Funderingsrisicogebieden in Nederland: herkenning, kaarten en risicobeheer

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

In Nederland is het huidige klimaat – met perioden van extreme droogte en dalende grondwaterstanden – een directe oorzaak van funderingsproblemen in woningen. Deze problemen zijn niet gelijkmatig verspreid over het land, maar vooral geconcentreerd in zogenaamde funderingsrisicogebieden. Deze gebieden worden gekenmerkt door een kwetsbare ondergrond, oude houten paalfunderingen en geografische kenmerken die gevoelig zijn voor bodemverzakking. Voor woningeigenaren, kopers en bouwprofessionals is het van belang om te weten of hun woning in een risicogebied staat, hoe funderingsproblemen herkend kunnen worden, en welke maatregelen genomen kunnen worden om schade te voorkomen of te beheersen.

Funderingsrisicogebieden: oorzaken en kenmerken

Een funderingsrisicogebied is een regio waar woningen extra kans lopen op funderingsschade door factoren zoals:

Zakkende grondwaterstanden
Bouw op veen- of kleigrond
Gebruik van houten paalfunderingen, die kunnen gaan rotten bij lage grondwaterstand
Droogte en bodeminklinking

Deze problemen ontwikkelen zich meestal langzaam, maar kunnen uiteindelijk leiden tot significante schade aan woningen en hoge herstelkosten. Vroege herkenning van funderingsproblemen is daarom van groot belang.

Bekende funderingsrisicogebieden in Nederland

Bekende risicogebieden zijn:

Zaanstreek en Waterland (Noord-Holland)
Gouda, Alphen aan den Rijn en Krimpenerwaard (Zuid-Holland)
Delft, Rotterdam en Schiedam
Laaggelegen delen van Friesland en Groningen
Amsterdam (met name oude stadsdelen)
Utrecht en Oudewater

In veel van deze gebieden is sprake van houten paalfunderingen, vaak in combinatie met dalende grondwaterstanden of veengrond. Vooral woningen gebouwd vóór 1970 lopen verhoogd risico. Volgens het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) lopen momenteel tussen de 487.000 en 537.000 panden verhoogd risico op verzakking door droogte. Door klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687.000.

Hoe herken je funderingsproblemen?

Funderingsproblemen kunnen op verschillende manieren herkend worden. De meest voorkomende tekenen zijn:

Scheuren in muren (vaak opgekloofde of diagonale scheuren)
Knikkende of kletterende vloeren
Deuren en ramen die niet goed sluiten
Stuifzand op de vloer
Zichtbaar kromming van muren of plafonds
Lijmlaag verlies in laminaat of parket

Als woningeigenaar is het belangrijk om deze signalen serieus te nemen. Funderingsproblemen zijn vaak niet direct zichtbaar, maar kunnen zich geleidelijk ontwikkelen. Het is daarom aan te raden om bij het ontdekken van dergelijke tekens contact op te nemen met een geotechnisch ingenieur of bouwkundig deskundige om een inspectie en beoordeling uit te voeren.

Kaarten en tools voor het bepalen van risicogebieden

Er zijn verschillende kaarten en tools beschikbaar waarmee woningeigenaren en kopers kunnen bepalen of hun woning in een funderingsrisicogebied staat. Deze tools zijn meestal gemaakt door onderzoeksinstituten, gemeenten of bouwbedrijven en zijn op basis van geologische data en historische bouwperiodes.

Funderingsviewer en funderingskaarten

De Funderingsviewer indicatieve aandachtsgebieden is een tool die funderingsrisico’s op woonplaatsniveau aangeeft. Deze kaart geeft weer welke gebieden historisch gezien verhoogd risico lopen op funderingsschade. Het is echter belangrijk om te weten dat deze kaart niet geschikt is voor taxaties onder de NWWI-validatie. Voor dergelijke doeleinden is het funderingsrisicorapport van FunderMaps een betere keuze.

Kaart van KCAF

Het KCAF heeft een meldingenkaart opgesteld, waarin per gemeente aangegeven wordt hoe vaak funderingsproblemen zijn gemeld in de afgelopen vijf jaar. Hoe donkerder de kleur van een gemeente, hoe hoger het aantal meldingen. Deze kaart is een waardevolle tool voor woningeigenaren om inzicht te krijgen in de risicoprofielen van hun wijk of buurtschap.

