Funderingsproblemen in Nederland: Oorzaken, Risico’s en Aanpak

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

Funderingsproblemen zijn in Nederland een toenemend en complexe kwestie. Door de combinatie van klimaatverandering, bodemdaling en historische bouwmethoden, lopen velen huizen gevaar op verzakkingen, scheuren of vochtproblemen. Het is niet alleen een technisch of financieel probleem, maar ook een maatschappelijke kwestie die urgent moet worden aangepakt. Dit artikel geeft een overzicht van de oorzaken, risicogebieden, funderingstypen en mogelijke aanpakken, op basis van de laatste onderzoeken en analyses van betrouwbare bronnen.

Oorzaken van funderingsproblemen

Er zijn meerdere factoren die bijdragen aan funderingsproblemen in Nederland. De belangrijkste zijn:

Klimaatverandering

Klimaatverandering speelt een grote rol in de veranderingen van grondwaterstanden en bodemdalingen. Door opwarming stijgt de zeespiegel, en treden rivieren vaker uit hun oevers. Daarnaast komen er zowel extreem droge als zware regenperiodes voor. Deze fluctuaties zorgen ervoor dat grondwaterstanden onstabiliseren, wat funderingen onder druk zet.

Bodemdaling

Bodemdaling is een natuurlijk proces dat in vele delen van Nederland optreedt. Ondiepe funderingen zijn hier gevoelig voor, omdat ze direct op de bodem rusten. In veen- of klei-gebieden kan de bodem krimpen of stijgen, wat leidt tot scheefstand of scheurvorming in gebouwen. Ook houten paalfunderingen zijn kwetsbaar, omdat droogte kan leiden tot paalrot.

Grondwaterbeheer

De overheid beheert de grondwaterstand in verschillende regio’s, vaak met het oog op landbouw of wonen. Echter, wanneer deze waterstanden niet goed worden afgesproken of wanneer ze extreem laag of hoog lopen, kan dat negatieve gevolgen hebben voor funderingen. Te lage grondwaterstanden zorgen bijvoorbeeld voor droogte en daarmee voor slijtage van houten paalfunderingen.

Risicogebieden in Nederland

Funderingsproblemen komen in veel delen van Nederland voor, maar zijn vooral zichtbaar in regio’s met zachte of veengebieden. Oudere steden zoals Amsterdam, Rotterdam en Den Haag kennen vaak funderingen op houten palen, die kwetsbaar zijn voor paalrot. Ook in delen van de Randstad zoals Dordrecht en Gouda zijn funderingsproblemen al geruime tijd aan de orde.

In het noorden en oosten van Nederland, waar veengebieden dominant zijn, is bodemdaling een grootschalig probleem. De combinatie van zachte bodem en droogte maakt dit gebied extra kwetsbaar. Ook zeekleigebieden en getijdengebieden lopen risico op funderingsproblemen vanwege hun variabele grondwaterstanden en ondergrond.

Ondiepe funderingen zijn vooral aanwezig in gebieden met zandgrond, zoals in de zuidelijke delen van Nederland. Hoewel zandgrond steviger is dan veen of klei, lopen woningen op ondiepe funderingen hier ook risico op verschilzetting of vochtproblemen bij hoge grondwaterstanden.

Funderingstypen en hun kwetsbaarheid

Er zijn twee hoofdtypes funderingen in Nederland:

Houten paalfunderingen

Houten paalfunderingen werden tot ongeveer 1970 veel gebruikt, vooral in steden met zachte bodem. Deze funderingen rusten op houten palen die in de ondergrond zijn geboord en die het gewicht van het gebouw dragen. Ze zijn gevoelig voor paalrot, een proces dat ontstaat bij droogte en leidt tot afbraak van het hout. Dit kan zorgen voor verzakkingen en scheefstand van de woning.

Ondiepe funderingen

Ondiepe funderingen zijn direct op de bodem gemaakt en worden vaak gebruikt in regio’s met stevige grond zoals zandgrond. Ze zijn echter kwetsbaar voor verschilzetting, een proces waarbij delen van de fundering zich in verschillende mate verzakken, wat leidt tot scheuren in muren of vloeren. Ook vochtproblemen, zoals optrekkend vocht, kunnen voorkomen bij hoge grondwaterstanden.

Betonfunderingen

Hoewel betonfunderingen stabieler zijn dan hout of ondiepe funderingen, zijn ze niet volledig risicoloos. In zachte bodems kan de draagkracht van de ondergrond verandere door bodemdaling of krimp, wat ook hier schade kan veroorzaken.

