Bouwen op bestaande fundering: duurzaam, kostenefficiënt en technisch haalbaar

Published by Redactie on juli 19, 2025 | Category fundering

Bouwen op bestaande fundering is in de huidige bouwpraktijk een steeds aantrekkelijker optie, vooral gezien de hoge kosten en CO2-uitstoot die het plaatsen van nieuwe funderingspalen met zich meebrengt. Deze methode biedt niet alleen financiële voordelen, maar ook een duurzame bijdrage aan het milieu. Door bestaande funderingspalen te hergebruiken, bespaart men grondstoffen, energie en bouwtijd. In dit artikel wordt ingegaan op de technische, economische en duurzame aspecten van het hergebruik van funderingspalen, met aandacht voor toepassing in woningbouw, infrastructuur en reconstructieprojecten.

Wat is bouwen op bestaande fundering?

Bouwen op bestaande fundering betekent dat men bestaande funderingspalen in de grond gebruikt bij het aanleggen van een nieuw bouwwerk. Deze palen zijn vaak al gedocumenteerd en bewezen hun draagvermogen in het verleden. In plaats van deze palen te verwijderen, worden ze in het nieuwe ontwerp geïntegreerd. Dit kan gaan om prefab betonpalen, stalen palen of schroefpalen, afhankelijk van de geschiedenis van het project.

Het hergebruik van bestaande funderingspalen is niet zomaar mogelijk. De geschiktheid van de palen moet zorgvuldig worden beoordeeld. Factoren zoals de soort paal, lengte, diameter en conditie spelen een rol. Moderne technieken zoals akoestische metingen en materiaalanalyse maken het mogelijk om de kwaliteit van de palen nauwkeurig te bepalen. Alleen wanneer de palen voldoen aan de vereisten voor het nieuwe ontwerp, is hergebruik verantwoord en technisch haalbaar.

Voordelen van het hergebruik van funderingspalen

1. Kostenefficiëntie

Het hergebruik van funderingspalen leidt tot aanzienlijke besparingen. Het plaatsen van nieuwe funderingspalen kost niet alleen veel geld aan materialen, maar ook aan transport, installatie en bouwtijd. Uit praktijkprojecten blijkt dat het hergebruik van bestaande palen een besparing van 25% tot 37% kan opleveren op de kosten van nieuwe funderingspalen. Dit geldt bijvoorbeeld voor projecten zoals The Frame Building in Amsterdam, waar 28 van de 50 funderingspalen hergebruikt zijn.

Daarnaast zijn er indirecte besparingen, zoals het verminderen van de hoeveelheid wapening en het vermijden van heistellingen op moeilijk toegankelijke locaties. Deze factoren maken het hergebruik van palen vooral aantrekkelijk in stedelijke omgevingen waar ruimte beperkt is en waar het slopen en herbouwen vaak moet plaatsvinden.

2. Duurzaamheid

De bouwsector is een van de grootste uitstoottenden van CO2 in Nederland. Het hergebruik van funderingspalen draagt bij aan het verminderen van de CO2-voetafdruk. De productie van nieuwe palen is energie-intensief en leidt tot grote CO2-uitstoot. Door deze palen te hergebruiken, wordt energie bespaard en komt er minder puin vrij. Dit is een belangrijke stap in de richting van een duurzamere bouwpraktijk.

In Nederland ligt een gigantisch netwerk van betonnen funderingspalen onder de grond. Door deze te hergebruiken, kunnen enorme hoeveelheden grondstoffen en CO2 worden bespaard. Het is daarom niet meer logisch om te denken dat hergebruik betekent dat palen uit de grond worden gehaald. Vaak is het beter om de palen gewoon te laten zitten en ze te integreren in het nieuwe ontwerp.

3. Tijdswinst

Een derde voordeel van het hergebruik van bestaande funderingspalen is de tijdswinst. Het plaatsen van nieuwe palen is een tijdrovend proces. Door dit te vermijden, kan de bouwperiode aanzienlijk worden verkort. Dit is vooral relevant in projecten waarbij het bouwprogramma strikt is vastgelegd, of waarbij de bouwactiviteiten moeten worden gepland binnen beperkte tijdsloten, bijvoorbeeld in stedelijke gebieden.

Technische uitdagingen

Hoewel het hergebruik van funderingspalen voordelen heeft, zijn er ook technische uitdagingen. De integratie van bestaande palen in een nieuw ontwerp vereist een zorgvuldige beoordeling van de draagkracht, het zettingsgedrag en de compatibiliteit met de nieuwe constructie. Deze uitdagingen worden duidelijk zichtbaar in projecten waarbij bestaande en nieuwe palen worden gecombineerd.