Klimaateffectatlas

De klimaateffectatlas van het ministerie van VWS biedt informatie over de opbouw van de bodem in Nederland. Gebieden met een verhoogd risico op funderingsproblemen zijn meestal laagveengebieden, rivierengebieden, zeekleigebieden, getijdengebieden en afgesloten zeearmen. Met deze kaart is het mogelijk om te zien hoe de ondergrond van een woonplaats is opgebouwd en of er een verhoogd risico is op bodemverzakking.

Oorzaken van funderingsproblemen

De oorzaken van funderingsproblemen zijn vaak verweven met de aard van de bodem en de bouwtechnieken die in de afgelopen eeuw zijn gebruikt. Belangrijke factoren zijn:

Houten paalfunderingen: Deze werden vooral gebruikt tot 1970. Houten palen moeten onder water staan om te voorkomen dat ze rotten. Bij dalende grondwaterstanden kunnen deze palen droogvallen, wat uiteindelijk leidt tot verzakking en funderingsschade.
Klei- en veengrond: Deze grondtypes zijn gevoelig voor verzakking en inzinking. Klei kan bij droogte krimpen en bij regen opzwollen, wat leidt tot instabiliteit in de fundering.
Aanbouw of uitbreidingen: Soms is een aanbouw anders gefundeerd dan het hoofdgebouw, wat leidt tot ongelijke zettingen en schade.
Klimaatverandering: Door droogere zomers en minder regenval daalt de grondwaterstand, wat een directe impact heeft op zettingsgevoelige bodems.

Het aantal woningen met funderingsrisico’s

Volgens gegevens van Sweco zijn er ongeveer 750.000 tot 1 miljoen woningen in Nederland die risico lopen op funderingsschade, vooral in de rood gemarkeerde gebieden op funderingskaarten. Daarnaast zijn er ook meldingen uit minder zettingsgevoelige gebieden (blauw en geel), waar huizen rechtstreeks op de ondergrond (zogenaamde "op staal") zijn gefundeerd. Het risico op schade is hier lager, maar het aantal woningen is aanzienlijk groter.

Funderingsbeheer en preventie

Voor woningeigenaren die in een funderingsrisicogebied wonen, is het belangrijk om preventieve maatregelen te nemen. Deze kunnen variëren van eenvoudige maatregelen tot ingrijpende funderingsherstel. Enkele voorbeelden van preventieve en herstelmaatregelen zijn:

Grondwaterbeheer: Het reguleren van grondwaterstanden kan het risico op zetting en inzinking verminderen.
Funderingsversterking: In gevallen van zichtbare schade is funderingsversterking of herstel nodig. Dit kan gedaan worden met bijvoorbeeld geïnjecteerde mortel, betonpalen of de toepassing van luchtballonnetjes.
Regelmatige inspectie: Het regelmatig laten inspecteren van de fundering door een deskundige kan schade vroegtijdig herkennen.
Hydrofobie: Het toepassen van hydrofobe producten op muren en fundamenten kan voorkomen dat vocht opneemt.
Verlaging van het risico bij aankoop: Bij het kopen van een huis is het verstandig om te controleren of het in een risicogebied staat en of er een historisch funderingsprobleem is.

Conclusie

Funderingsproblemen zijn in Nederland een steeds groter wordend concern, vooral in de risicogebieden waar de bodem gevoelig is voor verzakking. Door droogte, dalende grondwaterstanden en oude funderingstechnieken lopen honderdduizenden woningen verhoogd risico op schade. Het is daarom belangrijk voor woningeigenaren en kopers om te weten of hun woning in een risicogebied staat, de symptomen van funderingsproblemen te herkennen, en preventieve maatregelen te nemen.

Met beschikbare kaarten en tools, zoals de funderingsviewer van FunderMaps of de meldingenkaart van KCAF, is het mogelijk om inzicht te krijgen in het funderingsrisico van een woning. In combinatie met professionele beoordeling en regelmatige inspecties kan het risico op schade worden verlaagd. In de komende jaren zal het beheersen van funderingsrisico’s van groter belang worden, aangezien klimaatverandering en droogte het aantal risicogebieden verder zal vergroten.

Bronnen

risicogebied