Het verwijderen van bekisting bij funderingen: richtlijnen, veiligheid en praktische tips

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

Het correct verwijderen van bekisting na het storten van beton bij funderingen is een kritiek moment in de bouwcyclus. Het vereist zorgvuldige timing, aandacht voor veiligheid en het naleven van aanbevolen technieken. In dit artikel worden de belangrijkste richtlijnen en stappen beschreven voor het ontkisten van funderingsconstructies, op basis van relevante informatie uit betrouwbare bronnen. De nadruk ligt op het verhinderen van schade aan het beton, het gebruik van geschikte gereedschappen en het hanteren van veiligheidsmaatregelen.

Tijdige verwijdering van bekisting: wanneer is het veilig?

De tijdstippen waarop de bekisting kan worden verwijderd, hangen af van meerdere factoren zoals het type constructie, de omgevingstemperatuur en de rijping van het beton. Volgens de norm SNiP 3.03.01-87 zijn er duidelijke richtlijnen voor het verwijderen van bekisting bij gewapend beton. Zo geldt dat bij een plaatlengte tot 600 cm de sterkte van het beton minimaal 70% moet zijn. Voor langere zijkanten is een minimale sterkte van 80% vereist. Daarnaast mag de belasting op de fundering maximaal 3,5 MPa zijn.

De rijping van beton is sterk afhankelijk van de temperatuur. Bij lage temperaturen (zoals -3°C of 0°C) kan het storten tot twee maanden duren, terwijl bij hogere temperaturen (15°C tot 30°C) de rijping sterk versnelt. Bijvoorbeeld bij een temperatuur van 15°C is het beton al na 10 dagen voor 50% uitgehard, en bij 25°C al na 5 dagen.

Het is daarom van groot belang om eerst te controleren of het beton voldoende is uitgehard voordat de bekisting verwijderd wordt. Dit is vooral belangrijk bij structuren als vloerplaten en ondergrondse funderingen, waar schade aan het beton onherstelbaar kan zijn.

Fasen van het ontkisten van bekisting

Het ontkisten is een meervoudig proces dat in verschillende fasen verloopt. Deze fasen zijn:

Vrijmaken van de bekisting van het betonoppervlak
Verwijderen van de dekbekisting
Demonteren van de ondersteuningsconstructie
Verwijderen van tijdelijke fundaties

Elke fase vereist een aparte aanpak en vereist zorgvuldig plannen en uitvoeren. Het is belangrijk om de volgorde van het ontkisten aan te passen aan het ontwerp van de constructie. Doorgaans begint men met het ontkisten vanuit het midden van de overspanning richting de eindopleggingen. Dit zorgt ervoor dat de vloer geleidelijk zelfdragend wordt.

Aanbevolen technieken voor het verwijderen van de bekisting

Het verwijderen van de bekisting moet zorgvuldig worden uitgevoerd om schade aan het beton te voorkomen. Hier zijn enkele aanbevolen technieken en richtlijnen:

Start bij de hoeken en randen: In deze gebieden rijpt het beton het snelst, waardoor het beter is om daar te beginnen met het verwijderen van de schilden.
Verwijdering van boven naar beneden: Eerst worden de bevestigingsmiddelen verwijderd, zoals bouten en schroeven. Vervolgens worden de planken en andere onderdelen van de bekisting losgekoppeld.
Gebruik van wiggen en hamers: Als de bekisting niet gemakkelijk loskomt, kunnen houten wiggen en zwakke slagen met een hamer worden gebruikt. Hierbij moet men voorzichtig zijn om geen schade te veroorzaken.
Gebruik van takels of hydraulische kranen: Voor grotere constructies kan men gebruik maken van tijdelijke ondersteuning en takelapparatuur om de bekisting veilig te demonteren.
Handmatig verwijderen van de dekbekisting: Dit gebeurt vaak vanaf een hulpsteigervloer en vereist goede toegang en een overzichtelijke aanpak.

Het is belangrijk om zware bouwmachines of voorhamers te vermijden, tenzij het beton volledig uitgehard is. In geval van verroeste bevestigingsmiddelen is het aan te raden om deze voorzichtig af te snijden met een slijpmachine.

