Fundering op staal: oorzaken van schade en herstelmethoden

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

Een fundering op staal, ook wel fundering op zand genoemd, is een ondiepe fundering die meestal wordt aangebracht op een harde en stabiele ondergrond zoals zand. Deze fundering wordt ongeveer 80 cm onder het maaiveld geplaatst en is niet gemaakt van staal, zoals de naam vaak verkeerd doet verstaan. De naam heeft historische oorsprong in de oud-Hollandsche taal en verwijst naar het gebruik van de beschikbare grond.

Ondanks de eenvoud en kosteneffectiviteit van een fundering op staal, is deze fundering niet immuun voor schade. Oorzaken van verzakkingen kunnen liggen in de ondergrond, de belasting van de constructie of veranderingen in de bouw. Het herstellen van funderingsproblemen is een complexe klus die goed gepland en uitgevoerd moet worden. In dit artikel worden de oorzaken van funderingsproblemen bij een fundering op staal behandeld, evenals de herstelmethoden die beschikbaar zijn.

Oorzaken van funderingsproblemen bij een fundering op staal

Een fundering op staal is kwetsbaar voor verzakkingen wanneer de ondergrond niet voldoende draagkracht heeft. Dit kan het geval zijn bij te hoge belasting, puntbelasting of wanneer de ondergrond instort of daalt. De belasting van de muren kan ook te zwaar zijn voor de fundering. In sommige gevallen is er sprake van veranderingen in de constructie, wat leidt tot een te hoge puntbelasting en daardoor tot verzakkingen.

Een verdere oorzaak van funderingsproblemen kan het ontbreken van een voldoende stevige ondergrond zijn. In geval van bodemdaling of grondverzakkingen kan de fundering niet langer het gewicht van het gebouw opvangen. De oorzaken van funderingsproblemen zijn vaak meervoudig en niet altijd direct zichtbaar. Daarom is het noodzakelijk om een uitgebreide inventarisatie te doen om de echte problemen te identificeren.

Herstelmethoden voor funderingsproblemen

Wanneer funderingsproblemen zich voordoen, is het noodzakelijk om een herstelplan op te stellen. Het versterken of herstellen van een fundering op staal kan op verschillende manieren gebeuren, afhankelijk van de oorzaak en de omstandigheden van het gebouw.

Paalkopverlaging

Een bekende herstelmethode is paalkopverlaging. Hierbij wordt de houten paal voor een deel ontgraven, op een bepaald niveau afgezaagd, en het tussenstuk wordt vervangen door een vijzel en gewapend beton. Voorwaarden voor deze methode zijn dat de paal moet worden afgezaagd op 50 cm onder de laagst gemeten grondwaterstand en onder het niveau van het hoofdriool. De fundering moet bovendien voldoende draagvermogen hebben. Er mogen geen grenenhouten palen aanwezig zijn, en worden die toch aangetroffen, dan moeten ze vervangen worden door stalen buispalen.

Een nadeel van paalkopverlaging is dat het geen verbetering van het totale draagvermogen oplevert. Het kan zelfs de situatie verergeren, vooral bij het aanbrengen van betonbalken (extra gewicht). Daarom wordt deze methode tegenwoordig alleen nog toegepast in heel specifieke situaties. In de meeste gevallen wordt paalkopverlaging ontraden.

Nieuwe fundering

Een alternatieve oplossing is het aanbrengen van een nieuwe fundering. In tegenstelling tot paalkopverlaging levert deze methode een verbetering van het draagvermogen en vervangt ze de bestaande fundering. Afhankelijk van de situatie, constructie, vormgeving of bereikbaarheid, is het soms noodzakelijk om de woning op te vijzelen. In sommige gevallen is er geen keuze, maar in andere gevallen kan er gekozen worden om onder de vloer te werken zonder de vloer te slopen.

