Fundering metselen met kalkzandsteen: Uitleg, toepassing en aandachtspunten

Bij het bouwen of verbouwen van een woning is de fundering een van de meest kritieke constructieelementen. Deze ondergrondse structuur moet de belasting van het gebouw veilig en stabiel ondersteunen. Traditioneel wordt de fundering uitgevoerd in beton of via heipalen, maar in bepaalde omstandigheden wordt ook gebruikgemaakt van kalkzandsteen. Het metselen van een fundering met kalkzandsteen is een minder gebruikelijke, maar in sommige contexten toepasbare methode. Dit artikel geeft een overzicht van de techniek, de materialen en de aandachtspunten bij het metselen van een fundering met kalkzandsteen.

Introductie

Een fundering wordt uitgevoerd om het gewicht van een gebouw op een stabiele grond te verdelen. De keuze van het materiaal en de methode hangt af van factoren zoals de grondsoort, de belasting, de omgevingsomstandigheden en de constructieve vereisten. In Nederland is het metselen van funderingsmuren traditioneel gedaan met baksteen of betonblokken. In recente jaren is kalkzandsteen steeds vaker in overweging genomen, vooral in zandige gronden en bij lichte belastingen.

Volgens de bronnen zijn er verschillende technieken en aandachtspunten bij het metselen van funderingen met kalkzandsteen. Dit artikel bevat een gedetailleerde uitleg van deze methode, inclusief de toepassingsgebieden, de bouwkundige voorkeuren en eventuele beperkingen.

Technische achtergrond van funderingsconstructies

Een fundering kan op verschillende manieren worden uitgevoerd, afhankelijk van de grondsterkte, het gewicht van het gebouw en de bouwmethodiek. De drie belangrijkste funderingssystemen zijn:

1. Op staal (zand- of kleigrond): In zandige of draagkrachtige gronden wordt vaak een strookfundering uitgevoerd. Hierbij wordt een betonplaat op een vorstvrij niveau gestort en vervolgens worden muren opgezet tot onder de begane grondvloer.
2. Op heipalen: Bij minder draagkrachtige grondlagen of bij hoge belastingen worden heipalen gebruikt. Dit is een meer complexe en dure methode.
3. Op gestorte betonnen fundering: Traditioneel wordt de fundering in beton uitgevoerd, gevolgd door opgaand metselwerk in baksteen of betonblokken.

Volgens bron [4] kan kalkzandsteen gebruikt worden in de opgaande fundering wanneer de grond voldoende draagkracht heeft. Het is een vochtbestendig en sterk materiaal, geschikt voor het opmetselen van muren tot onder de begane grondvloer.

Kalkzandsteen als funderingsmateriaal

Kalkzandsteen is een bouwmateriaal dat gemaakt wordt van kalk, zand en water, en wordt in een autoclaaf onder druk en hoge temperatuur geperst. Het is een duurzaam materiaal met goede druksterkte en vochtbestendigheid. In de fundering wordt het vaak gebruikt in combinatie met een gestorte betonplaat of -strook, vooral in zandige gronden.

Voordelen van kalkzandsteen in fundering

• Voedingsbestendigheid: Kalkzandsteen is goed bestand tegen vocht en ondergrondse vochtingressie. Dit maakt het geschikt voor de fundering, waar de kans op vochtrelaties groot is.
• Hoogedruksterkte: Het heeft voldoende druksterkte om lichte tot matige belastingen te dragen.
• Elementensysteem: Het gebruik van kalkzandsteenelementen maakt de constructie sneller en efficiënter. Een element is namelijk in één keer te plaatsen in plaats van meerdere metselstenen.

Bron [4] vermeldt dat het gebruik van kalkzandsteen in de fundering efficiënter kan zijn door het gebruik van elementen. Bijvoorbeeld, bij een hoogte van 538 of 648 mm is het mogelijk om een laag elementen direct te plaatsen. Dit bespaart tijd en arbeid.

