in Nederland en de regio staat op het punt van een transformatie, waarbij mestverwerking en groen gasproductie centrale rollen spelen. Door investeringen in moderne technologieën zoals vergistingsinstallaties, centrifugaalscheiders en mestmixers, wordt het mogelijk om mest efficiënter te verwerken en duurzame energie op te wekken.

Daarnaast is de mestexport naar landen zoals Frankrijk, Polen en Letland van groot belang voor de duurzaamheid en de fosfaatbalans in Nederland. De regulering en vergunningverlening zijn echter nog niet volledig afgestemd, wat betekent dat er nog kansen zijn voor verder groeien en verbetering.

Zowel boeren als bedrijven in de bouwsector en technologie-industrie hebben een sleutelrol in deze ontwikkeling. Het is belangrijk dat er samenwerking is tussen partijen uit de agrarische, bouw- en technische sector, zodat investeringen in mestverwerking en groen gas succesvol kunnen worden gerealiseerd.

Bronnen

1. Mestverwaarding.nl