Belastbaarheid en Afmetingen van Funderingen: Wat Moet Je Wetten voor Een Stevige Grondslag

Bij elke bouw- of renovatieproject is een goed ontworpen funderingssysteem onmisbaar. De fundering is namelijk de basis van elk gebouw en zorgt ervoor dat de belastingen van het bouwwerk veilig en gelijkmatig overgebracht worden op de draagkrachtige grond. Het bepalen van de juiste afmetingen en belastbaarheid van de fundering is daarom essentieel om zettingsproblemen, schade en instabiliteit te voorkomen. In dit artikel worden de technische aspecten van funderingsafmetingen en belastbaarheid besproken, met aandacht voor verschillende funderingstypen, bouwmethoden en relevante constructieve aandachtspunten. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen en praktijkgerichte gegevens.

Fundering als Draagconstructie

Een fundering is de ondergrondse constructie die ervoor zorgt dat het gewicht van het gebouw overgebracht wordt op de draagkrachtige laag van de ondergrond. Deze constructie moet voldoen aan meerdere eisen:

• Sterk genoeg om het gebouw te dragen
• Stevig en stabiel genoeg om niet te zakken of te vervormen
• Bestand tegen omgevingsinvloeden zoals grondwater, vorst, droogte, schimmels en insecten

Gewapend beton voldoet in de meeste gevallen aan deze eisen, vooral bij funderingen op staal. Deze methode wordt vaak toegepast wanneer de draagkrachtige laag (zoals een zandlaag) niet te diep onder het maaiveld ligt, bijvoorbeeld op 80 cm of 100 cm diepte. In dergelijke gevallen wordt de slechte bovengrond verwijderd en vervangen door een zandkoffer, of verbeterd door verdichting of injectie van grout.

Belastbaarheid van Funderingselementen

De belastbaarheid van een fundering is afhankelijk van verschillende factoren, waaronder het type fundering, de belasting die op de fundering rust, en de draagkracht van de ondergrond. Er zijn drie typen belastingen die op de fundering werken:

1. Lijnlasten – Deze belastingen komen voor bij gestapelde bouw en zijn gelijkmatig verdeeld over de fundering.
2. Plaatselijk hoge belastingen – Deze voorkomen bij zware constructies zoals liftschachten, schoorstenen of kernstructuren.
3. Puntlasten – Deze belastingen zijn typisch voor skeletbouw en spantbouw, waarbij krachten op specifieke punten werken.

De fundering moet zo ontworpen worden dat deze belastingen gelijkmatig worden overgebracht, zodat zettingsverschillen en schade worden voorkomen. Bij zware constructies kan het nodig zijn om palen te groeperen onder één funderingselement, wat een poer genoemd wordt. Een poer is vaak breder en hoger dan standaardfunderingen en kan uit 2, 3 of 4 palen bestaan. In extreme gevallen zijn zelfs 8 of meer palen nodig.

Afmetingen van Funderingen

De afmetingen van een fundering zijn afhankelijk van het type fundering en de belasting die erop werkt. Voor de meeste woningen zijn drie typen funderingen gebruikelijk:

1. Strokenfundering
   • Wanneer dragende muren ondersteund moeten worden, wordt een verbrede zone gemaakt onder de muur.
   • De breedte van de fundering is afhankelijk van de dikte van de muur. Een brede muur vereist een bredere fundering.
2. Palenfundering
   • Wordt toegepast wanneer de draagkrachtige grond te diep zit, bijvoorbeeld in moerassen of bij aangevulde grond.
   • Hierbij worden palen in de ondergrond geboord en belast. De lengte en diameter van de palen worden berekend op basis van de belasting en de draagkracht van de ondergrond.
3. Plaatfundering
   • Bij plaatfundering wordt één dikke plaat op de draagkrachtige grond gelegd.
   • Deze methode is geschikt wanneer de ondergrond homogeen is en een uniforme drukverdeling nodig is.

