Hoe werkt een riolering? Een overzicht van het functioneren en aanleggen van een rioleringssysteem

Published by Redactie on juli 3, 2025 | Category riolering

Een riolering is een essentieel onderdeel van het afvoersysteem in woningen en stedelijke gebieden. Het systeem zorgt ervoor dat afvalwater, zoals afwasmelk, urine, en regenwater, efficiënt en veilig wordt afgevoerd naar een zuiveringsinstallatie. In Nederland wordt de meeste riolering aangelegd in de vorm van een gemengd of gescheiden rioleringssysteem. Dit artikel geeft een overzicht van het functioneren van een riolering, de verschillende soorten rioleringen en de aanleg van rioleringssystemen.

Soorten riolering

Er zijn twee hoofdtypen riolering: vrijverval en mechanische riolering. Een vrijverval riolering maakt gebruik van de zwaartekracht om het water naar de bestemming te laten lopen. De rioolbuizen worden onder een kleine helling aangelegd, waardoor het regen- en afvalwater via natuurlijke stroming de juiste kant op gaat. Een nadeel van deze manier is dat buizen heel precies en vaak op grote diepte moeten liggen om te voldoen aan de minimale helling voor goede afstroming. Het voordeel is dat er geen of weinig pompen nodig zijn.

Een alternatief is de mechanische riolering, die vaak in het buitengebied wordt gebruikt om het afvalwater van verspreid liggende boerderijen en andere percelen naar een rioolwaterzuivering inrichting te vervoeren. Deze vorm van riolering vervoert in verband met de beschikbare capaciteit uitsluitend afvalwater. Hemelwater wordt lokaal afgevoerd naar open water of een infiltratiesysteem.

Hoe werkt een riolering?

Een rioleringssysteem bestaat uit verschillende onderdelen, waaronder rioolbuizen, leidingen, pompen, en inspectieputten. Het proces begint wanneer je water gebruikt, bijvoorbeeld bij het doorspoelen van het toilet, het nemen van een douche of het wegspoelen van afwaswater. Dit gebruikte water stroomt door de afvoer naar het rioolstelsel. De hoofdleidingen, meestal ondergronds gelegen, vangen het afvalwater op van verschillende huizen en gebouwen. Deze leidingen leiden het water naar een centraal punt, zoals een waterzuiveringsinstallatie. De aansluitingen zijn de pijpleidingen die individuele huizen verbinden met het hoofdriool. Ze dragen het afvalwater van elk huis naar de hoofdleiding. Om verstoppingen te voorkomen en de stroming te bevorderen, maakt het rioleringssysteem vaak gebruik van hellingen, zwaartekracht en soms pompen.

In Nederland wordt het meest voorkomende type riolering het gemengde rioleringssysteem genoemd. Hierbij wordt afvalwater en hemelwater opgevangen in één rioolbuis. Via deze buis stroomt het water naar de afvalwaterzuiveringsinstallatie. Het nadeel van dit type riolering is dat het bij hevige regenval overbelast kan raken. Via straatkolken of overstorten (nooduitlaten) komt er dan verdund rioolwater op straat of in singels terecht. Een alternatief is het gescheiden rioleringssysteem, waarbij het afvalwater en het hemelwater gescheiden worden afgevoerd. Dit type riolering voorkomt dus problemen bij hevige regenval.

Aanleg van een riolering

Bij het aanleggen van een riolering zijn er verschillende stappen die belangrijk zijn om in te houden. Eerst moet er een Klic-melding worden aangevraagd, wat verplicht is bij het graven. Deze melding geeft inzicht in de kabels en leidingen in de ondergrond, zodat veilig kan worden gegraven. Daarna moet de locatie worden bepaald waar de riolering moet worden aangelegd, en moeten de juiste afmetingen en specificaties worden gehanteerd om het project soepel te laten verlopen. Verder moet er materiaal en gereedschap worden verzameld, zoals rioleringsbuizen, putten, verbindingsstukken en gereedschap zoals een schop, een graafmachine en een waterpas.

