Veiligheid in grondwerken: maatregelen, verantwoordelijkheden en toekomstontwikkelingen

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category grondwerk

Veiligheid is een kernaspect in de bouwsector, en bij grondwerken speelt het een cruciale rol in het voorkomen van ongevallen en het waarborgen van een veilige werkomgeving. Grondwerken vragen niet alleen technische vaardigheden, maar ook een goed begrip van veiligheidsvoorschriften en -regels. De bouwsector is regelmatig betrokken bij risicovolle activiteiten, en daarom is het van groot belang dat zowel werkgevers als werknemers zich bewust zijn van de noodzaak om veiligheidsmaatregelen strikt te volgen. In dit artikel wordt ingegaan op de belangrijkste veiligheidsvoorschriften bij grondwerken, de rol van het bouwveiligheidsplan, en hoe de sector zich ontwikkelt in het kader van veiligheid, technologie en duurzaamheid.

Veiligheidsmaatregelen bij grondwerken

Bij grondwerken worden diverse veiligheidsmaatregelen genomen om het risico op ongevallen te beperken. Eén van de essentiële maatregelen is het dragen van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), zoals een veiligheidsbril, helm, handbescherming en veiligheidsschoenen. Deze uitrusting helpt om werknemers te beschermen tegen mogelijke letselgevallen, zoals ogenletsel, hoofdwonden of voetletsel. Daarnaast is het afbakenen van werkplekken een belangrijk element. Werkplekken moeten duidelijk gedefinieerd worden met hekken, afbakeningslinten of andere maatregelen om onbevoegde personen buiten te houden en het risico op ongelukken te verminderen.

Een ander aspect is de toepassing van moderne technologie. Bedrijven die grondwerken uitvoeren, zoals M.C. Bogaard Grondverzet B.V., maken gebruik van tools zoals drone-technologie en automatisering. Deze technologieën helpen bij het verbeteren van de efficiëntie en het beheren van risico’s. Zo kunnen drones worden ingezet om terrein te verkennen en mogelijke obstakels op te sporen, wat het risico op ongelukken tijdens het grondverzet verder vermindert. Automatisering kan daarnaast het handmatig uitvoeren van risicovolle taken elimineren of beperken.

Bouwveiligheidsplan: verplicht of facultatief?

Het bouwveiligheidsplan is een wettelijk instrument dat bedoeld is om de veiligheid van de omgeving van een bouw- of sloopproject te waarborgen. Volgens het Bouwbesluit 2012, afdeling 8.1 van hoofdstuk 8, moeten bouw- en sloopwerkzaamheden worden uitgevoerd op een manier die voor de omgeving een onveilige situatie of voor de gezondheid nadelige hinder zo veel mogelijk voorkomt. Het bouwveiligheidsplan is hierbij een ondersteunend instrument. Echter, zoals benadrukt in de bronnen, is het bouwveiligheidsplan facultatief. De Onderzoeksraad heeft geadviseerd dat dit plan vaker en intensiever kan worden gebruikt om de omgevingsveiligheid van bouwprojecten te verzekeren.

De raad benadrukt dat gemeenten bij het verlenen van vergunningen ervoor moeten zorgen dat de veiligheid van de omgeving van een bouwwerk gewaarborgd is. Voor de risicoafweging of een bouwveiligheidsplan nodig is, zou een wettelijk vastgelegd afwegingskader kunnen leiden tot transparantie en betere besluitvorming. Op dit moment is het aan de gemeente om te bepalen of het plan verplicht is, afhankelijk van het specifieke project en de risico’s die hierbij aanwezig zijn.

Veiligheid in de directe omgeving

In het kader van bouw- en sloopveiligheid is het belangrijk om de directe omgeving te beschermen. Het Bouwbesluit 2012 stelt dat de uitvoering van bouw- en sloopwerkzaamheden zodanig moet zijn dat onveilige situaties voor de omgeving, zoals stof, geluid en trillingen, zo veel mogelijk worden voorkomen. Dit geldt met name voor belendende percelen, de openbare weg en voorbijgangers. De bouwer, evenals zijn opdrachtgever, is verantwoordelijk voor het naleven van deze voorschriften.

