Grondwerk met paarden: systematische training en het opbouwen van vertrouwen

Published by Redactie on juli 18, 2025 | Category grondwerk

Grondwerk met paarden is een systematische manier om vertrouwen, respect en communicatie op te bouwen tussen paard en eigenaar. Deze vorm van training is steeds meer in opkomst onder paardensporters en zorgt ervoor dat paarden leren reageren op lichaamstaal en aanwijzingen vanaf de grond. In dit artikel wordt ingegaan op de principes van grondwerk, de rol van timing en dosering van hulzen, en de belangrijkheid van ruimte en respect in de relatie met het paard. De informatie is gebaseerd op praktijkervaringen, zoals die van Bo Kasbergen, en bronnen over grondwerk en vrijheidsdressuur.

Het doel van grondwerk

Grondwerk draait om het controleren van het paardenlichaam vanaf de grond, waarbij het paard geleerd wordt om eerst na te denken en pas daarna te reageren. Volgens ervaren paarden-trainer Bo Kasbergen is het paard geleerd om zijn benen te gebruiken als reactie op een situatie. In het grondwerk wordt dit vermogen bewust gecoördineerd, zodat het paard geleidelijk aan beter in staat is om zijn eigen ontspanning te vinden. De basis van grondwerk is het leren omgaan met de zes mogelijke bewegingen van de benen: vooruit, achteruit, links, rechts, sneller of zachter.

Het paard leert het meest makkelijk ontspannen wanneer het zijn voeten kan bewegen. Uiteindelijk moet het paard zelf leren om zijn benen stil te houden, zonder dat er een externe druk of aanwijzing nodig is. Dit is een belangrijk doel van grondwerk, omdat het het paard in staat stelt om zijn lichaam bewuster te gebruiken en beter te reageren op aanwijzingen van de leider.

De rol van de leider

Een kernprincipe in grondwerk is het begrip dat een paard degene als leider ziet die zijn benen laat bewegen. Dit betekent dat timing, lichaamstaal en overtuigingskracht essentieel zijn voor het succes van de training. In de praktijk ziet men vaak hoe paarden geleidelijk aan de aanwijzingen van de leider beter begrijpen en op een zachtere manier reageren. Dit is ook te zien in de ogen van het paard: paarden die grondwerk ondergaan krijgen vaak een zachtere blik, wat duidt op vertrouwen en ontspanning.

Een voorbeeld hiervan is te zien in de interactie tussen Bo Kasbergen en een schimmel genaamd Homaar. Zodra Homaar zijn ontspanning voelt, reageert hij op een lichte aanwijzing. Ook de timing van de aanwijzing is hier essentieel: het paard reageert direct wanneer de trainer zijn heup aanraakt. Dit toont aan hoe belangrijk het is dat de leider niet alleen precies weet wanneer hij wil dat het paard beweegt, maar ook hoe hij dit moet doseren.

Respect voor ruimte

Een ander belangrijk aspect van grondwerk is het respecteren van de ruimte van het paard. Dit betekent dat de leider duidelijk moet communiceren waar hij wil dat het paard zich bevindt en dat hij het paard niet in zijn ruimte laat treden. In de praktijk betekent dit dat de leider leert om het paard uit zijn persoonlijke ruimte te houden en de achterhand van het paard te verplaatsen. Dit is een fundamentele vaardigheid die helpt bij het opbouwen van controle over het lichaam van het paard.

In de oefeningen die Bo Kasbergen demonstreert, is het duidelijk te zien hoe het grondwerk geleidelijk aan de controle versterkt. Eerst wordt er geconcentreerd op de achterbenen, maar in een vervolgsessie kan de focus verschuiven naar andere delen van het lichaam, zoals de kop of de hals. Deze systematische aanpak zorgt ervoor dat het paard niet overbelast wordt en geleidelijk aan de nieuwe vaardigheden opneemt.

Timing en lichaamstaal

Timing en lichaamstaal zijn sleutelconcepten in grondwerk. Het paard moet leren om op de juiste momenten te reageren, wat betekent dat de leider zijn timing moet kiezen met zorg. Dit geldt ook voor de dosering van hulzen. In grondwerk wordt gebruikgemaakt van zachte druk en lichaamstaal om het paard aan te sturen, zonder fysieke belemmeringen zoals een touw of longe. De aanwijzingen moeten duidelijk en consistent zijn, zodat het paard geleidelijk aan begrijpt wat van hem verwacht wordt.

