Nevenfuncties van gemeentelijke ambtenaren en politici in Nederland

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category grondwerk

In Nederland is het gebruikelijk dat gemeentelijke ambtenaren en politici buiten hun werkfunctie ook bijdragen aan het maatschappelijke en bestuurlijke veld via nevenfuncties. Deze functies kunnen variëren van lidmaatschap van besturen van ngo’s en stichtingen tot betrokkenheid bij partijen of andere instellingen. Het doel van deze bijdrage is om inzicht te geven in de aard, toepassing en betekenis van deze nevenfuncties, gebaseerd op gegevens uit diverse bronnen.

Deze publicatie richt zich op de rol van burgemeesters, wethouders, gemeentesecretarissen en andere ambtenaren in de context van hun nevenfuncties. De focus ligt op de verantwoordelijkheid, de mogelijkheden en de regelgeving die hierop van toepassing zijn. Op deze manier kan worden bepaald hoe gemeentelijke ambtenaren hun maatschappelijke betrokkenheid op een verantwoorde en transparante manier kunnen combineren met hun professionele taken.

Nevenfuncties en hun invloed op het openbaar bestuur

Nevenfuncties spelen een belangrijke rol in het openbaar bestuur. Ze kunnen het beleid van gemeenten versterken door ervaring en expertise uit andere domeinen te integreren. De praktijk toont echter ook aan dat nevenfuncties zowel positieve als negatieve effecten kunnen hebben. Positief is dat ambtenaren en politici vaak een breder perspectief kunnen bieden, wat bijdraagt aan innovatie en betere besluitvorming. Negatief kan het zijn dat er sprake is van conflicten van belangen, of dat ambtenaren te veel tijd besteden aan nevenfuncties ten koste van hun hoofdfunctie.

Een voorbeeld is burgemeester ir. A. Heidema, die lid is van de Deltacommissie, een commissie voor duurzame kustontwikkeling. Deze functie heeft hij overgenomen vanuit zijn vorige functie als burgemeester van Neder Betuwe. Dit toont aan dat ambtenaren hun expertise kunnen doorzetten in andere contexten, wat gunstig kan zijn voor het beleid.

Een ander voorbeeld is gemeentesecretaris mr. Th. Bakhuizen, die lid is van de Raad van Toezicht van de Gelderse Roos. Deze functie heeft hij meegenomen uit Wageningen, waar hij eerder gemeentesecretaris was. Hieruit blijkt dat ambtenaren nevenfuncties kunnen behouden als ze deze functies op persoonlijke titel vervullen, wat in sommige gevallen gunstig kan zijn voor continuïteit en expertise.

De rol van politici in nevenfuncties

Politici zoals wethouders en gemeenteraadsleden spelen ook een rol bij het bepalen van nevenfuncties. Zo is wethouder mw. I.R. Adema lid van het hoofdbestuur van de VVD en lid van het Committee on Culture and Education van het Europees Comité voor Lokaal en Regionaal Bestuur. De politieke functies kunnen hierbij een invloed hebben op het beleid, maar ook de maatschappelijke betrokkenheid van de betreffende persoon.

De praktijk geeft aan dat nevenfuncties bij politici vaak gericht zijn op het bevorderen van maatschappelijke idealen, zoals onderwijs, cultuur of zorg. Hierbij is het belangrijk om te waarborgen dat er geen sprake is van conflicten van belangen, of dat de nevenfuncties niet de hoofdfunctie in het bestuur beïnvloeden. De Rekenkamercommissie heeft hierbij ook rol gespeeld, met een focus op het beoordelen van de transparantie en het ethisch kader van nevenfuncties.

Nevenfuncties in de praktijk: voorbeelden en contexten

De praktijk van nevenfuncties is gevarieerd. In sommige gevallen zijn de functies betaald, in andere gevallen onbetaald. De betalingsstatus kan ook van invloed zijn op de toepassing en de verantwoordelijkheid van de betrokken persoon.

Bijvoorbeeld, burgemeester drs. J. van Lidth de Jeude had diverse nevenfuncties die gericht waren op onderzoek en beleid. Zij had functies in stichtingen en werkgroepen gericht op het verbeteren van het maatschappelijke klimaat en het beleid rondom duurzame ontwikkeling. Hieruit blijkt dat nevenfuncties ook kunnen bijdragen aan het beleid van gemeenten, zolang deze functies op een transparante manier worden uitgevoerd.

Een ander voorbeeld is gemeenteraadsfractievoorzitter G. Uiterdijk, die nevenfuncties heeft in de vorm van beleidsmedewerker bij onderzoek en in de zorgsector. Deze functies geven aan dat ambtenaren en politici hun expertise kunnen doorzetten in andere domeinen, wat gunstig kan zijn voor het beleid van gemeenten.

Nevenfuncties en verantwoordelijkheid

Nevenfuncties zijn vaak onderworpen aan een ethisch kader en aan juridische regelgeving. In Nederland is het bijvoorbeeld gebruikelijk dat ambtenaren en politici hun nevenfuncties moeten melden en dat deze functies moeten worden goedgekeurd door het bestuur. Dit is bedoeld om transparantie en verantwoordelijkheid te waarborgen.