Huidige situatie en schattingen

In 2025 is een nieuw rapport van de Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) uitgebracht, met de titel Stand van het Land 2025. Het rapport is gebaseerd op de FunderMaps-database en geeft een landelijke overzicht van funderingsrisico’s. Hier zijn enkele van de belangrijkste cijfers:

57% van alle panden in Nederland heeft een ondiepe fundering.
487.000 tot 537.000 panden lopen momenteel verhoogd risico op verzakking door droogte.
Bij rekening houden met klimaatverandering kan dit aantal oplopen tot 687.000 panden.
18.000 panden zijn inmiddels hersteld en geregistreerd in het Nationaal Funderingsherstelregister.

De analyse is gebaseerd op data van 6,4 miljoen panden en maakt onderscheid tussen drie betrouwbaarheidsniveaus: vastgesteld, afgeleid en modelmatig. Door samenwerking met gemeenten en woningcorporaties is de datakwaliteit sinds 2024 verbeterd.

Consequenties en maatschappelijke impact

Funderingsproblemen hebben niet alleen structurele gevolgen voor woningen, maar ook financiële en maatschappelijke. Voor huiseigenaren betekent dit hoge herstelkosten, die vaak niet verzekerd zijn. Tevens is het een probleem dat grotendeels onzichtbaar is tot het al schade heeft veroorzaakt.

De gevolgen zijn breed: van scheuren in muren en vloeren tot vochtproblemen en instabiliteit van het bouwwerk. Voor huiseigenaren kan dit leiden tot verlies van woningwaarde en lasten die moeilijk te voorspellen zijn. Daarnaast speelt dit een rol bij kopen en verkopen van woningen, omdat kopers vaak pas bij inzage merken dat er funderingsproblemen zijn.

Aanpak en toekomstverwachtingen

Het probleem van funderingsproblematiek vraagt om een nationale aanpak. Het Rli-advies benadrukt dat er meer samenwerking moet komen tussen overheid, woningcorporaties, woningeigenaren en kennisinstellingen. Momenteel is de bewustwording rondom funderingsproblemen nog niet overal aanwezig, en is er weinig informatie beschikbaar voor kopers of huiseigenaren.

Een belangrijk voorstel is het uitbreiden van het Nationaal Funderingsherstelregister, waarin herstelde panden geregistreerd worden. Ook wordt aangeraden om een verplichte onderzoeksregeling in te voeren bij woningkopen, zodat kopers vooraf informatie hebben over eventuele funderingsproblemen.

Financiële schade

Experts schatten dat funderingsproblematiek in Nederland tot 2050 tot wel 30 miljard euro aan schade kan opleveren. Deze schatting is gebaseerd op een scenario waarin maatregelen worden genomen om schade zoveel mogelijk te voorkomen. Als die maatregelen niet worden genomen, kan het schadebedrag nog veel hoger uitvallen.

Rol van kenniscentra en onderzoek

In Nederland zijn meerdere kenniscentra en onderzoeksinstituten actief op het gebied van funderingsproblematiek. Het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen biedt onder andere educatieve materialen over bodemdaling en funderingsproblemen. Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) speelt sinds 2012 een sleutelrol in het coördineren van onderzoek en herstelprojecten.

Vereniging Eigen Huis pleit al jaren voor een nationale aanpak, waarbij meer informatie beschikbaar komt voor kopers en huiseigenaren. De vereniging werkt samen met woningcorporaties, verzekeraars, banken en kennisinstellingen om een eerlijke verdeling van lasten te creëren, zowel voor de overheid als voor huiseigenaren.

Conclusie

Funderingsproblemen in Nederland zijn een groeiend en complex probleem. Door klimaatverandering, bodemdaling en historische bouwmethoden lopen velen huizen gevaar op structurele schade. De kwetsbaarheid van houten en ondiepe funderingen is afhankelijk van de locatie en de ondergrond. In steden met zachte bodem en in veengebieden zijn de risico’s het grootst.

De huidige schattingen tonen aan dat honderdduizenden panden in Nederland verhoogd risico lopen. De financiële en maatschappelijke gevolgen van funderingsproblemen zijn omvangrijk. Daarom is het belangrijk dat er een nationale aanpak komt, waarbij kennis, informatie en samenwerking centraal staan. Door maatregelen als het uitbreiden van het Nationaal Funderingsherstelregister en het bevorderen van transparantie bij woningkopen, kan het risico op funderingsproblemen worden verminderd.

Het is voor huiseigenaren, kopers en professionals in de bouwsector belangrijk om bewust te zijn van de risico’s op funderingsproblemen in hun regio. Door vroegtijdige detectie, preventie en samenwerking kan de impact van funderingsproblemen worden beheerst en beperkt.