Draagkracht en fundering: de basis van een stabiel gebouw

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

In de bouwsector is het begrip draagkracht en de toepassing van funderingssystemen essentieel voor het realiseren van stabiele en duurzame constructies. Funderingen vormen de basis van elk gebouw en zorgen ervoor dat het gewicht van de constructie veilig wordt overgedragen op de ondergrond. De draagkracht van de bodem bepaalt niet alleen de keuze van het type fundering, maar ook de bouwmethodieken en materialen die gebruikt kunnen worden. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de rol van draagkracht in de fundering, de factoren die deze beïnvloeden, en de meest gebruikte funderingstypen in relatie tot de ondergrond.

Draagkracht van de ondergrond

De draagkracht verwijst naar het vermogen van de ondergrond om een bouwwerk stabiel en stevig te dragen zonder dat er onaanvaardbare zettingen of instabiliteit optreden. Dit is van essentieel belang in de bouwsector, omdat een onvoldoende draagkracht leidt tot verzakkingen, scheuren en structurele schade. De draagkracht wordt beïnvloed door meerdere factoren, zoals:

Grondsoort: Zandgronden hebben in het algemeen een hogere draagkracht dan klei- of veengronden. Zand is minder samendrukkend en verdeelt de krachten beter, waardoor het meer gewicht kan dragen.
Vochtgehalte: Een natte bodem is minder draagkrachtig dan een droge bodem.
Dichtheid en organisch stofgehalte: De toplaag van de bodem speelt ook een rol in de draagkracht. Verdichtte grond is stabiel en draagkrachtiger.

Deze factoren zijn cruciaal bij de bepaling van de geschiktheid van een ondergrond voor een bepaalde funderingsmethode.

Fundering: het fundament van elke constructie

Een fundering is de draagconstructie waarop een gebouw of kunstwerk geplaatst wordt. Het doel van de fundering is om het gewicht van het gebouw en de belastingen (zoals sneeuw, winddruk, enz.) veilig over te dragen op de draagkrachtige ondergrond. Daarnaast moet de fundering bestand zijn tegen omgevingsinvloeden zoals grondwater, vorst, hitte, schimmels, en eventuele chemicaliën.

De fundering moet voldoen aan meerdere eisen:

Sterk: Het moet in staat zijn het gewicht van het gebouw te dragen.
Stevig en stabiel: Het mag niet zakken, buigen of breken.
Bestand tegen omgevingsinvloeden: De fundering moet duurzaam zijn en niet aangetast worden door externe factoren.

Bij de keuze van een funderingsmethode speelt de draagkracht van de ondergrond een sleutelrol. Als de bovenliggende grondlagen ongeschikt zijn, kan een fundering worden aangebracht op een diepere, draagkrachtige laag.

Soorten funderingen

Er zijn verschillende funderingsmethoden, afhankelijk van de ondergrond en het gewicht van de constructie. De meest gebruikte methoden in Nederland zijn:

Fundering op staal

Deze methode wordt toegepast als de draagkrachtige laag (de vaste grondslag) niet te diep onder het maaiveld ligt. In dit geval wordt de slechte bovengrond verwijderd en vervangen door een zandkoffer of verbeterd met verdichting of groutinjectie. Funderingen op staal zijn meestal geschikt in regio's waar de bovengrond bestaat uit zand. In de Randstad en het westen van Nederland, waar de ondergrond vaak uit klei of veen bestaat, is deze methode niet geschikt.

Fundering op palen

Wanneer de draagkrachtige laag te diep zit, wordt een paalfundering gebruikt. Deze fundering bestaat uit palen die diep in de grond worden geheid, geboord of geschroefd. De palen dragen het gewicht van de constructie over naar sterkere grondlagen dieper in de aarde. Deze methode is vooral relevant in regio's met een slappe ondergrond, zoals het midden, zuiden en oosten van Nederland.

Er zijn verschillende vormen van paalfunderingen:

Strokenfundering: een verbrede zone onder dragende muren.
Poerenfundering: een brede ondersteuning voor dragende muren of kolommen.
Plaatfundering: een dikke plaat op de draagkrachtige grond.
Puttenfundering: een fundering die bestaat uit meerdere putten, meestal in combinatie met een plaat.