Bij het graven van de sleuf is het belangrijk om voldoende ruimte aan weerszijden van de buis te voorzien. Dit zorgt ervoor dat er genoeg speling is om de buis correct te plaatsen en te verbinden. De exacte afmetingen kunnen variëren afhankelijk van de grootte van de buis, maar over het algemeen wordt aanbevolen om een sleuf te graven die minstens 30 cm breder is dan de diameter van de buis. Tijdens het graven van de sleuf zal er waarschijnlijk losse grond ontstaan. Het is belangrijk om deze grond te verwijderen om een goede basis voor de rioolbuis te creëren. Verwijder stenen, wortels en andere obstakels om ervoor te zorgen dat de buis vrij kan bewegen en goed kan worden geplaatst.

Nadat de sleuf is gegraven, is het tijd om de ondergrond voor te bereiden. Hark de ondergrond lichtjes los om ervoor te zorgen dat de buis gelijkmatig in het zand kan rusten. Dit helpt ook bij het creëren van een stevige ondergrond en zorgt ervoor dat de buis niet scheef komt te liggen. Daarna volgt het aanleggen van de rioleringsbuizen. De eerste buis moet worden gelegd bij de aansluiting op het hoofdriool en moet op de juiste hoogte en helling liggen. De buizen moeten worden verbonden met behulp van verbindingsstukken, zodat de verbindingen goed vastzitten en er geen lekkages kunnen optreden. Daarnaast moeten inspectieputten worden geplaatst op strategische punten langs de rioleringslijn, zodat de riolering geïnspecteerd en eventuele verstoppingen kunnen worden opgespoord.

Materialen en onderhoud van een riolering

De buizen in een rioleringsstelsel kunnen van nodulair gietijzer, beton, gres of kunststof zijn vervaardigd. De riolering in Nederland bestaat voor ruim 70% uit beton en zo'n 25% uit kunststof. Veelgebruikte kunststoffen zijn pvc, PE of GVK. Beton is relatief goedkoop maar zwaar, nodulair gietijzer is robuust en ook zwaar, terwijl kunststof eenvoudig te bewerken en licht is. De materiaalkeuze hangt onder andere samen met de manier waarop het afvalwater door de riolering wordt vervoerd en de chemische samenstelling van het afvalwater. Ook de grondslag is van groot belang. In een slappe ondergrond (zoals veen) zorgen lichte materialen (kunststoffen) ervoor dat rioolbuizen minder snel wegzakken, waardoor renovatie en vervanging minder frequent nodig zijn.

Om de actuele toestand van de riolering te controleren, voeren rioolbeheerders leidinginspecties uit. Bij deze inspecties wordt gebruikgemaakt van hulpmiddelen zoals een videocamera of fotocamera, maar ook spiegels en lampen. Alle waarnemingen worden gecategoriseerd volgens de norm NEN-EN13508-2 NEN3399 in een digitaal bestand. Een andere vorm van inspectie is het opsporen van foutieve aansluitingen. Dit zijn situaties waarbij een afvoer van vuil water aangesloten is op de hemelwaterafvoer aangesloten of andersom.

Conclusie

Een rioleringssysteem is essentieel voor een goed functionerend afvoersysteem in huizen en stedelijke gebieden. Het systeem zorgt ervoor dat afvalwater, zoals afwasmelk, urine, en regenwater, efficiënt en veilig wordt afgevoerd naar een zuiveringsinstallatie. In Nederland wordt het meest voorkomende type riolering het gemengde rioleringssysteem genoemd, waarbij afvalwater en hemelwater in één buis worden opgevangen. Dit systeem heeft echter ook nadeelen, zoals het overbelast raken bij hevige regenval. Een alternatief is het gescheiden rioleringssysteem, waarbij het afvalwater en het hemelwater gescheiden worden afgevoerd. Bij het aanleggen van een riolering zijn er verschillende stappen die belangrijk zijn om in te houden, zoals het aanvragen van een Klic-melding, het bepalen van de locatie, het verzamelen van materialen en gereedschap, en het graven van de sleuf. De keuze van het juiste materiaal is van groot belang, en het onderhoud van het rioleringssysteem is essentieel om problemen vroegtijdig op te sporen en voorkomen.

Bronnen

werkt