1. Ongelijkmatig zettingsgedrag

Bij The Frame Building in Amsterdam is bijvoorbeeld gebruikgemaakt van een combinatie van prefab palen en schroef-combipalen. Aangezien deze palen verschillende eigenschappen hebben, moet rekening worden gehouden met het risico op ongelijkmatige zetting. Dit kan leiden tot vervormingen of scheurtjes in de structuur van het nieuwe bouwwerk. Daarom is het van belang om het funderingsontwerp zorgvuldig te modelleren en te berekenen, zoals gedaan is door Van der Vorm Engineering en Fugro.

2. Draagvermogen en conditie

Niet alle bestaande funderingspalen zijn geschikt voor hergebruik. De draagkracht en de conditie moeten nauwkeurig worden gecontroleerd. In sommige gevallen zijn palen slechts gedeeltelijk belast geweest in hun vorige levenscyclus, terwijl ze in het nieuwe ontwerp volledig belast worden. Dit kan het draagvermogen beïnvloeden en vereist extra berekeningen. Het is daarom belangrijk om visuele inspecties, akoestische metingen en materiaalanalyses te uitvoeren om de geschiktheid van de palen te bepalen.

Praktijkvoorbeelden

1. The Frame Building, Amsterdam

The Frame Building is een goed voorbeeld van het succesvolle hergebruik van funderingspalen. Hier werden 28 van de 50 funderingspalen hergebruikt, wat leidde tot significante besparingen in kosten, tijd en CO2-uitstoot. Daarnaast werd een plaatfundering aangebracht die onafhankelijk was van de rest van de constructie. Onder deze plaat zijn 47 nieuwe palen geplaatst, terwijl 38 palen hergebruikt zijn. Dit project toont aan dat het hergebruik van funderingspalen technisch haalbaar is en bijdraagt aan een duurzame bouwpraktijk.

2. Viaduct over de A9

Een ander voorbeeld is het viaduct over de A9, waar 208 funderingspalen van een oude brug werden hergebruikt. Ook hier leidde het hergebruik tot aanzienlijke besparingen. Dit toont aan dat het hergebruik van funderingspalen niet alleen toepasbaar is in woningbouwprojecten, maar ook in infrastructuurprojecten. Het is vooral aantrekkelijk in situaties waarbij kunstwerken worden vervangen of verbreed.

Bouwen op bestaande fundering in de woningbouw

Niet alleen in grote infrastructuurprojecten, maar ook in woningbouwprojecten is het hergebruik van funderingspalen een steeds populaire keuze. Voor eigenaren die een uitbreiding willen realiseren of een nieuwbouwproject op een bestaande fundering willen opbouwen, zijn er verschillende technische oplossingen beschikbaar.

Een gebruikelijke aanpak is om een breder en dieper funderingsmateriaal aan te brengen, die aansluit op de bestaande fundering. Dit kan bijvoorbeeld worden gerealiseerd door gaten te boren in de bestaande fundering en hierin betonijzer aan te brengen. Deze methode zorgt voor een stevige verbinding tussen de oude en nieuwe fundering. Het is echter belangrijk om hierbij rekening te houden met de afmetingen van het gat en de diameter van het betonijzer. Te kleine gaten kunnen leiden tot losse verbindingen, terwijl te grote gaten het stabiliteitsvermogen verminderen.

Alternatieve methodes zijn het aanbrengen van een extra funderingsplaat of het integreren van nieuwe palen naast bestaande palen. De keuze voor de juiste methode hangt af van de draagvermogens van de bestaande fundering, de omgevingsfactoren en de eisen van het nieuwe bouwwerk.

Conclusie

Bouwen op bestaande fundering is een duurzame en kostenefficiënte oplossing die steeds vaker wordt toegepast in de bouwsector. Het hergebruik van funderingspalen leidt tot aanzienlijke besparingen in grondstoffen, energie, tijd en geld. Bovendien draagt het bij aan een lagere CO2-uitstoot, wat van groot belang is in de strijd tegen klimaatverandering.

Toch vereist het hergebruik van funderingspalen een zorgvuldige beoordeling van de draagkracht, conditie en compatibiliteit met het nieuwe ontwerp. De integratie van bestaande en nieuwe palen kan technisch complex zijn, wat maakt dat het verstandig is om hierbij steeds professionele advies in te schakelen. Met de juiste berekeningen en technieken is het echter een haalbare en verantwoorde keuze, zowel in woningbouwprojecten als in infrastructuur.

In de komende jaren is te verwachten dat het hergebruik van funderingspalen verder zal toenemen. De groeiende kennis over de draagvermogens en het zettingsgedrag van bestaande palen, samengaan met de wensen van opdrachtgevers naar duurzamere en kostenefficiëntere bouwmethoden, zorgt voor een positieve ontwikkeling in de sector.