Fundering op kleigrond: uitdagingen, methoden en maatregelen

Bij de bouw of renovatie van een gebouw is de keuze van de fundering cruciaal voor de stabiliteit en duurzaamheid. Echter, wanneer het bouwterrein is ontwikkeld op kleigrond, stelt dat een aparte uitdaging. Kleigrond is niet zo geschikt als zandgrond om een fundering op te plaatsen, wat leidt tot extra kosten en complexiteit. In dit artikel worden de uitdagingen van funderen op kleigrond besproken, met aandacht voor mogelijke funderingmethoden, risico’s en maatregelen die genomen kunnen worden om schade te voorkomen.

Uitdagingen bij funderen op kleigrond

Kleigrond is een zachte, vochtige grond die weinig draagkracht heeft. Volgens de informatie uit de bronnen is het plaatsen van een fundering op kleigrond moeilijker en duurder dan op zandgrond. Kleigrond reageert namelijk sterk op veranderingen in vochtgehalte, wat kan leiden tot zetting en verzakking van het grondoppervlak. Dit heeft gevolgen voor de stabiliteit van een fundering en het gebouw bovenop.

Vooral in droge perioden kan kleigrond uitdrogen en krimpen. Volgens bron [2] is dit een van de redenen waarom funderingen op kleigrond vaker in de problemen raken. Deze zetting kan jaren aanhouden, zoals vermeld in bron [4], waarin staat dat consolidatiezetting in kleigrond tot veertig jaar kan duren. Dit betekent dat het risico op schade niet alleen op korte termijn bestaat, maar zich ook in de loop van jaren kan opbouwen.

Terreinverkenning en grondonderzoek

Voordat een fundering op kleigrond kan worden uitgevoerd, is het van essentieel belang om het bouwterrein goed te onderzoeken. Bron [1] benadrukt dat historisch onderzoek en terreinverkenning essentiële stappen zijn. Dit betekent dat er rekening moet worden gehouden met de aard van de ondergrond, eventuele veenlagen, vaste grondslagen en de diepte waarop draagkrachtige grond zich bevindt.

Bij kleigrond is het vaak nodig om dieper te kijken naar de ondergrond om te bepalen of er een draagkrachtige laag aanwezig is. Deze informatie is essentieel bij het kiezen van de juiste funderingsmethode. Bijvoorbeeld, als de draagkrachtige laag te diep zit, kan een fundering op palen nodig zijn in plaats van een fundering op staal.

Mogelijke funderingmethoden op kleigrond

Er zijn in principe twee hoofdmethoden voor het funderen van gebouwen op kleigrond: fundering op staal en fundering op palen. Beide hebben hun eigen voordelen en nadelen.

Fundering op staal

Deze methode wordt vaak gebruikt wanneer de draagkrachtige laag zich niet te diep onder het grondoppervlak bevindt. Bron [3] legt uit dat fundering op staal vooral geschikt is bij een vaste grondslag op 80 tot 100 cm diepte. In dit geval wordt de slechte bovengrond verwijderd en vervangen door een zogenaamde zandkoffer. Dit is een methode om de grond te verbeteren en de draagkracht te vergroten.

De voordelen van een fundering op staal zijn onder andere de relatief lage kosten en de eenvoud van uitvoering. Echter, deze methode is niet altijd geschikt voor kleigrond, aangezien de zandkoffer niet voldoende stabiliteit biedt als de grond onderin niet stevig genoeg is.

Fundering op palen

Bij fundering op palen wordt een diepere draagkrachtige laag bereikt. Bron [1] benadrukt dat dit vaak nodig is bij kleigrond. Door het plaatsen van palen in de grond kan een fundering worden uitgevoerd op een stevige ondergrond. De palen kunnen van verschillende materialen zijn, zoals hout, beton of staal.

De voordelen van een fundering op palen zijn dat de stabiliteit van het gebouw wordt verzekerd, zelfs op zwakkere grond. Bovendien kan dit type fundering goed werken bij puntlasten, zoals onder muren of kolommen. De nadelen zijn de hogere kosten en de complexiteit van uitvoering. Echter, zoals vermeld in bron [1], is de extra kosten vaak terecht, gezien de stabiliteit die een fundering op palen biedt.

Een fundering op palen wordt meestal uitgevoerd door de palen in de grond te schroefen, heien of boren. Na het plaatsen van de palen wordt er een stijve vloer aangebracht waarmee het gebouw verder kan worden opgebouwd. Dit geheel vormt de zogenaamde paalstekken, waarop het gewicht van het gebouw rust.

Grondverbetering als alternatief

In sommige gevallen kan grondverbetering een alternatief zijn voor het gebruik van palen. Bron [3] noemt verschillende methoden voor grondverbetering, zoals verdichting, injectie en chemische versterking. Deze methoden kunnen worden ingezet om de draagkracht van de kleigrond te vergroten en zo fundering op staal mogelijk te maken.

Bij verdichting wordt de grond met trilapparatuur verdicht om de stabiliteit te vergroten. Bij injectie worden holle ruimtes tussen de korrels opgevuld met kleistoffen of cementmix. Deze methoden kunnen effectief zijn, maar vereisen vaak specialistische kennis en apparatuur.

Risico’s en schade bij fundering op kleigrond

Een van de grootste risico’s bij fundering op kleigrond is zetting. Bron [4] benadrukt dat zetting vooral gebeurt door consolidatie van de klei. Dit proces kan jaren duren en kan leiden tot verschilzakking in het grondoppervlak. De gevolgen zijn scheuren in muren, verzakkingen en in ernstige gevallen zelfs schade aan het fundament zelf.

Volgens bron [2] is funderingsschade een groeiend probleem in Nederland, met circa 400.000 woningen die risico lopen. Deze schade kan ervoor zorgen dat woningen onverkoopbaar worden of dat herstel te kostbaar is voor de eigenaar. In extreme gevallen kunnen onveilige situaties ontstaan.

Historische bouwwerken zijn eveneens kwetsbaar. Monumentale gebouwen die honderden jaren stabiel stonden, vertonen nu plotseling schade door zetting van de klei. Dit benadrukt de noodzaak van een goed ontwerp en uitvoering van de fundering bij gebouwen op kleigrond.

Conclusie

Funderen op kleigrond is een complexe aangelegenheid die extra aandacht en voorbereiding vereist. De uitdagingen liggen in de zwakke draagkracht van de kleigrond en de neiging tot zetting. Door middel van goede terreinverkenning en grondonderzoek kan worden bepaald welke funderingsmethode het meest geschikt is.

Twee hoofdmogelijkheden zijn fundering op staal en fundering op palen. Fundering op staal is kostenefficiënt, maar vereist een goede grondverbetering. Fundering op palen biedt meer stabiliteit, maar is duurder en complexer. In sommige gevallen kan grondverbetering een alternatief zijn, maar dit vereist specialistische kennis.

Het is belangrijk om rekening te houden met de mogelijke risico’s, zoals zetting en verzakking. Deze problemen kunnen jaren aanhouden en leiden tot schade aan het gebouw. Door het kiezen van de juiste funderingsmethode en goede uitvoering kan de stabiliteit van het gebouw worden verzekerd, zelfs op zwakkere grond.

Bij funderen op kleigrond is het dus aan te raden om professionele advies in te winnen en rekening te houden met de langdurige effecten van de grond.

Bronnen

1. Funderen op kleigrond - Constructie Shop
2. Krimpende klei: funderingen in de problemen - Cultureel Erfgoed
3. Fundering - Joost de Vree
4. Funderingsschade als groeiend probleem - Verzekeraars.nl