Het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen: centraal punt voor expertise en innovatie

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

Bodemdaling en funderingsproblemen vormen een van de grootste uitdagingen voor de Nederlandse maatschappij, zowel op het gebied van woningbouw, infrastructuur als duurzaamheid. Het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen (KBF) is daarom een belangrijk initiatief dat kennis, beleid en praktijk op dit gebied op één plek combineert. Met vestiging in het Arti Legi-gebouw in Gouda en een brede samenwerking met overheden, onderwijsinstellingen en bedrijven, heeft het KBF een centrale rol in het oplossen van funderingsproblemen en het voorkomen van verdere bodemdaling. In deze bijdrage wordt ingegaan op de opzet, de doelstellingen en de activiteiten van het Kenniscentrum, met aandacht voor de praktische betekenis voor woningbouw, woningeigenaren en professionals in de sector.

Opzet en doelstellingen

Het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen is in 2022 officieel gestart en heeft als doel om kennis en innovatie te bundelen op het gebied van bodemdaling en funderingen. Door middel van samenwerking met partijen uit wetenschap, beleid en praktijk wil het KBF ervoor zorgen dat kennis beschikbaar is voor iedereen die ermee te maken heeft. Dit omvat woningeigenaren, woningbouwbedrijven, gemeenten, onderwijstafels en beleidsmakers. De focus ligt op het versterken van kennis, het ontwikkelen van oplossingen en het faciliteren van praktijkgerichte toepassingen.

Bodemdaling is geen lokaal of nationaal probleem, maar een mondiaal vraagstuk. In veel landen, waaronder Venetië, Shanghai en Houston, worden vergelijkbare uitdagingen ondervonden. Het KBF wil Nederland positioneren als een land met uitstekende expertise en innovatieve oplossingen, die ook elders ter wereld relevant kunnen zijn. Door kennis uitwisseling met internationale experts, zoals tijdens het Tenth International Symposium on Land Subsidence (TISOLS), wordt de kennisbasis versterkt en worden ervaringen gedeeld.

Locatie en samenwerking

Het KBF is gevestigd in het Arti Legi-gebouw aan de Markt in Gouda. Dit prachtige pand is niet alleen een historisch gebouw, maar ook een logische keuze gezien de aandacht voor bodemdaling en funderingsproblemen in de regio Midden-Holland. Het Kenniscentrum maakt gebruik van het gebouw als centraal punt voor onderzoek, onderwijs en samenwerking. Campus Gouda is nauw betrokken bij het KBF en zet in op het verbinden van onderwijs en bedrijfsleven via activiteiten zoals het Living Lab Bodem & Technologie.

De opstart van het Kenniscentrum is het resultaat van een brede samenwerking. Naast de bestaande financiers, zoals de zes veenprovincies, het Platform Slappe Bodem en Rijkswaterstaat, zijn ook de ministeries BZK/VRO, LNV en I&W betrokken geraakt. Deze samenwerking maakt het mogelijk om een solide businesscase op te zetten en het Nationaal Kennisprogramma Bodemdaling verder te ontwikkelen. De Raad van Toezicht bestaat uit Gerard Doornbos, Merlien Welzijn en Hugo Gastkemper, en de directie wordt vertegenwoordigd door Corné Nijburg, die op 1 september 2022 zijn functie als directeur begon.

Praktijkgerichte toepassingen

Het Kenniscentrum is niet alleen gericht op wetenschappelijk onderzoek, maar ook op praktische toepassingen. Een van de activiteiten is de jaarlijkse roadshow, waarbij kennis wordt gecombineerd met lokale en regionale vraagstukken. In de winter wordt in het Arti Legi-gebouw een tentoonstelling ingericht, waarbij bezoekers kennis kunnen opdoen over bodemdaling en funderingen en praktische oplossingen te zien krijgen. Daarnaast worden er bijeenkomsten en onderwijsactiviteiten georganiseerd, die gericht zijn op zowel professionals als woningeigenaren.

Een voorbeeld van een praktijkgerichte aanpak is het project “Natte parken minder nat”, waarbij het KBF werkte aan oplossingen voor wateroverlast in stedelijke gebieden. Door middel van actief grondwaterpeilbeheer en innovatieve drainageoplossingen kan wateroverlast worden verminderd. Dit type initiatief benadrukt de rol van het KBF als katalysator voor innovatie en duurzame oplossingen.

