Afmetingen en berekening van funderingen: een handreiking voor woningbouw en verbouwing

Bij elke bouw- of renovatieproject is het ontwerpen en uitvoeren van een correcte fundering een essentieel onderdeel. De fundering zorgt ervoor dat het gebouw stabiel, duurzaam en veilig op de grond rust. De afmetingen van de fundering worden bepaald door een aantal factoren, zoals de belasting die het gebouw uitoefent, de draagkracht van de bodem en de lokale regelgeving. Dit artikel biedt een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten bij het bepalen van de afmetingen van een fundering, met nadruk op praktische toepassing in woningbouw en verbouwingen.

Afmetingen van de fundering

De afmetingen van een fundering zijn doorgaans bepaald door het gewicht van het gebouw, de aard van de ondergrond en de gewenste constructieve stabiliteit. De drie belangrijkste afmetingen zijn de lengte, breedte en diepte van de fundering.

• Lengte: De lengte van de fundering wordt meestal bepaald door de afmetingen van het gebouw. Bij een woning met een muur die 5 meter lang is, is de fundering onder die muur meestal ook 5 meter lang.
• Breedte: De breedte van de fundering is afhankelijk van de breedte van de muur en de druk die deze op de grond uitoefent. Een vuistregel voor woningen is dat de aanlegbreedte van de fundering 2,5 tot 3 keer zo breed is als de muur. Dit betekent dat bij een muur van 20 cm breedte, de fundering ongeveer 70 tot 90 cm breed moet zijn.
• Diepte: De diepte van de fundering moet zodanig zijn dat de fundering buiten de vorstvrije diepte ligt. In Nederland is dit meestal ongeveer 80 cm onder het maaiveld. Dit voorkomt schade aan de fundering door bevroren grond.

Hoe bereken je het benodigde volume beton?

Een fundering wordt meestal uitgevoerd met beton. Het benodigde volume beton hangt af van de afmetingen van de fundering. De formule voor het berekenen van het volume is:

Volume = Lengte × Breedte × Diepte

Een voorbeeld:
Stel dat je een fundering wilt maken die 2 meter lang, 1 meter breed en 0,5 meter diep is. Dan is het benodigde volume beton:

2 m × 1 m × 0,5 m = 1 kubieke meter beton

Als je het resultaat in liters wilt, weet je dat 1 kubieke meter gelijk is aan 1000 liters. Dit betekent dat je in dit voorbeeld 1000 liter beton nodig hebt.

Er zijn ook berekeningshulpmiddelen beschikbaar, zoals de betoncalculator van Bouwbereken. Deze tool maakt het berekenen van het benodigde volume eenvoudiger en sneller. Je kunt kiezen tussen een standaard betonmengsel of een snelhardend mengsel, afhankelijk van de eisen van je project.

Wapening van de fundering

Nebij het volume beton is ook de wapening van de fundering een belangrijk aspect. Wapening zorgt ervoor dat de fundering de belastingen kan opnemen en vervormingen kan weerstaan. Er zijn twee opties voor wapening:

• Wapening op maat: Hierbij wordt een wapeningsontwerp gemaakt dat specifiek is afgestemd op de afmetingen en belastingen van het project. Dit is vooral interessant voor complexere of grotere projecten.
• Prefab wapening: Voor kleinere projecten is het ook mogelijk om gebruik te maken van standaard wapeningsproducten die vooraf vervaardigd zijn. Deze zijn makkelijker inzetbaar en vooral geschikt voor standaardfunderingen.

De levering van wapening kan variëren. Bij Betonstaal.nl is de levertijd bijvoorbeeld 4 werkdagen bij expresslevering of 7 werkdagen bij een normale levering. Het is daarom aan te raden om op tijd te bestellen, zeker in de zomermaanden wanneer leveringen beperkt kunnen zijn.

