Veilig werken met grondwerken: Opleidingen, technieken en veiligheidsmaatregelen

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category grondwerk

Grondwerken vormen een essentieel onderdeel van elke bouw- of renovatieproject. Of het nu gaat om grondverzet, ontgravingen of infrastructuurontwikkeling, veilig werken is van cruciaal belang om het risico op ongelukken en schade te beperken. In de bouwsector zijn grondwerken vaak gepaard met aanzienlijke gevaren, zoals verontreinigde grond, explosieven of instortingsgevaar. Daarom is het noodzakelijk dat grondwerkers goed opgeleid zijn en zich bewust zijn van de veiligheidsrichtlijnen. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van veilig werken met grondwerken besproken, inclusief de noodzaak van certificering, veiligheidsrichtlijnen en het gebruik van tijdelijke verharding.

Opleiding en certificering voor veilig grondwerk

Om veilig te kunnen werken met grondverzetvoertuigen, zoals minigravers of graafmachines, is het verplicht om gecertificeerd te zijn. Verschillende instellingen bieden cursussen aan om de nodige kennis en vaardigheden op te bouwen. Deze cursussen bestaan meestal uit een theorie- en een praktijkgedeelte en sluiten af met een examen. De certificering is meestal geldig voor vijf jaar, waarna de cursus opnieuw gevolgd moet worden.

Cursussen zoals "Veilig werken met grondverzetmachines" behandelen thema’s zoals bediening, veiligheid en het uitvoeren van dagelijks onderhoud. Het is ook mogelijk om deze trainingen incompany te volgen op de werkplek, wat efficiënter kan zijn voor bedrijven met meerdere medewerkers. De cursisten leren hoe ze veilig kunnen omgaan met machines en hoe ze mogelijke gevaren op de werkplek kunnen herkennen en vermijden.

Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met specifieke certificeringen bij bepaalde werkzaamheden. Bijvoorbeeld, als er hijswerkzaamheden worden uitgevoerd naast grondverzet, is een Vakbekwaamheidscertificaat TCVT vereist. Dit certificaat wordt uitgereikt door de Stichting Toezicht Certificatie Verticaal Transport.

Veiligheidsrichtlijnen bij grondwerken

Veilig werken met grondverzetmachines en -voertuigen vereist niet alleen kennis van de bediening, maar ook het naleven van veiligheidsrichtlijnen. Er zijn diverse risico's die aan grondwerken verbonden zijn, zoals:

Bodemverontreiniging en gevaarlijke stoffen
Elektrocutie door aanwezigheid van leidingen en kabels
Instorting van oude of nieuwe sleuven
Verwonding en beknelling
Kantelen of wegzakken van materieel
Aanrijdingen

Om deze risico’s te beperken, zijn er verschillende maatregelen van toepassing. Zo moet de grondwerker bijvoorbeeld buiten de draaicirkel van de graafmachine blijven, tenzij het werken binnen deze cirkel noodzakelijk is. In dat geval moet het "Zie je mij, zie ik jou" principe gegarandeerd zijn. Dit houdt in dat zowel de operator als de grondwerker elkaar continu in het oog kunnen houden, om eventuele gevaren op tijd te herkennen.

Daarnaast is het belangrijk om afspraken te maken over het gebruik van mobiele telefoons tijdens het werk. Het gebruik van deze apparaten mag niet afleiden of tot gevaarlijke situaties leiden. Verder moet de juiste persoonlijke beschermingsuitrusting worden gebruikt, zoals:

Veiligheidshelm, vooral bij werkzaamheden in het draaibereik van de kraan of graafmachine
Veiligheidsschoenen (S3) of laarzen (S5)
Signaalkleding
Handschoenen, afhankelijk van het type werk
Gehoorbescherming, indien het geluidsniveau schadelijk is
Oog- of gelaatsbescherming, bijvoorbeeld bij slijpen of grondverstuivingen
Adembescherming met filters A2P3, voor het filteren van Diesel Motor Emissies (DME)

Het verminderen van blootstelling aan DME kan ook worden bereikt door elektrische, LPG, aardgas of hybride aangedreven machines in te zetten. Daarnaast moeten machines worden gebruikt die zijn uitgerust met een Euro 4, 5 of 6 motor, of een Stage V motor, die minder emissies produceert.