Actief in beleid en onderzoek

Het KBF heeft ook een actieve rol in het beleid rondom bodemdaling. Het centrum reageert op beleidsdocumenten en stelt voorstellen voor effectieve aanpakstrategieën. Zo is er bijvoorbeeld een reactie van het KBF op de kabinetsreactie over funderingsproblemen, waarin benadrukt wordt dat er een coherente aanpak nodig is op het niveau van de woningbouw, infrastructuur en regelgeving. Daarnaast werkt het KBF mee aan de ontwikkeling van financieringsmogelijkheden voor funderingsherstel. Vanaf 1 juli 2025 is het Fonds Duurzaam Funderingsherstel landelijk beschikbaar, wat een belangrijke stap is voor woningeigenaren die geen marktconforme lening kunnen krijgen.

Het Kenniscentrum is ook betrokken bij het ontwikkelen van kennisproducten, zoals de factsheet over “Boven- en ondergrondse infrastructuur Bodemdalingbestendige nieuwbouw”. Deze publicaties helpen bij het opstellen van bouwplannen en het voorkomen van funderingsproblemen in de toekomstige woningbouw.

Invloed op woningbouw en maatschappij

Bodemdaling heeft grote gevolgen voor de maatschappij. In Nederland alleen al zijn er circa één miljoen huizen met schade door bodemdaling. Deze schade leidt tot aanzienlijke kosten, die zowel voor particulieren als voor gemeenten oplopen. In sommige gevallen is funderingsherstel nodig, wat kostbaar en tijdrovend kan zijn. Het KBF wil daarom zorgen dat woningeigenaren en woningbouwbedrijven vroegtijdig kennis kunnen opdoen over de risico’s en beschikbare oplossingen.

Een van de uitdagingen is het combineren van kennis uit verschillende domeinen. Wetenschappers, beleidsmakers, adviseurs en onderwijstafels hebben elk hun eigen expertise, maar vaak is die kennis versnipperd. Het KBF probeert deze kennis te bundelen en toegankelijk te maken. Hierbij is het belangrijk om te onthouden dat kennis alleen waardevol is als het gevalideerd en toepasbaar is in de praktijk.

Toekomstige plannen en uitdagingen

Het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen is nog in een vroege fase, maar het heeft al een solide basis opgebouwd. De komende jaren is het van groot belang om de samenwerking verder te versterken en nieuwe partijen aan te trekken. Daarnaast is het belangrijk om de kennis te verbreden en praktijkgerichte toepassingen te ontwikkelen. Hierbij is het KBF niet alleen afhankelijk van eigen inbreng, maar ook van de betrokkenheid van de maatschappij en de overheid.

Een van de uitdagingen is het balanceren tussen onderzoek en praktijkgerichte toepassingen. Het KBF moet ervoor zorgen dat wetenschappelijke kennis niet alleen in academische publicaties blijft, maar ook opgenomen wordt in beleid en praktijk. Hierbij is het belangrijk om te luisteren naar de behoeften van de markt en te kijken welke oplossingen effectief zijn in de praktijk.

Conclusie

Het Kenniscentrum Bodemdaling en Funderingen speelt een cruciale rol in het oplossen van funderingsproblemen en het voorkomen van verdere bodemdaling. Door middel van samenwerking, onderzoek en praktijkgerichte toepassingen wil het KBF ervoor zorgen dat kennis beschikbaar is voor iedereen die ermee te maken heeft. Het centrum is gevestigd in het Arti Legi-gebouw in Gouda en werkt nauw samen met Campus Gouda, onderwijsinstellingen, overheden en bedrijven. De focus ligt op het versterken van kennis, het ontwikkelen van oplossingen en het faciliteren van praktijkgerichte toepassingen. De uitdaging is om deze kennis te bundelen en toegankelijk te maken, zodat woningeigenaren, woningbouwbedrijven en beleidsmakers er baat bij hebben.

In de komende jaren is het belangrijk om de samenwerking verder te versterken en nieuwe partijen aan te trekken. Door middel van onderzoek, beleid en praktijkgerichte toepassingen kan het KBF een belangrijke bijdrage leveren aan een duurzame aanpak van bodemdaling en funderingsproblemen in Nederland en daarbuiten.