Fundering op staal: Uitleg, toepassing en bouwtechniek

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

Fundering op staal is een veelgebruikte methode in de bouwsector, met name in Nederland, waar het vaak wordt toegepast bij kleinere bouwwerken. Deze funderingsmethode is goedkoper dan paalfundering, maar vereist een draagkrachtige ondergrond om te functioneren. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van wat fundering op staal inhoudt, hoe het in de praktijk wordt toegepast, welke voordelen en beperkingen het heeft, en welke bouwtechnieken erbij horen. De informatie is gebaseerd op recente en betrouwbare bronnen uit het bouwbedrijf en bouwtechnische normen.

Wat is fundering op staal?

Fundering op staal is een funderingswijze waarbij de dragende muren of wanden, vaak via een verbrede voet, rechtstreeks op de draagkrachtige bodem rusten. Deze methode is geschikt wanneer de draagkrachtige laag (zogenaamde vaste grondslag) niet te diep onder het maaiveld ligt. Meestal is dit het geval op circa 80 tot 100 cm onder het maaiveld. De term "fundering op staal" heeft niets te maken met het bouwmateriaal staal; de benaming komt uit het Oudgermaans en betekent zoiets als “rusten op” of “vaste plaats”.

Een verbrede voet is nodig als de druk van de muur groter is dan het draagvermogen van de ondergrond. Op deze manier wordt ook de stabiliteit van de muren vergroot. In de Nederlandse bouwnorm NEN 6744 is vastgelegd dat een fundering op staal niet dieper mag zijn dan vijf maal de kleinste dwarsafmeting van de fundering. Dit is een belangrijk criterium om veiligheid en stabiliteit van het gebouw te garanderen.

Toepassing en bouwtechniek

Bouwput en voorbereiding

Bij fundering op staal wordt een bouwput uitgegraven tot de vorstvrije diepte, meestal op ongeveer 80 cm onder het maaiveld. Deze diepte zorgt ervoor dat de fundering niet opvriezt in de winter. De bouwput wordt meestal met kantplanken uitgevoerd, waartussen de wapening wordt geplaatst. Vervolgens wordt beton gestort en afgewerkt tot de bovenkant van de kantplanken. Als het beton volledig is uitgehard, kunnen de funderingsmuren opgemetseld worden tot aan de onderkant van de vloer.

Moderne technieken maken gebruik van funderingselementen van piepschuim, die op de juiste breedte zijn afgesteld. Deze elementen worden geplaatst en volgestort na het leggen van de wapening. Het piepschuim zorgt direct voor isolatie, wat voorkomt dat warmte via de kruipruimte of fundering verloren gaat.

Typen funderingsvoeten

De breedte van de funderingsvoet hangt af van de belasting die de muur uit oefent. De formule voor het bepalen van de breedte is:

F = belasting in kN/m
pgr = gronddruk in N/mm²
b = breedte voet
a = breedte metselwerk

Deze berekening helpt bij het bepalen van de juiste afmetingen van de funderingsvoet. In de praktijk zijn er verschillende toepassingen:

Strokenfundering: Een verbrede zone onder dragende muren. Brede muren vereisen bredere ondersteuning.
Poerenfundering: Voor puntlasten worden betonnen blokken gebruikt, waar muren op rusten.
Plaatfundering: Een dikke plaat op de draagkrachtige grond. Meestal zonder kruipruimte en geschikt voor gebouwen waarbij muren dicht op elkaar staan.

Voor- en nadelen

Voordelen

Kostenefficiënt: Fundering op staal is over het algemeen goedkoper dan paalfundering.
Voor DIY-projecten: De eenvoudige techniek maakt het geschikt voor kleine projecten, zoals schuren of bijgebouwen.
Snelle uitvoering: Bij metselwerk hoeft men niet te wachten op het uitharden van betonstroken.
Flexibiliteit: Voor grotere belastingen of variaties in belasting kunnen gewapend beton of verstijvingen worden toegepast.

Nadelen

Afhankelijkheid van de ondergrond: Niet geschikt voor zachte, klei- of veengebieden, waar zettingen te groot kunnen worden.
Beperkt gebruik: De methode is vooral geschikt voor kleine gebouwen en niet voor zware constructies.
Geen ondersteuning bij diepe grond: Wanneer de draagkrachtige laag te diep zit, is paalfundering nodig.
Onderhoud: In sommige gevallen is een funderingsinspectie nodig om eventuele problemen vroegtijdig op te sporen.

Bouwmaterialen en technieken

Metselwerk

Traditioneel wordt fundering op staal geheel uit baksteen opgemetseld. De breedte van de funderingsvoet hangt af van het type metselwerk:

Halfsteenmuur: 320 mm
Steenmuur: 540 mm
Anderhalfsteenmuur: 760 mm
Spouwmuur: 650 mm

Een trapsgewijze verzwaring wordt vaak toegepast, waarbij de breedte van de funderingsvoet geleidelijk toeneemt.

Stamp- en gewapend beton

Bij stampbeton wordt geen trapsgewijze verzwaring gebruikt, maar een schuin beloop. De bovenkant van de fundering is iets breder dan de muur om speling te maken.

Gewapend beton wordt toegepast wanneer er een grote aanlegbreedte nodig is. Hierbij is het mogelijk om rekening te houden met verschillen in belasting binnen één bouwwerk. Bij grote variaties in belasting is een verstijving nodig.

Compenserende fundering

Soms wordt een compenserende fundering toegepast, waarbij een deel van de grond wordt verwijderd en vervangen door lichtgewicht materialen zoals polystyreen of perlietkorrels. Hiermee wordt het gewicht van het gebouw gedeeltelijk gecompenseerd, wat gunstig kan zijn op minder draagkrachtige grond.

Toepassing in Nederland

In Nederland wordt fundering op staal voornamelijk gebruikt in gebieden met een goede ondergrond zoals zand. In klei- of veengebieden is deze methode vaak niet geschikt vanwege de mogelijke zettingen. In dichtstbevolkte streek van het land is fundering op palen vaak nodig, maar fundering op staal blijft een kostenefficiënte en betrouwbare optie voor veel woningen en kleinere bouwwerken.

Funderingsinspectie

Wanneer er twijfel is over de kwaliteit van een fundering op staal, kan een inspectie worden uitgevoerd. Tijdens zo’n inspectie worden onderdelen van de fundering vrijgegraven en geïnspecteerd. Daarnaast kan worden gekeken naar de bouwwijze, mate van zetting, richting van de zetting en de opbouw van de ondergrond. Dit helpt bij het vroegtijdig opsporen van eventuele problemen.

Conclusie

Fundering op staal is een veelgebruikte en kostenefficiënte funderingsmethode in de bouwsector, met name geschikt voor kleine gebouwen en wanneer de ondergrond draagkrachtig is. De methode vereist een goede voorbereiding en berekening van de benodigde afmetingen, waarbij rekening wordt gehouden met de belasting van het gebouw en de eigenschappen van de ondergrond. Moderne technieken zoals het gebruik van piepschuimelementen en compenserende funderingen maken de methode nog efficiënter en duurbaarder. Voor zachte of zachte grond blijft paalfundering vaak de betere optie. Fundering op staal blijft echter een betrouwbare keuze voor vele woningen en kleinere projecten in Nederland.

Bronnen

staal