Typen funderingen

Bij het kiezen van een fundering moet je rekening houden met de ondergrond en de constructieve eisen van het gebouw. In Nederland zijn verschillende funderingstypen gebruikelijk:

• Fundering op staal: Deze fundering bestaat uit een strook beton waarop de muren of wanden van het gebouw rusten. Het heeft niets te maken met metaal, maar betreft een fundering die rechtstreeks op een draagkrachtige bodem rust. Dit type fundering is eenvoudig uit te voeren en goedkoper dan andere methoden, maar kan niet overal worden toegepast. Er moet een draagkrachtige zandlaag zijn.
• Fundering op palen: Bij een fundering op palen rust het gebouw op palen die diep in de grond worden gedreven. Dit type fundering wordt vaak gebruikt op zachte of onstabiele grond. De palen dragen de belasting van het gebouw over op een diepere, draagkrachtige laag.
• Strookfundering: Dit is een funderingsmethode waarbij een strook of plaat van gewapend beton wordt gebruikt. Deze methode is geschikt voor vaste ondergrond en wordt vaak gebruikt in woningbouwprojecten.
• Sleuffundering: Deze fundering bestaat uit een diepe gleuf die volledig met beton wordt gevuld. Het is geschikt voor zachte grond en kan ook gebruikt worden bij verbouwingen.

Funderingsberekening: waar let je op?

Het uitvoeren van een funderingsberekening is een essentieel onderdeel van het ontwerp van een bouwwerk. De berekening zorgt ervoor dat de fundering voldoet aan de constructieve eisen en de veiligheid van het gebouw waarborgt.

Bij een funderingsberekening moet je rekening houden met:

• De belasting van het gebouw: Dit omvat de gewichtsbelasting van de muren, vloeren, daken en eventuele extra verdiepingen.
• De aard van de ondergrond: Een bodemonderzoek is vaak noodzakelijk om de draagkracht van de bodem vast te stellen. In sommige gevallen kan een funderingsrisicorapport worden ingezien, die indicatieve informatie geeft over de funderingskwaliteit.
• De afmetingen van de fundering: Deze worden bepaald door de belastingen en de draagkracht van de ondergrond.
• De wapening van de fundering: De wapening moet voldoende zijn om de fundering te versterken en vervormingen te voorkomen.

De kostprijs van een funderingsberekening varieert afhankelijk van de grootte en complexiteit van het project. In onderstaande tabel is een overzicht van de kosten weergegeven:

Funderingsrisico’s en registratie

In Nederland is er helaas geen landelijke registratie beschikbaar die bijhoudt welke funderingstypen onder welke panden zijn toegepast. Dit maakt het voor experts en eigenaren lastig om een overzicht te krijgen van eventuele funderingsproblemen. Het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) probeert hier verandering in te brengen met hun database FunderMaps. Deze database bevat indicatieve informatie over funderingsgegevens, grondwaterstanden en eventuele zakkingsproblemen. Hoewel deze informatie niet altijd volledig accuraat is, is het toch een waardevolle hulp bij de besluitvorming.

Een ander nadeel is dat er in Nederland schattingen zijn dat tussen de 700.000 en 1 miljoen panden funderingsproblemen hebben of in de komende decennia ontwikkelen. Dit heeft te maken met oude bouwmethoden, klimaateffecten en veranderingen in de ondergrond.

Praktische toepassing in verbouwingen

Bij verbouwingen is het vaak nodig om de fundering te versterken of te aanpassen. Dit is vooral van toepassing bij het maken van wanddoorbraken, gevelveranderingen of extra verdiepingen. Ook bij een dakterras of dakraam kan het nodig zijn om de fundering te herbeoordelen.

Een constructeur speelt hier een belangrijke rol. Hij zorgt ervoor dat de fundering aan de regelgeving voldoet en veilig is. Tevens zorgt hij voor een optimale uitvoering die kosten bespaart en schade voorkomt.

Samenvatting

Het bepalen van de afmetingen van een fundering is een cruciale stap in elk bouw- of renovatieproject. Het hangt af van de afmetingen van het gebouw, de ondergrond en de belastingen. Door correcte berekeningen, gebruik van wapening en professionele advies zorg je voor een stabiele en duurzame fundering. Het gebruik van tools zoals betoncalculators en funderingsrisicorapporten helpt bij het optimaliseren van het ontwerp en de uitvoering. In Nederland is het belangrijk om rekening te houden met de landelijke context, zoals bodemonderzoek, funderingsproblemen en de rol van constructeurs.

Bronnen

1. Beton berekenen voor fundering – Bouwbereken
2. Wapening fundering – Betonstaal.nl
3. Strokenfundering – Joost de Vree
4. Funderingsgegevens – KCAF.nl
5. Fundering berekenen – Constructieshop.nl