Tijdelijke verharding bij grondwerken

Bij het uitvoeren van grondwerken met zware machines of transportvoertuigen is het vaak noodzakelijk om tijdelijke verharding aan te brengen. Dit voorkomt verzakking, schade aan voertuigen en vertraging van het werkproces. Tijdelijke verharding wordt vaak toegepast bij civiele projecten, bouwplaatsen, evenementen, kraanopstellingen en agrarisch gebruik. De keuze voor een bepaald type tijdelijke verharding hangt af van de belasting, de ondergrond en de gebruiksduur.

Bij lichte toepassingen kan een kunststof plaat voldoen. Deze is eenvoudig te verplaatsen en geschikt voor looproutes, lichte voertuigen of het beschermen van gazon of bestrating. Bij zwaardere toepassingen zijn stalen rijplaten beter geschikt. Deze platen zijn geschikt voor vrachtverkeer, hijswerkzaamheden en grondverzet. Het gewicht en de afmetingen zorgen voor een gelijkmatige verdeling van de belasting over de ondergrond.

De logistiek en plaatsing van deze platen zijn belangrijk om ervoor te zorgen dat de ondergrond toegankelijk blijft, ongeacht de weersomstandigheden of de belasting van het materieel. Daarom is het verstandig om vooraf goed te plannen en de juiste soort platen te kiezen op basis van de projecteisen.

Explosievenruiming en digitale planning

Een ander belangrijk aspect van grondwerken is de mogelijkheid van ondergrondse explosieven. Deze zogenaamde munitie kan nog steeds actief zijn en een groot gevaar vormen. In de bouwsector is het daarom van essentieel belang dat grondwerken worden voorafgegaan door een grondig vooronderzoek. Dit betreft met name gebieden die getroffen zijn door de Tweede Wereldoorlog of andere oorlogstijden.

Grondverzetbedrijven spelen een belangrijke rol in de explosievenruiming. Deze bedrijven gebruiken moderne technologieën en digitale planning om het proces veiliger en efficiënter te maken. Door digitale middelen te gebruiken, kunnen risico’s worden geminimaliseerd en wordt het werkproces transparanter. Deze aanpak is vooral van toepassing bij complexe projecten waarbij explosieven een rol kunnen spelen.

Veilig werken in of met verontreinigde grond

Een specifieke opleiding is ook nodig voor medewerkers die werken in of met verontreinigde grond. Deze cursus is bedoeld voor operationele medewerkers, zoals grondwerkers, machinisten, assistent uitvoerders, chauffeurs en medewerkers van bodemonderzoeksbureaus. Het doel van deze cursus is om aandacht te besteden aan veiligheid, gezondheid en arbeidshygiëne bij het werken met verontreinigde grond.

De inhoud van deze cursus omvat onderwerpen zoals het vervoeren, bergen en storten van verontreinigde grond, en het uitvoeren van milieutechnisch bodemonderzoek. De cursus sluit af met een examen dat bestaat uit 25 meerkeuzevragen. Het certificaat is vijf jaar geldig en verplicht voor wie in deze situaties werkt.

Conclusie

Grondwerken zijn een essentieel onderdeel van de bouwsector en vereisen niet alleen technische kennis, maar ook een sterke focus op veiligheid. Opleiding en certificering zijn van groot belang om ervoor te zorgen dat medewerkers veilig en verantwoord werken met grondverzetvoertuigen. Daarnaast zijn er duidelijke richtlijnen en maatregelen om mogelijke gevaren, zoals verontreinigde grond of explosieven, te beheersen. Het gebruik van tijdelijke verharding speelt ook een rol bij het voorkomen van schade en het faciliteren van het werkproces.

Tegenwoordig is het belang van veilig werken met grondwerken nog verder toegenomen, gezien de toenemende complexiteit van bouwprojecten en de aandacht voor duurzaamheid en milieubescherming. Het kiezen van de juiste opleidingen en het naleven van veiligheidsrichtlijnen zijn daarom essentieel voor elk bouw- of renovatieproject.