Niet-onderheide fundering: Risico’s, herkenning en mogelijke oplossingen

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

Een niet-onderheide fundering is een bouwtechnische constructie die zonder de steun van heipalen is opgezet, meestal op zandgrond of gestabiliseerde ondergrond. Deze funderingtype is typisch voor oude woningen, vooral in regio's met een historisch ontwikkelde bebouwing. Doordat er geen palen of heipalen zijn die de fundering verankeren in de diepere, droogere lagen van de ondergrond, zijn woningen met een niet-onderheide fundering gevoeliger voor bodemdaling. Hierdoor kunnen schadeproblemen ontstaan aan de constructie van het huis en zijn er beperkte, en vaak complexe, herstelmogelijkheden beschikbaar.

In dit artikel worden de kenmerken van een niet-onderheide fundering besproken, het risico van bodemdaling en de mogelijke gevolgen, manieren om funderingsproblemen te herkennen, en een overzicht van de beschikbare herstelmethoden. Ook worden actuele initiatieven en beleidsmaatregelen in kaart gebracht die gericht zijn op het beheersen en oplossen van funderingsproblematiek.

Wat is een niet-onderheide fundering?

Een niet-onderheide fundering, ook wel aangeduid als een fundering op staal, betekent dat het huis is opgezet op stroken, poeren of platen die direct op zandgrond of gestabiliseerde ondergrond rusten. Deze funderingstype is vooral gebruikelijk in regio's waar de bodem relatief stabiel is geacht te zijn, zoals in delen van Nederland met goed doorlatende zandlagen. In tegenstelling tot funderingen op palen, die verankerd zijn in droogere en stevige bodemlagen, zijn niet-onderheide funderingen volledig afhankelijk van de stabiliteit van de bovenste grondlagen.

Een bekend voorbeeld van een niet-onderheide fundering is de fundering op slieten – korte takken die verticaal in de grond zijn gestoken. Deze constructie is typisch voor oude boerenwoningen en andere historische woningtypen. Het nadeil van deze fundering is dat ze minder bestand is tegen veranderingen in de ondergrond, zoals verlaagde grondwaterstanden of bodemverzakking.

Risico’s van niet-onderheide funderingen

Het belangrijkste risico van een niet-onderheide fundering is bodemdaling, wat kan leiden tot zogenaamde verschilzakking. Dit betekent dat verschillende delen van een woning op verschillende snelheden zakken, waardoor scheuren ontstaan in muren, deuren en ramen niet meer goed sluiten, en eventueel schade ontstaat aan de structuur van het gebouw.

De oorzaken van bodemdaling kunnen zijn:

Verlaagde grondwaterstanden (droogte)
Aan- of afvoer van grondwater (grondwaterbeheer)
Geologische veranderingen in de ondergrond
Klimaatverandering, die invloed heeft op de grondwaterstanden

Woningeigenaren met een niet-onderheide fundering moeten zich bewust zijn van deze risico’s, omdat de fundering niet in staat is om te reageren op veranderingen in de ondergrond. Er zijn geen makkelijke of directe oplossingen voor funderingsproblemen bij deze type fundering, zoals aangegeven in de informatie van de gemeente Rotterdam.

Hoe herken je funderingsproblemen bij een niet-onderheide fundering?

Een aantal van de meest voorkomende symptomen van funderingsproblemen zijn:

Scheuren in muren, met name diagonale of verticale scheuren
Niet sluitende deuren en ramen
Een duidelijk verschil in hoogte tussen delen van het huis (bijvoorbeeld tussen keldervloer en bovenverdieping)
Vloeren die knarsten of verheven zijn
Problemen met kelderleidingen of rioolwater

Als je deze symptomen ontdekt, is het aan te raden om contact op te nemen met een funderingsdeskundige of de gemeente om een inspectie te laten uitvoeren. In de meeste gevallen is het niet mogelijk om de fundering volledig te herstellen, maar wel kan worden beoordeeld of er maatregelen kunnen worden genomen om verdere schade te beperken.

