Veilig en conforme grondwerken bij gasleidingen en andere ondergrondse infrastructuur

Published by Redactie on juli 18, 2025 | Category grondwerk

In het kader van verbouwingen, nieuwbouw of infrastructuurprojecten is het correct uitvoeren van grondwerken van essentieel belang. Dit geldt met name voor werkzaamheden rondom ondergrondse kabels, leidingen en andere infrastructuur. De officiële regelgeving en normen stellen hier duidelijke eisen aan, om zowel de veiligheid als de duurzaamheid van de uitvoering te waarborgen. Dit artikel biedt een overzicht van de technische eisen, verplichtingen en aandachtspunten bij het uitvoeren van grondwerken rondom gasleidingen en andere ondergrondse infrastructuur.

Technische eisen voor kabels en leidingen

Kabels en leidingen moeten voldoen aan specifieke technische normen, afhankelijk van hun functie en locatie. Voor stalen transportleidingsystemen is de NEN 3650 van toepassing. Aanvullende eisen voor stalen leidingen in kruisingen met belangrijke waterstaatswerken worden geregeld door de NEN 3651. Voor stalen leidingen die gas, drinkwater of afvalwater vervoeren, en polyethyleen (PE) buizen met een dichtheid van ten minste 930 kg/m³, geldt NEN 3652. Niet-stalen leidingen in kruisingen met waterstaatswerken moeten voldoen aan de NEN 7200.

Daarnaast moet het ontwerp en berekening van kabels en leidingen rekening houden met de gronddruk en verkeersbelasting. Dit wordt geregeld op basis van belastingmodel 3 (Load Model 3) conform NEN-EN 1991-2. De verkeersbelasting moet zo worden bepaald dat de infrastructuur de verwachte belastingen gedurende de levensduur kan verdragen zonder schade of vermindering van prestaties.

Grondwerken: veiligheid, afsluiting en herstel

Grondwerken moeten op een veilige en doelmatige manier worden uitgevoerd. Dit geldt zowel voor het openen als het afsluiten van ontgravingen. In het kader van de werkzaamheden gelden de volgende eisen:

Ontgravingen dienen gescheiden te worden geplaatst en moeten aan het eind van de dag worden afgesloten of veilig afgezet.
Bij het afsluiten van ontgravingen moet de oorspronkelijke opbouw van de grond worden hersteld.
Opengebroken weggedeelten, bestratingen en andere obstakels moeten duidelijk worden gemarkeerd, zodat het verkeer veilig kan worden afgeleid.
Kabels en leidingen moeten in droge omstandigheden worden gelegd of verlegd. Indien nodig, dient gebruik te worden gemaakt van bronbemalingen met voldoende capaciteit, aangebracht tot 0,25 meter onder de onderkant van de boor- of mantelbuizen.
De bovenste laag van de aanvulling bij het herstel van de grond mag geen puin bevatten.

Aandachtspunten bij vaarwegkruisingen

Bij kruisingen van kabels of leidingen met vaarwegen zijn extra regels van toepassing. Hierbij moet zoveel mogelijk worden voorkomen dat kabels en leidingen de vaarweg doorkruisen. Indien kruising onvermijdelijk is, moeten de kabels zo ver mogelijk langs één zijde van de vaarweg worden geleid. De provincie stelt meestal aanvullende eisen om schade te voorkomen. Bovendien is het in bepaalde gebieden verboden om zonder omgevingsvergunning afmeervoorzieningen aan te brengen of een ligplaats in te nemen. Deze regels zijn bedoeld om het gebruik van de vaarweg en de oevers te behouden voor het algemeen belang.

Meldingsplicht en overleg met netbeheerders

Voor het leggen van een kabel of leiding is het verplicht om een KLIC-melding te doen. Deze melding dient ten minste vier weken voor de start van de werkzaamheden te worden ingediend. Tevens moet overleg worden gepleegd met de betrokken netbeheerder, om te zorgen dat de werkzaamheden niet in botsing komen met andere ondergrondse infrastructuur.

Boorputten en energieopwekking

Indien het gaat om de opboring van boorputten voor het onttrekken van grondwater of de uitwisseling van energie, geldt een meldingsplicht. De diepte van de boorput bepaalt de mate van regelgeving. Voor bijvoorbeeld boorputten tot een diepte van 2 meter is melding aan het bevoegd gezag verplicht. Voor dieperen boorputten (tot 14 of 26 meter) gelden aanvullende regels. Deze verplichtingen zijn van toepassing om de grondwaterkwaliteit te beschermen en schadelijke activiteiten te voorkomen.

Een bijzondere regel geldt voor open bodemenergiesystemen. Deze systemen zijn vaak geplaatst op minder diepe niveaus, wat het risico op verzilting verhoogt. De regelgeving voor deze systemen is bedoeld om het gebruik van zoet grondwater, inclusief water dat bedoeld is voor menselijke consumptie, te beschermen. In bepaalde interferentiegebieden, zoals het bedrijventerrein Zwolsehoek, zijn extra regels opgesteld om mogelijke conflicten met andere activiteiten te voorkomen.

Aanvullende regels voor schaliegas en schalieolie

De regeling voor schaliegas en schalieolie stelt strengere eisen in vergelijking met conventionele aardolie- en aardgaswinning. Schaliegas en schalieolie worden uit kleisteengestelten gewonnen, wat intensieve technieken vereist, zoals hydraulic fracturing. Deze technieken brengen risico’s met zich mee op het gebied van grondwaterverontreiniging, seismische activiteit en milieuverstoring. Daarom is er een vergunningplicht voor milieu bij de opsporing en winning van schaliegas en schalieolie.

De Mijnbouwwet bevat de juridische kaders voor de vergunningverlening. De wet is oorspronkelijk opgesteld met een economisch en technisch perspectief, maar de recente wijzigingen hebben de eisen uitgebreid, met name op het gebied van milieuaspecten. De provincie speelt een sleutelrol bij het beoordelen van de invloed op de lokale belangen, zoals grondwaterkwaliteit, bodemstabiliteit en verkeer.

Overleg, vergunningen en verantwoordelijkheid

Om ervoor te zorgen dat alle werkzaamheden conforme en veilige uitvoering krijgen, is het belangrijk om vroegtijdig contact op te nemen met de relevante instanties. De provincie, netbeheerders en gemeenten kunnen aanvullende vergunningsvoorschriften stellen, afhankelijk van het type project en de locatie. In het kader van gestuurde boringen en persen bij bomen is het bijvoorbeeld belangrijk om schade aan boomwortels te voorkomen.

Conclusie

Grondwerken bij ondergrondse infrastructuur zoals gasleidingen en kabels vereisen zorgvuldige voorbereiding, overleg met betrokken partijen en naleving van juridische en technische eisen. Door kennis te maken met de relevante normen, meldingsplichten en vergunningprocedures, kunnen projectontwikkelaars, bouwbedrijven en particulieren ervoor zorgen dat hun werkzaamheden veilig, doeltreffend en conforme worden uitgevoerd. In het licht van de huidige regelgeving en milieuaspecten is het verstandig om rekening te houden met de langdurige impact van grondwerken op de omgeving en de infrastructuur.