Schroeffundering

Een schroeffundering is een flexibele funderingsmethode die steeds meer in opkomst is. Deze fundering wordt gemaakt door een schroef in de grond te draaien, wat een sterke grip op de bodem geeft. De draagkracht van een schroeffundering wordt beïnvloed door de samenstelling van de bodem. Zandgrond is bijvoorbeeld draagkrachtiger dan klei- of veengrond. De schroeffundering is handig in situaties waarbij snelle installatie nodig is, zoals bij tijdelijke of lichte constructies.

Factoren die de draagkracht bepalen

De keuze van de juiste funderingsmethode hangt direct af van de draagkracht van de ondergrond. Deze draagkracht wordt beïnvloed door de volgende factoren:

1. Grondsoort

De grondsoort is een van de belangrijkste factoren. Zandgronden zijn in het algemeen draagkrachtiger dan klei- of veengronden. Zand heeft een betere drukverdeling en minder samendrukbaarheid. Klei- en veengronden zijn daarentegen samendrukbaar en kunnen leiden tot ongelijke zettingen.

2. Vochtgehalte

De hoeveelheid vocht in de bodem heeft een directe invloed op de draagkracht. Een natte bodem is minder sterk dan een droge bodem. Vooral bij zandgrond is een hoge vochtigheid een probleem, omdat de bodem dan minder stevig is.

3. Dichtheid van de bodemlagen

De dichtheid van de ondergrond bepaalt ook de draagkracht. Verdichte grond is stabiel en draagkrachtiger. In sommige gevallen wordt de bodem bewust verdicht om de draagkracht te verbeteren.

4. Diepte van de draagkrachtige laag

De diepte waarop de draagkrachtige laag zich bevindt, is bepalend voor de keuze van fundering. Als deze laag dicht onder het maaiveld ligt, is een fundering op staal vaak de meest geschikte keuze. Wanneer de laag te diep zit, is een paalfundering nodig.

5. Omgevingsfactoren

Omgevingsfactoren zoals grondwater, vorst, hitte en chemische invloeden kunnen de draagkracht van de bodem beïnvloeden. Deze factoren moeten worden meegenomen in de funderingsberekening om schade aan de constructie te voorkomen.

Toepassing in Nederland

In Nederland zijn de bodemsamenstellingen en draagkracht verschillend per regio, wat leidt tot regionale verschillen in de funderingsmethoden. In het zuiden, midden en oosten van Nederland is de ondergrond vaak geschikt voor funderingen op staal. In het westen van Nederland, zoals de Randstad, is de ondergrond vaak uit slappe klei- en veenlagen, waardoor paalfunderingen vaak nodig zijn.

Een voorbeeld is de toepassing van schroeffunderingen in situaties waarbij de ondergrond niet stabiel genoeg is voor een klassieke fundering. Deze methode is handig voor tijdelijke constructies of voor situaties waarbij snelle installatie vereist is.

Fundering berekenen

Het berekenen van een fundering is een complex proces dat meerdere factoren in overweging neemt. De berekening moet rekening houden met:

Het gewicht van de constructie
De belastingen (zoals winddruk, sneeuw, verkeer)
De draagkracht van de ondergrond
De stabiliteit van de fundering
De duurzaamheid tegenomstandigheden

Deze berekening wordt meestal uitgevoerd door een bouwtechnisch adviseur of funderingsdeskundige. Er zijn ook digitale tools beschikbaar, zoals een funderingscalculator, om het proces te vereenvoudigen. In het Westen van Nederland zijn dergelijke berekeningen vooral relevant, aangezien de bodem daar vaak minder draagkrachtig is.

Conclusie

De draagkracht van de ondergrond is een essentieel criterium bij het kiezen van een geschikte funderingsmethode. Zowel funderingen op staal als paalfunderingen spelen een rol, afhankelijk van de bodemsamenstelling, vochtgehalte en diepte van de draagkrachtige laag. In Nederland is het aan de regio en bodemtype gebonden welke methode het meest geschikt is. Schroeffunderingen bieden een moderne en flexibele oplossing, vooral in gevallen waarbij de ondergrond niet stabiel genoeg is voor klassieke funderingen. Het is belangrijk dat zowel bouwers als particulieren goed informeerd zijn over de draagkracht van de bodem en de juiste funderingsmethoden, om structurele problemen en mogelijke schade aan het gebouw te voorkomen.

Bronnen

draagkracht