Oplossingen en herstelmogelijkheden

Woningeigenaren met een niet-onderheide fundering en funderingsproblemen zijn vaak op zoek naar herstelmethoden. Er zijn echter beperkte opties voor herstel, omdat het niet mogelijk is om de fundering vanuit boven te versterken. Een van de enige beschikbare methoden is het verstevigen van de bodem onder het huis. Dit kan gedaan worden met behulp van injectietechnieken, zoals de Soil-ID methode.

De Soil-ID methode is toepasbaar op woningen die op zand zijn gebouwd. Hierbij wordt een mengsel van bindmiddelen en water in de ondergrond geïnjecteerd om de bodem te verstevigen. Dit kan het probleem van bodemverzakking beperken en de fundering weer beter ondersteunen. Deze methode is minder invasief, duurzaam en voordeliger dan andere funderingsherstelmethoden. Echter, deze methode is niet toepasbaar op woningen die op palen zijn gefundeerd.

Voor woningen op palen zijn er andere herstelmethoden, zoals het verstevigen van de palen of het injecteren van het ondergrondse deel waar de palen op rusten. Deze methoden zijn echter doorgaans kostbaar en vereisen een uitgebreide inspectie en planning.

Funderingsrisicorapport en risico-niveaus

Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) heeft een funderingsrisicorapport opgesteld dat funderingsrisico’s in vijf niveaus onderverdeelt. Deze indeling helpt bij het inzichtelijk maken van het risico op funderingsproblemen. De niveaus zijn:

Niveau A (Geen risico): Nieuwbouw woningen met betonpalen of herstelde panden. Er is geen risico op funderingsproblemen.
Niveau B (Laag risico): Er zijn geen concrete toetsingen gefaald, maar er zijn wel ingrediënten aanwezig voor mogelijke risico’s, zoals oude houten paalfunderingen of oude niet-onderheide funderingen.
Niveau C (Midden): De berekeningsresultaten zijn in de marge, wat betekent dat er een licht verhoogd risico is.
Niveau D (Hoog): De berekeningen zijn niet gehaald, of er is bewijsmateriaal van een probleem, zoals een verhoogd zakkingsgedrag.

Deze indeling helpt bij het identificeren van huizen die verhoogde funderingsrisico’s lopen en kan een rol spelen bij beoordelingen voor kopers of verzekeringen. Het is echter belangrijk om op te merken dat er op dit moment geen verzekeringen zijn die funderingsherstelkosten dekken, wat de financiële last vaak volledig op de woningeigenaar legt.

Nationale aanpak en initiatieven

Tegenwoordig zijn er verschillende initiatieven en beleidsmaatregelen gericht op het aanpakken van funderingsproblematiek in Nederland. De Vereniging Eigen Huis, samen met woningcorporaties, banken en kennisinstellingen, pleit voor een sterke nationale aanpak. Deze aanpak zou moeten leiden tot:

Meer beschikbare informatie voor kopers en verkoopers
Een eerlijke verdeling van kosten tussen de overheid en woningeigenaren
Het ontwikkelen van innovatieve herstelmethoden
Het verplicht stellen van funderingsinformatie bij verkoop van een woning

In 2021 werd het Deltaplan funderingsschade voorgesteld aan het kabinet. Dit plan benadrukt de rol die de overheid moet spelen bij het aanpakken van funderingsproblematiek. Ook zijn er initiatieven van lokale overheden, zoals het Wetterskip Fryslân, die samenwerkingen opbouwen om funderingsproblemen in landelijke gebieden aan te pakken.

Conclusie

Niet-onderheide funderingen zijn een typische bouwconstructie voor oude woningen, maar dragen een verhoogd risico op funderingsproblemen bij veranderingen in de ondergrond. Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk, aangezien er beperkte herstelmogelijkheden zijn. Methoden zoals de Soil-ID methode kunnen in bepaalde gevallen worden ingezet, maar zijn niet voor elke woning toepasbaar.

De nationale aanpak van funderingsproblematiek is in ontwikkeling, met het doel om woningeigenaren beter te ondersteunen en te beschermen tegen onvoorziene kosten. Het is aan te raden om bij vragen of problemen contact op te nemen met een funderingsdeskundige of de gemeente voor verdere inspectie en beoordeling.

Bronnen

onderheid