Aandachtspunten bij het gebruik van kalkzandsteen in fundering

• Minimale hoogte: Kalkzandsteen is geschikt voor funderingen tot maximaal 125 cm hoog. Bij grotere hoogten is een gestorte betonnen fundering beter geschikt.
• Grondsterkte: Het gebruik van kalkzandsteen in de fundering is enkel toegestaan in zandige of draagkrachtige gronden. Bij zwakkere gronden is een gestorte betonnen fundering verplicht.
• Lijmen of metselen: Er is discussie over of kalkzandsteen in de fundering moet worden metsel- of lijmblokkengemetseld. Bron [5] geeft aan dat lijmblokken sneller en efficiënter zijn, maar de vraag blijft of dit toegestaan is in de fundering.

Bron [5] bevat een vraag van een bouwer die overweegt om kalkzandsteen in de fundering te lijmen in plaats van te metselen. Hierbij wijst hij op het nadeel van metselen in koude weersomstandigheden en de langere droogtijd. Het lijmen van kalkzandsteen in de fundering is mogelijk, maar vereist toestemming van de constructeur of architect.

Techniek van fundering met kalkzandsteen

Het metselen van een fundering met kalkzandsteen gebeurt op een vergelijkbare manier als traditioneel metselwerk, met enkele belangrijke aandachtspunten:

1. Uitgraven en storten: Eerst wordt de grond uitgegraven tot de harde laag. Daarna wordt een betonplaat of -strook gestort. Deze dient als basis voor het kalkzandsteenmetselwerk.
2. Metselen of lijmen: De kalkzandsteenblokken worden opgemetseld of gelijmd. Bij lijmen wordt een speciale lijm gebruikt die sterk en snel droogt.
3. Stabiliteit en afwerking: De wanden worden meestal dubbel gelegd, met een versprong van ¼ steen aan beide zijden. Dit zorgt voor extra stabiliteit.
4. Overgang naar bovenliggende constructie: Na het opzetten van de kalkzandsteenwanden wordt de constructie vloer geplaatst, vaak in de vorm van een broodje ligger of gewapend beton.

Tabel: Vergelijking van metselen en lijmen van kalkzandsteen in fundering

Aandachtspunten bij fundering in kalkzandsteen

De keuze voor kalkzandsteen in de fundering vereist aandacht voor een aantal bouwkundige aspecten:

• Constructieve berekening: Het is belangrijk dat een constructeur of architect een berekening maakt om te bepalen of kalkzandsteen geschikt is voor de fundering. In bron [5] staat dat de constructieberekening aangeeft welke types kalkzandsteen gebruikt moeten worden.
• Grondinspectie: Voordat de fundering begint, moet de grond geïnspecteerd worden. In zandige gronden is kalkzandsteen geschikt, maar in kleigrond of zachte grond is een gestorte fundering verplicht.
• Weersomstandigheden: Lijmen is sneller en efficiënter, maar vereist goede weersomstandigheden. In koude winters kan dit een nadeel zijn, tenzij speciale lijm wordt gebruikt.
• Kostenevaluatie: Het lijmen van kalkzandsteen is iets duurder dan metselen, maar de arbeidstijd is aanzienlijk lager.

Conclusie

Het metselen van een fundering met kalkzandsteen is een minder gebruikelijke, maar in sommige situaties toepasbare methode. Het materiaal is vochtbestendig, sterk en geschikt voor zandige gronden. Het gebruik van kalkzandsteen in de fundering kan efficiënter zijn door het gebruik van elementen of lijmblokken, mits dit toegestaan is door de constructeur.

De keuze van materiaal en methode hangt af van de grondsoort, de belasting van het gebouw en de constructieve vereisten. Het is verstandig om altijd een constructieve berekening te laten uitvoeren en eventueel advies in te winnen bij een ervaren bouwprofessional.

De toepassing van kalkzandsteen in de fundering vraagt aandacht voor stabiliteit, vochtbehandeling en toestemming van de betrokken partijen. In de praktijk blijkt het een bruikbare methode in specifieke contexten, vooral bij lichte belastingen en goede grondsterkte.

Bronnen

1. Fundering op staal d.m.v. metselwerk
2. Funderingswerk met BIA grindbeton blokken en stenen
3. Fundering van kalkzandsteenblokken
4. Kalkzandsteen in de fundering
5. Discusie over metselen vs lijmen in fundering