Grondwerk en Bodembeheer: Belangrijke Aspekten bij Renovatie en Bouwprojecten

Published by Redactie on juli 18, 2025 | Category grondwerk

Bij renovaties of nieuwe bouwprojecten speelt grondwerk en bodembeheer een essentiële rol in het bepalen van de duurzaamheid, veiligheid en kwaliteit van de constructie. Het correct uitvoeren van grondwerk en het naleven van lokale regelgeving zijn niet alleen juridisch verplicht, maar ook cruciaal voor het behoud van de bodemkwaliteit en het voorkomen van mogelijke milieu- en gezondheidsrisico’s. In dit artikel worden relevante aspecten van grondwerk en bodembeheer besproken, met een nadruk op de rol van grondverzet, verontreiniging, en de toepassing van richtlijnen en regelgeving zoals de Lokale Maximale Waarden (LMW) en het Bodemkwaliteitskaart-systeem.

Grondwerk en zijn rol in de bouwsector

Grondwerk is het uitvoeren van maatregelen op en in de bodem die nodig zijn voor een bouw- of renovatieproject. Dit kan onder andere het afgraven, ophogen, egaliseren of afvoeren van grond of zand omvatten. In de gemeenschap van Hendrik-Ido-Ambacht zijn verschillende bedrijven beschikbaar die gespecialiseerd zijn in deze werkzaamheden. Deze activiteiten vormen de basis voor het aanleggen of renoveren van tuinen, bestratingen, gazonnen of andere constructies.

Bijvoorbeeld, het afgraven van een tuin is vaak een voorbereidend maatregel bij het renoveren van een tuin. Hierbij wordt oude grond, onkruid en wortels verwijderd om vervolgens nieuwe vruchtbare grond te kunnen aanbrengen. Ophogen van de tuin kan nodig zijn om verzakkingen te voorkomen of om een verhoogd terras of een betere afwatering aan te leggen. Ook het egaliseren van een tuin is essentieel om een vlakke en duurzame ondergrond te creëren voor bestrating of gazon.

Na deze werkzaamheden kan er grond of zand overblijven die moet worden afgevoerd. Het afvoeren van grond kan zowel zelfs worden gedaan via de milieustraat als door een professional zoals een hovenier of grondwerker. Dit laatste is vaak het meest efficiënte en milieuvriendelijke alternatief, aangezien ervaringsdeskundigen weten hoe grond moet worden afgevoerd, verwerkt en gerecycled.

Bodemverontreiniging en het beheer daarvan

Niet alle grond is geschikt voor direct hergebruik, vooral als er sprake is van bodemverontreiniging. In sommige locaties is er sprake van historische verontreiniging, die niet direct kan worden verwijderd, maar beheerd moet worden. Dit gebeurt via een locatiebeheersplan, dat de werkzaamheden in de bodem beschrijft voor locaties met langdurige verontreiniging. Daarnaast is er ook sprake van raamsaneringsplan, dat wordt gebruikt voor grotere gebieden waar meerdere gevallen van bodemverontreiniging zijn.

In Nederland zijn er Lokale Maximale Waarden (LMW) vastgesteld, die aangeven aan welke kwaliteitseisen grond of baggerspecie moet voldoen om toegelaten te worden tot het milieu. Deze LMW zijn bepaald per functieklasse van de bodem, zoals wonen, industrie of landbouw. De LMW fungeren ook als terugsaneerwaarden bij bodemsanering. De toepassing van deze waarden is verplicht bij het opstellen van gebiedsspecifiek beleid en wordt ondersteund door het gebruik van de Risicotoolbox, een instrument van het RIVM om risico’s te bepalen bij gekozen LMW.

Grond die verontreinigd is tot boven de LMW Industrie wordt geclassificeerd als niet toepasbaar. Dit betekent dat deze grond niet mag worden gebruikt in het milieu zonder eerst te worden gesaneerd. Een uitzondering geldt voor stoffen zoals PFOS, waarbij extra aandacht en specifieke regels van toepassing zijn.