In de praktijk is dit te zien bij eigenaresse Kim Jaspers, die probeert het grondwerk met haar paard Homaar uit te voeren. Hoewel ze veel gevoel heeft, is haar timing nog niet altijd optimaal, wat resulteert in momenten waarop het paard in haar ruimte tredt. Hieruit blijkt dat grondwerk, net zoals andere vormen van training, vakwerk is waarin het niet alleen om techniek gaat, maar ook om geduld en het vermogen om fouten te herkennen en te corrigeren.

Grondwerk versus vrijheidsdressuur

Grondwerk is vaak verward met vrijheidsdressuur, maar beide vormen van training zijn verschillend. Vrijheidsdressuur is een vorm van paardentraining waarbij het paard beweegt zonder fysieke belemmeringen, zoals touwen of zadel. Het accent ligt hierbij op het luisteren naar het paard en het opbouwen van een vertrouwensrelatie. Vrijheidsdressuur wordt vaak gezien als een vorm van "paardenfluisteren", maar het is een systematische vorm van training die veel overeenkomsten heeft met grondwerk.

Boeken over vrijheidsdressuur, zoals het boek van Jesse en Eva Roemaat, leggen uit hoe je met een paard kunt trainen zonder fysieke belemmeringen. Deze benadering benadrukt het belang van communicatie, respect en het vertrouwen tussen paard en leider. Net zoals bij grondwerk is het ook hier essentieel om de timing en lichaamstaal van de leider goed te beheren.

Training en leermomenten

Training met paarden is een langdurig proces waarin de leider geleidelijk aan meer controle krijgt over het lichaam van het paard. Dit gebeurt niet in één sessie, maar in kleine stappen. Elke sessie moet gericht zijn op één of twee doelen, waardoor het paard niet overbelast raakt. De focus ligt op het leren van het paard om op aanwijzingen te reageren, wat betekent dat de trainer altijd alert moet zijn op het gedrag van het paard.

In de praktijk is dit te zien bij Thirza, die voor het eerst grondwerk uitvoert met haar merrie. Zij leert om haar paard uit haar ruimte te houden en de achterhand te verplaatsen. In een vervolgsessie kan het doel uitgebreid worden naar andere delen van het lichaam. Deze systematische aanpak is essentieel voor het succes van de training, omdat het zorgt voor een geleidelijke en consistente ontwikkeling.

De rol van boeken in grondwerk

Boeken over grondwerk en vrijheidsdressuur spelen een belangrijke rol in het leren van deze vormen van training. Zij geven een overzicht van de principes, technieken en aanpakken die gebruikt kunnen worden. In het bijzonder zijn boeken van auteurs zoals Inge Teblick en Christine Lange populair, omdat zij uitgebreid uitleggen hoe grondwerk systematisch uitgevoerd kan worden. Deze boeken zijn niet alleen gericht op ervaren trainers, maar ook op beginners die willen leren hoe ze met hun paard kunnen communiceren vanaf de grond.

Een van de bekende auteurs in het gebied van vrijheidsdressuur is ook Jesse Drent, die met zijn partner Eva Roemaat betrokken is bij het showteam Nalanta. Zijn boek Passie voor paarden geeft inzicht in zijn ervaringen en methodes. Deze werken tonen aan dat grondwerk en vrijheidsdressuur niet alleen fysieke vaardigheden vereisen, maar ook mentale en emotionele componenten. Het is een balans tussen leidinggeven en luisteren, waarbij het paard centraal staat.

Conclusie

Grondwerk met paarden is een systematische en gedetailleerde vorm van training die gericht is op het opbouwen van vertrouwen, respect en communicatie tussen paard en leider. Het draait om het controleren van het lichaam van het paard vanaf de grond en het leren van het paard om op aanwijzingen te reageren. Timing, lichaamstaal en de dosering van hulzen zijn essentieel voor het succes van de training. Grondwerk is geen eenvoudige vorm van training, maar een vakwerk dat aandacht vraagt voor detail en consistente toepassing. Voor zowel amateurs als professionals is het een waardevolle aanvulling op het paardenbezit, omdat het helpt bij het versterken van de relatie met het paard en het verbeteren van de communicatie.