Bouwbesluit en fundering: regels, eisen en toepassing in de praktijk

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

Bij het bouwen of verbouwen van een woning is de fundering een van de meest cruciale onderdelen. Het gaat hier om de basis van een gebouw en bepaalt dus in belangrijke mate de stabiliteit, veiligheid en duurzaamheid van het eindresultaat. In Nederland zijn er duidelijke normen en regelgeving die gelden voor het bouwen en onderhouden van funderingen. Deze regels zijn ondergebracht in het Bouwbesluit, het Besluit bouwwerken leefomgeving en diverse NEN-normen. In dit artikel worden de belangrijkste eisen en voorschriften behandeld, gerelateerd aan funderingen in het kader van nieuwe bouw en verbouwingen.

Bouwbesluit en eisen voor fundering

Het Bouwbesluit is een belangrijk juridisch instrument dat richtlijnen geeft voor het bouwen in Nederland. De regelgeving is er op gericht om zowel de veiligheid van de gebruiker als de duurzaamheid van het gebouw te waarborgen. Voor de fundering zijn specifieke eisen opgesteld, die in NEN 9981-1:2015 en NEN 5750:2017 zijn vastgelegd.

Veiligheid

De veiligheid van een fundering is van essentieel belang. De fundering moet namelijk sterk genoeg zijn om het gewicht van het gebouw te dragen en voorkomen dat er sprake komt van instorting of verzakking. Volgens het Bouwbesluit NTC 2019 en de NEN 9981-1:2015 moet de fundering voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit. Dit betekent dat de constructieberekening en de bouwtekeningen een rol spelen bij het bepalen van de stabiliteit van de fundering.

Bruikbaarheid

Naast veiligheid is de bruikbaarheid van een fundering ook belangrijk. Dit houdt in dat de vloer van het gebouw recht en waterpas moet zijn. De eisen voor bruikbaarheid zijn vastgelegd in NEN 5750:2017. In praktijk betekent dit dat er rekening moet worden gehouden met eventuele neergang of ongelijkheid, die negatief kunnen uitwerken op de gebruikbaarheid van een woning.

Gezondheid van de gebruiker

Een fundering moet ook voorkomen dat er gezondheidsrisico’s ontstaan. Dit betreft bijvoorbeeld de voorkoming van vocht en de beperking van radoninname. De eisen in dit opzicht zijn vastgelegd in NEN 8020:2015. Deze norm houdt onder andere in dat de fundering vochtwerend moet zijn en dat er maatregelen genomen moeten worden om de binnendringing van radon uit de bodem te beperken.

Milieu

Een fundering heeft ook impact op het milieu. De regelgeving stelt eisen aan de duurzaamheid en het milieu-effect van bouwmaterialen. Deze eisen zijn onderdeel van de bredere regelgeving van het Bouwbesluit en het Besluit bouwwerken leefomgeving.

Besluit bouwwerken leefomgeving

Het Besluit bouwwerken leefomgeving speelt een belangrijke rol bij de verbouwing en constructie van een fundering. Dit besluit stelt eisen inzake veiligheid, bruikbaarheid, gezondheid en milieu. Bij het aanleggen van een fundering wordt vooral de veiligheid en de bruikbaarheid in het gedachtenbeleid geplaatst. Andere aspecten zoals ventilatie of daglichtberekening zijn minder relevant voor de fundering, maar zijn wel van belang in het kader van het hele bouwproces.

Constructieberekening

Een constructieberekening is essentieel bij het maken van een fundering. Deze berekening wordt op basis van de constructietekening gemaakt en wordt gebruikt om te bepalen of de fundering voldoet aan de veiligheidseisen. De gemeentelijke ambtenaar gebruikt deze berekening om te beoordelen of de fundering veilig is. De constructieberekening is dus een essentieel onderdeel van het bouwvergunningproces.