In enkele gevallen zijn nevenfuncties onbetaald, zoals bij gemeenteraadsfractievoorzitter M.J. Israël, die in november 2007 geen nevenfuncties had. Dit geeft aan dat het ook mogelijk is om nevenfuncties op vrijwillige basis te vervullen, wat kan leiden tot een bredere betrokkenheid in de samenleving.

Nevenfuncties en samenwerking met ngo’s en stichtingen

Nevenfuncties kunnen ook gericht zijn op samenwerking met ngo’s en stichtingen. Dit is bijvoorbeeld het geval bij gemeenteraadsfractievoorzitter H. M. (Inge) den Heijer-Bodeutsch, die lid is van diverse ngo’s en stichtingen gericht op onderwijs, zorg en culturele activiteiten. Deze functies tonen aan dat ambtenaren en politici hun expertise kunnen doorzetten in andere contexten, wat gunstig kan zijn voor het beleid van gemeenten.

De samenwerking met ngo’s en stichtingen kan ook leiden tot een bredere betrokkenheid van de maatschappij bij het beleid. Dit is bijvoorbeeld het geval bij gemeenteraadsfractievoorzitter G. de Jong, die lid is van het algemeen bestuur van een waterschap. Deze functie geeft aan dat ambtenaren en politici hun expertise kunnen doorzetten in andere domeinen, wat gunstig kan zijn voor het beleid van gemeenten.

De rol van partijen in nevenfuncties

Partijen spelen ook een rol bij het bepalen van nevenfuncties. In sommige gevallen zijn de nevenfuncties gericht op het bevorderen van maatschappelijke idealen van de partij, zoals onderwijs, cultuur of zorg. In andere gevallen zijn de nevenfuncties gericht op het versterken van de partijpolitiek, zoals het leiden van een afdeling of het organiseren van activiteiten.

Bijvoorbeeld, gemeenteraadsfractievoorzitter A. Driessen is penningmeester van de VVD en lid van diverse verenigingen. Deze functies geven aan dat ambtenaren en politici hun expertise kunnen doorzetten in andere domeinen, wat gunstig kan zijn voor het beleid van gemeenten.

Nevenfuncties en het beleid van gemeenten

Nevenfuncties kunnen ook een invloed hebben op het beleid van gemeenten. In sommige gevallen is de invloed direct, zoals bij functies in stichtingen of ngo’s gericht op beleid. In andere gevallen is de invloed indirect, zoals bij functies gericht op onderwijs of zorg.

Een voorbeeld is gemeenteraadsfractievoorzitter G. de Jong, die waterportefeuillehouder is bij een waterschap. Deze functie geeft aan dat ambtenaren en politici hun expertise kunnen doorzetten in andere domeinen, wat gunstig kan zijn voor het beleid van gemeenten.

Conclusie

Nevenfuncties van gemeentelijke ambtenaren en politici spelen een belangrijke rol in het openbaar bestuur. Ze kunnen het beleid van gemeenten versterken door ervaring en expertise uit andere domeinen te integreren. De praktijk toont aan dat nevenfuncties zowel positieve als negatieve effecten kunnen hebben. Positief is dat ambtenaren en politici vaak een breder perspectief kunnen bieden, wat bijdraagt aan innovatie en betere besluitvorming. Negatief kan het zijn dat er sprake is van conflicten van belangen, of dat ambtenaren te veel tijd besteden aan nevenfuncties ten koste van hun hoofdfunctie.

De praktijk geeft aan dat nevenfuncties in de context van gemeentelijke ambtenaren en politici vaak gericht zijn op het bevorderen van maatschappelijke idealen, zoals onderwijs, cultuur of zorg. Hierbij is het belangrijk om te waarborgen dat er geen sprake is van conflicten van belangen, of dat de nevenfuncties niet de hoofdfunctie in het bestuur beïnvloeden. De Rekenkamercommissie heeft hierbij ook rol gespeeld, met een focus op het beoordelen van de transparantie en het ethisch kader van nevenfuncties.

De rol van partijen in nevenfuncties is ook belangrijk. In sommige gevallen zijn de nevenfuncties gericht op het bevorderen van maatschappelijke idealen van de partij, zoals onderwijs, cultuur of zorg. In andere gevallen zijn de nevenfuncties gericht op het versterken van de partijpolitiek, zoals het leiden van een afdeling of het organiseren van activiteiten.

In samenvatting is het duidelijk dat nevenfuncties een belangrijke rol spelen in het openbaar bestuur. Het is belangrijk dat deze functies op een transparante en verantwoorde manier worden uitgevoerd, zodat de invloed op het beleid van gemeenten kan worden gemaximaliseerd. Hierbij is het belangrijk om te waarborgen dat er geen sprake is van conflicten van belangen, of dat de nevenfuncties niet de hoofdfunctie in het bestuur beïnvloeden.

Bronnen

Buro Jeugdzorg

grondwerken