Onder de vloer werken

Werkzaamheden onder de vloer hebben het voordeel dat er geen schade op de begane grond ontstaat en dat bewoners tijdens de werkzaamheden de woonlaag kunnen blijven gebruiken. Soms kunnen vloervelden overgeslagen worden, wat de kosten kan beperken. Werken onder de vloer is echter kostbaarder dan van bovenaf, maar het heeft het voordeel dat er minder herstelkosten zijn en geen extra woonruimte nodig is.

Wanneer gebruik gemaakt wordt van vanuit de muur weggedrukte palen, kan de vloer intact blijven, maar de vloer langs de muren moet wel worden ontruimd. Ook wanden aan de zijde waar palen aangebracht worden, moeten opnieuw afgewerkt worden. Bij voorspanbalken zijn aan de achter- en voorgevel palen en betonbalken nodig. Een nadeel van voorgespannen betonbalken is dat de kruipruimte nauwelijks meer bereikbaar is.

Kelder

In gevallen waarin een kelder aanwezig is, kan deze gebruikt worden voor het uitvoeren van funderingsherstelwerkzaamheden. Hierdoor is er minder graafwerk nodig en kunnen de werkzaamheden op een efficiënte manier uitgevoerd worden. De toegankelijkheid van de kelder is echter afhankelijk van de bouwconstructie en de toegangspunten.

Stappenplan voor funderingsherstel

Het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft in samenwerking met Adviesbureau Funderingsherstel een stappenplan opgesteld voor het herstellen van funderingsschade. Dit stappenplan biedt een duidelijke lijn van actie, van het uitzoeken welke fundering het gebouw heeft tot en met de uitvoering van de herstelwerkzaamheden.

Het proces start met een nulmeting en inventarisatie van de funderingsschade. Vervolgens wordt een herstelplan opgesteld, waarbij zaken als ondergrond, waterstand en eventuele beperkingen worden meegenomen. Het herstelplan wordt vervolgens uitgevoerd door een gespecialiseerd funderingsherstelbedrijf. Het is raadzaam om het herstelplan samen met buren of de VvE te bespreken, vooral bij appartementen of rijtjeshuizen. Dit zorgt voor efficiëntere werkzaamheden en besparing op kosten.

Financiële impact en voorspellingen

Een funderingsprobleem is niet alleen een technisch uitdaging, maar ook een financiële belasting. Experts verwachten tot 2050 een schadepost van ongeveer 20 tot 30 miljard euro, mits maatregelen worden genomen om funderingsschade te beperken. Wanneer deze maatregelen niet worden genomen, kan de schadeaanslag aanzienlijk hoger uitvallen. In Nederland is de kennis rond funderingsproblematiek in de Randstad al goed ontwikkeld, maar in andere regio’s is er nog veel te leren en delen.

Het herstellen van funderingsschade is dus niet alleen een bouwkundige klus, maar ook een strategische keuze met langdurige gevolgen. Het is daarom belangrijk om professionele hulp in te huren van een gespecialiseerd funderingsherstelbedrijf, zoals te vinden via de Nederlandse Vereniging Aannemers Funderingswerken (NVAF). Daarnaast kan het nuttig zijn om een procesbegeleider in te schakelen of terecht te gaan bij een funderingsloket van de gemeente.

Conclusie

Funderingsproblemen bij een fundering op staal kunnen ontstaan door meerdere factoren, zoals instabiliteit van de ondergrond, te hoge belasting of veranderingen in de constructie. Het herstellen van deze schade vereist een zorgvuldige aanpak, waarbij alle oorzaken worden onderzocht en een passend herstelplan wordt opgesteld. Methoden zoals paalkopverlaging, het aanbrengen van een nieuwe fundering en het werken onder de vloer zijn beschikbaar, afhankelijk van de situatie en de omstandigheden van het gebouw.

Het herstellen van funderingsschade is een complexe, kostbare en tijdrovende klus, die professioneel moet worden uitgevoerd. Het is daarom verstandig om dit aan experts over te laten. Bovendien is het belangrijk om in de toekomst maatregelen te nemen om funderingsproblemen te voorkomen, aangezien de financiële gevolgen aanzienlijk kunnen zijn.