Veiligheid en praktische tips

Het ontkisten van bekisting vereist niet alleen technische kennis, maar ook een sterke focus op veiligheid. Hier zijn enkele aanbevolen maatregelen:

Zorgvuldig en langzaam werken: De bekisting moet niet worden geïmpliceerd met brute kracht of haast. Dit vermindert het risico op schade en ongelukken.
Gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM): Zoals handschoenen en beschermende kleding om verwondingen door splinters en scherpe randen te voorkomen.
Toezicht op tijdelijke ondersteuning: Tijdens het verwijderen van de bekisting moet zorg worden genomen dat tijdelijke steunconstructies veilig blijven en niet instorten.
Zorgvuldig omgaan met gaten en zwakke plekken: Aanwezige communicatiegaten of andere verzwakte zones vereisen extra voorzichtigheid bij het verwijderen van de schilden.
Bewaren van herbruikbare bekisting: Als de bekisting nog gebruikt kan worden, dient deze grondig te worden gereinigd, gedroogd en eventueel te worden behandeld met primer of antisepticum (voor hout) of smeermiddel (voor metaal).

Hergebruik en reiniging van bekisting

Na het verwijderen kan de bekisting opnieuw worden gebruikt of gesloopt. Als er sprake is van hergebruik, is het essentieel om de bekisting goed te reinigen. Dit is met name van belang bij huurbekisting, waarbij reiniging vaak verplicht is om eventuele schade of vervuiling te voorkomen.

Reinigen van betonbekisting is arbeidsintensief en vereist vaak het gebruik van zure preparaten. Een alternatief is het gebruik van innovatieve produkten zoals BETOFF BIO, een biologisch afbreekbare betonreiniger die oud beton effectief verwijdert zonder het gebruik van lossingsmiddelen. Dit is vooral geschikt voor situaties waarin een lossingsmiddel niet is gebruikt.

Als de bekisting niet herbruikt kan worden, kan het worden gesloopt of opgeslagen. In dit geval is het aan te raden om eventuele restanten van beton grondig te verwijderen en de materialen te recyclen of te dumpen op een milieuvriendelijke manier.

Verloren funderingsbekisting: een alternatief

In sommige gevallen wordt ervoor gekozen om de bekisting na het storten van het beton niet te verwijderen. Deze zogenaamde verloren funderingsbekisting blijft permanent in de constructie achter. Dit is vaak het geval wanneer het verwijderen van de bekisting moeilijk of ondoenlijk is. Meestal wordt dan gekozen voor goedkope materialen zoals piepschuim (Tempex EPS) of zachtboard. Deze materialen zijn goedkoop en functioneel, maar kunnen niet worden hergebruikt. Het gebruik van verloren bekisting is daarom vooral relevant in gevallen waar hergebruik niet haalbaar is.

Conclusie

Het verwijderen van bekisting bij funderingen is een kritieke en delicate fase in de bouwcyclus. Het vereist nauwkeurige timing, aandacht voor veiligheid en het naleven van aanbevolen technieken. De tijdstippen voor het ontkisten hangen af van factoren zoals de rijping van het beton, de omgevingstemperatuur en het type constructie. Het is essentieel om eerst te controleren of het beton voldoende is uitgehard voordat de bekisting verwijderd wordt, om schade aan de structuur te voorkomen.

Aanbevolen technieken omvatten het beginnen met het verwijderen van hoeken en randen, het werken van boven naar beneden en het gebruik van geschikte gereedschappen zoals wiggen en hamers. Daarnaast is er een sterke focus op veiligheid, waarbij persoonlijke beschermingsmiddelen en tijdelijke ondersteuning een belangrijke rol spelen.

Na het ontkisten kan de bekisting hergebruikt worden of gesloopt. In dat geval is het aan te raden om de bekisting grondig te reinigen, bijvoorbeeld met gebruik van innovatieve produkten zoals BETOFF BIO. In sommige gevallen wordt gekozen voor verloren funderingsbekisting, wat betekent dat de bekisting permanent in de structuur blijft.

Het correct en veilig verwijderen van bekisting bij funderingen is dus een essentieel onderdeel van een succesvolle bouwproject. Door de juiste richtlijnen te volgen en aandacht te besteden aan veiligheid en kwaliteit, kan men schade voorkomen en een betrouwbare structuur creëren.