Energiezuinigheid

Hoewel energiezuinigheid een belangrijk onderdeel is van het Besluit bouwwerken leefomgeving, heeft dit aspect minder directe invloed op de fundering. De fundering speelt wel een rol in het isoleren van een gebouw tegen de grond, wat indirect invloed kan hebben op de energiezuinigheid van het geheel.

Verbouwing en funderingsherstel

Bij het herstellen of verbouwen van bestaande funderingen speelt ook de regelgeving een rol. In het kader van funderingsherstel in bestaande bouw is er discussie geweest over welke norm geldt: de oude of de nieuwe NEN-norm. Experts hebben hier op gewezen dat bij verbouwing de oude norm (NEN-EN 1997-1) van toepassing is. Dit betekent dat bij funderingsherstel in bestaande bouw de oude normen gebruikt worden, omdat het gaat om een verbouwing en niet om volledig nieuwe bouw.

Subsidies en funderingsonderzoek

In sommige gemeenten, zoals Rotterdam, zijn subsidies beschikbaar voor funderingsonderzoek. Deze regeling is bedoeld om zowel woningeigenaren als gemeenten te stimuleren tot het uitvoeren van onderzoek naar eventuele funderingsgebreken. De subsidie is beperkt tot funderingen van gebouwen op houten palen. De regeling maakt het mogelijk om subsidie te krijgen voor onderzoek, maar ook om herstelmaatregelen te financieren.

Prioriteit en veiligheid

De regeling legt prioriteit op aan panden met een (gedeeltelijke) woonbestemming. Dit betekent dat bouwblokken met een woonfunctie eerst in de rij staan voor onderzoek en eventueel herstel. Echter, ook panden met een bedrijfsbestemming kunnen worden aangepakt als blijkt dat er sprake is van gevaar voor veiligheid of gezondheid.

Funderingsonderzoek en bestuursdwang

Als woningeigenaren niet spontaan onderzoek laten uitvoeren naar de fundering, kan het funderingsloket dringend advies geven. In het dringende advies wordt uitgelegd dat het mogelijk is om subsidie aan te vragen en wat de volgende stappen zijn. Als het dringende advies niet wordt opgevolgd, kan de gemeente kiezen voor het toepassen van bestuursdwang. Dit is een maatregel die gebruikt kan worden om de veiligheid en gezondheid van de inwoners te waarborgen.

Kosten besparen bij fundering

Een constructeur heeft de taak om bij het maken van een constructieberekening niet alleen te kiezen voor de veiligste optie, maar ook voor de economisch meest gunstige. Dit betekent dat er bijvoorbeeld gekozen kan worden voor een minder dikke fundering of een balk die precies dik genoeg is. Aannemers zullen vaak voor een veiligere, dus dikker balk kiezen, zonder dat dit altijd nodig is. Dit is een voorbeeld van hoe het Besluit bouwwerken leefomgeving helpt bij het besparen van kosten zonder in te boeten aan veiligheid.

Conclusie

De fundering van een woning is een cruciaal onderdeel van elk bouw- of verbouwproject. Het Bouwbesluit en het Besluit bouwwerken leefomgeving stellen duidelijke eisen inzake veiligheid, bruikbaarheid, gezondheid en milieu. Deze eisen zijn vastgelegd in diverse NEN-normen, die als richtlijn dienen bij het uitvoeren van constructieberekeningen en bouwplannen. Bij verbouwingen en herstel van bestaande funderingen gelden vaak de oude normen. In gemeenten zoals Rotterdam zijn subsidies beschikbaar voor funderingsonderzoek, wat woningeigenaren kan helpen bij de financiële kant van eventuele herstelmaatregelen. Tijdens de planning en uitvoering van een fundering is het belangrijk om rekening te houden met zowel technische eisen als het veilig verbouwen van de woning. Zo zorgt men ervoor dat het eindresultaat niet alleen esthetisch aantrekkelijk is, maar ook functioneel, veilig en duurzaam.

Bronnen

bouwbesluit