De afmetingen van de fundering worden berekend door een constructeur, die rekening houdt met de belastingen van het gebouw, de ondergrondgegevens en de gewenste stabiliteit. Bij verbouwingen of kleine klussen kunnen deze berekeningen worden gecombineerd, maar bij zware constructies is het essentieel om een gedetailleerde constructieberekening en wapeningstekening op te stellen.

Wapening van Funderingen

Om de sterkte en stabiliteit van een fundering te waarborgen, wordt vaak gebruikgemaakt van wapening. De wapening zorgt ervoor dat de fundering beter kan tegenwerken tegen trekkrachten en vervormingen. Er zijn twee opties beschikbaar:

1. Wapening op maat
   • Wordt speciaal voor het project gemaakt en is ideaal voor complexe of onregelmatige funderingen.
2. Prefab wapening
   • Is standaard vervaardigd en geschikt voor standaardprojecten.

De wapening wordt meestal uitgevoerd in 3D en is afhankelijk van de belasting en het type fundering. Bijvoorbeeld bij een plaatfundering is een dichte wapening nodig, terwijl bij een strokenfundering een gerichte wapening voldoende kan zijn. De levering van wapening varieert van 4 tot 7 werkdagen, afhankelijk van de keuze voor expresslevering of normale levering.

Oorzaken van Funderingsproblemen

Funderingsproblemen kunnen voorkomen bij oude bouwen, waarbij de grondwaterstand verlaagd is of de palen te kort zijn gebleven. Dit kan leiden tot:

• Zakkingen of scheefstanden van het gebouw
• Bredere scheuren in gevels of vloeren
• Klemmende ramen en deuren
• Verzakkingen van vloeren
• Schade aan leidingen

Oorzaken van deze problemen zijn vaak terug te voeren naar de bouwmethoden van vóór 1970, waarbij houten palen gebruikt werden. Als de grondwaterstand daarna lager is geraakt, kan de paalkop rotten en het gebouw zinken. Ook oude huizen die vóór 1950 zijn gebouwd kunnen problemen opleveren als de vaste grondslag te diep zit en de palen niet voldoende diep zijn gegaan.

Funderingsgegevens en Modellen

Voor de bepaling van funderingsgegevens in Nederland zijn er modellen beschikbaar die indicatief zijn voor het meest waarschijnlijke funderingstype. Deze modellen gebruiken data over de ondergrond, grondwater en eventueel zakkingsmetingen van panden gemeten vanuit satellieten. Het gaat hier om indicatieve waarden, die niet als absoluut betrouwbaar kunnen worden beschouwd. Voor een nauwkeurige bepaling is het noodzakelijk om lokale ondergrondsdata in te zien, zoals in digitale archieven van gemeenten. In sommige gevallen kan aanvullende informatie worden ingezien via funderingsloketten van gemeenten.

Conclusie

De juiste afmetingen en belastbaarheid van een fundering zijn essentieel voor de stabiliteit en levensduur van een bouwwerk. Funderingen moeten zorgvuldig worden ontworpen en berekend, rekening houdend met de belastingen, de ondergrondgegevens en de gewenste stabiliteit. De keuze voor het juiste funderingstype (strokenfundering, palenfundering of plaatfundering) hangt af van de bouwmethoden, de locatie en de grondcondities. Wapening en correcte uitvoering van de fundering zijn eveneens belangrijk om schade en vervormingen te voorkomen. Voor een betrouwbare fundering is het aan te raden om een ervaren constructeur te raadplegen en gebruik te maken van de beschikbare ondergrondgegevens en modellen. Zo kan een stevige, duurzame en veilige grondslag worden gegarandeerd voor elk bouw- of renovatieproject.

Bronnen

1. Joost de Vree - Fundering
2. Betonstaal - Wapening fundering
3. KCAF - Funderingsgegevens
4. Constructieshop - Fundering berekenen