Grondverwerkingsketen en verantwoordelijkheden

De grondverwerkingsketen omvat een grote diversiteit aan partijen, elk met een specifieke rol. Aannemers voeren grondwerkzaamheden uit of besteden dit verder aan onderaannemers. Advies- of ingenieursbureaus geven technische ondersteuning, en bij bodemsaneringen is ook milieukundige begeleiding (MKB) verplicht. Een KwaliteitsVerantwoordelijk Persoon (KVP) is tijdens de sanering verantwoordelijk voor de kwaliteitborging. Deze rollen zijn vaak ingenieurs of zelfstandigen die tijdelijk worden ingezet voor een specifiek project.

De verantwoordelijkheden van partijen zijn ook vastgelegd in een werkplan. Dit plan moet aanduiden wie verantwoordelijk is voor de juiste aanvoer en verwerking van grond, wie tijdens de aanleg verantwoordelijk is, en wanneer de verantwoordelijkheid van de aannemer naar de gebruiker verschuift. Na afloop van het project is het ook belangrijk om te weten wie verantwoordelijk is voor het onderhoud en beheer van de geïnstalleerde oplossing.

Grond- en baggerspecie: Definities en kwaliteitseisen

Grond en baggerspecie moeten voldoen aan bepaalde kwaliteitseisen, afhankelijk van de toepassing. Baggerspecie, of kortweg bagger, is materiaal dat is vrijgekomen uit de bodem via oppervlaktewater en bestaat uit minerale delen en organische stof in een verhouding zoals in de natuur voorkomt. De kwaliteit van bagger wordt beoordeeld aan de hand van de Achtergrondwaarden (AW) en Lokale Maximale Waarden (LMW). Grond van binnen het beheergebied kan zonder aanvullend onderzoek worden gebruikt, mits het voldoet aan de generieke MW Industrie.

Een locatiebeheerplan is verplicht voor locaties met historische verontreiniging. Dit plan beschrijft hoe de verontreiniging wordt beheerd over een langere periode. In tegenstelling tot een saneringsplan, waarbij verontreiniging wordt verwijderd, is een locatiebeheerplan gericht op het minimaliseren van risico’s en het beheren van de verontreiniging.

Toezicht en handhaving

Aangezien het verkeerd hanteren van grond en bagger kan leiden tot onomkeerbare schade aan het milieu en het menselijke welzijn, is toezicht en handhaving van groot belang. In gemeenten zoals Rotterdam is de DCMR Milieudienst Rijnmond verantwoordelijk voor het toezicht op werkzaamheden en het handhaven van regelgeving. De DCMR voert ook het bevoegd gezag uit voor de Wbb (Wet Bemesting) en het Bbk (Besluit Bodemkwaliteit). Deze organisatie kan via e-mail en telefoon bereikt worden voor eventuele vragen of meldingen.

Het Besluit Uniforme Saneringen (BUS) maakt het mogelijk om eenvoudige standaard saneringen uit te voeren zonder een vooraf goedgekeurd saneringsplan. Hierbij moet wel aan standaard landelijke regels worden voldaan. Dit besluit versnelt het proces en vermindert de bureaucratische belasting bij kleine saneringsprojecten.

Conclusie

Grondwerk en bodembeheer zijn onmisbare onderdelen van elke bouw- of renovatieproject. Het correct uitvoeren van deze werkzaamheden en het naleven van lokale en nationale regelgeving zijn essentieel voor het behoud van de bodemkwaliteit, de veiligheid van het project en de voorkoming van milieu- en gezondheidsrisico’s. Door te werken met ervaren partijen en te houden rekening met richtlijnen zoals de LMW, de Risicotoolbox en het Bbk, kunnen bouwprojecten efficiënter en duurzamer worden uitgevoerd.

Zowel particuliere huiseigenaren als professionele aannemers moeten zich bewust zijn van de eisen en verantwoordelijkheden rondom grondwerk en bodembeheer. Het inzetten van experts voor milieukundige begeleiding en kwaliteitsborging kan de kans op problemen verkleinen en het project efficiënter en duurzamer maken. In een tijd waarin duurzaamheid en milieuverantwoordelijkheid steeds belangrijker worden, is het belang van goed uitgevoerd grondwerk dan ook groter dan ooit.

Bronnen

grondwerken