Een voorbeeld van maatregelen op dit gebied is het aanbrengen van bouwveiligheidszones. Deze zones worden bepaald op basis van de hoogte van bouw- of sloopdelen. De bouwveiligheidszone volgt de contouren van het object en beschermt personen die zich erbuiten bevinden tegen gevaren die zich kunnen voordoen in elke uitvoeringsfase van het project. Zoals aangegeven in de richtlijn, kan het gaan om voorwerpen als sloopafval, onderdelen van bouwmachines, bouwmaterialen en gereedschap die kunnen vallen.

Daarnaast zijn er ook specifieke regels voor het gebied waar hijswerk plaatsvindt. Personen mogen zich niet bevinden in het gebied dat invloed kan ondervinden door hijswerk. Dit wordt bepaald door de hijszone en het hijsgebied. Het bepalen van deze zones begint met de inschatting van de mogelijke losplaats. Onderdelen kunnen draaien in de wind, en daarom wordt de draaicirkel van het grootste element geprojecteerd in de hijszone. Het hijsgebied is daarnaast groter: het bestaat uit het hijsgebied plus twee maal de omvang van de bouwveiligheidszone.

Verantwoordelijkheden van werkgevers en werknemers

In de bouwsector is het strikt volgen van veiligheidsvoorschriften niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een morele verantwoordelijkheid. Werkgevers zijn verantwoordelijk voor het stellen van veilige werkomstandigheden en het verlenen van geschikte PBM. Werknemers zijn daarnaast verantwoordelijk voor het juist gebruik van deze uitrusting en het volgen van veiligheidsregels. Het betreft hier zowel dagelijkse activiteiten, zoals het veilig bedienen van machines en het opslaan en vervoeren van materialen, als het hanteren van noodsituaties.

Veiligheidsregels zijn vaak gebaseerd op eerdere ervaringen en leren van ongevallen. Daarom is het belangrijk dat zowel werkgevers als werknemers continu educatie en training volgen om op de hoogte te blijven van de nieuwste veiligheidsrichtlijnen. Bovendien is het essentieel dat alle betrokkenen zich bewust zijn van de risico’s die aan hun werk verbonden zijn en dat er een culturele norm ontwikkelt waarin veiligheid centraal staat.

Toekomstontwikkelingen in de grondwerkensector

De grondwerkensector is in constante ontwikkeling. Nieuwe technologieën, zoals drone-technologie, automatisering en digitale planningstools, worden steeds vaker ingezet bij grondwerkenprojecten. Deze technologieën helpen bij het verbeteren van de efficiëntie, het verminderen van kosten en het vergroten van de veiligheid. Zo kan automatisering bijvoorbeeld worden ingezet om risicovolle taken te automatiseren en zo het risico op ongevallen te verminderen.

Daarnaast is er ook een toenemend bewustzijn voor duurzaamheid in de bouwsector. Veel bedrijven zijn bezig met het ontwikkelen van duurzamere grondwerkenmethoden, zoals het hergebruik van grondmaterialen en het verminderen van afval. Deze ontwikkelingen zijn van groot belang voor het behoud van een milieuvriendelijke bouwsector en het creëren van een duurzame leefomgeving.

Conclusie

Veiligheid bij grondwerken is niet alleen een technische kwestie, maar ook een essentieel onderdeel van de morele en wettelijke verantwoordelijkheid van zowel werkgevers als werknemers. Het strikt volgen van veiligheidsvoorschriften, het gebruik van moderne technologieën en het creëren van een veilige werkomgeving zijn cruciale elementen in de bouwsector. Het bouwveiligheidsplan speelt hierbij een belangrijke rol, hoewel het momenteel nog facultatief is. Door dit plan vaker en intensiever te gebruiken, kan de veiligheid van de omgeving van bouw- en sloopprojecten worden verbeterd. Bovendien is het belangrijk dat de sector zich blijft ontwikkelen in richting van duurzaamheid en technologische vooruitgang, zodat de bouwsector niet alleen veiliger, maar ook duurzamer wordt.