Eénzijdige fundering en de impact op waterkeringen en bebouwing

Eénzijdige fundering speelt een belangrijke rol bij de constructie en het beheer van waterkeringen. In de context van waterbouw en infrastructuur is het van essentieel belang om te begrijpen hoe funderingen worden ingezet, wat de gevolgen zijn voor het onderhoud en hoe de bebouwing op of rond waterkeringen kan worden toegestaan. De regels rondom éénzijdige fundering en de daaraan gerelateerde maatregelen zijn vaak bepaald door beleidsdocumenten, wetgeving en technische voorwaarden. Deze regels zijn ontworpen om de veiligheid, duurzaamheid en functie van waterkeringen te waarborgen, terwijl ook rekening wordt gehouden met maatschappelijke en economische aspecten.

In dit artikel wordt ingegaan op de betekenis van éénzijdige fundering, de technische uitgangspunten en de beperkingen die hiermee gepaard gaan. Daarnaast worden de relevante beleidsrichtlijnen en vergunningvoorwaarden beschreven, met aandacht voor de rol van de vergunninghouder in het beheer en onderhoud.

Eénzijdige fundering: begripsvorming en toepassing

Eénzijdige fundering verwijst in dit context naar de manier waarop constructies of bebouwingen op één zijde van een waterkering zijn aangebracht. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn bij bebouwing die op één zijde van een dijk of waterkering is gevestigd, waarbij de andere zijde vrij blijft van constructies. Deze manier van bebouwen wordt beïnvloed door de breedte van de waterkering en de technieken die worden toegepast bij onderhoud.

Volgens de regelgeving die is opgenomen in het beleid van waterkeringen, geldt dat waterlopen breder dan 7 meter bovenbreedte te breed zijn om vanaf één zijde onderhoud te kunnen uitvoeren. In dergelijke gevallen is het niet mogelijk om maaisel en specie aan één zijde te deponeren. Dit betekent dat de ontvangstplicht van maaisel en specie per jaar wordt beperkt tot de helft of een evenredig gedeelte van het totaal. Deze aanpassing is noodzakelijk om het onderhoud van de waterkering effectief en veilig te kunnen uitvoeren.

Daarnaast geldt dat bepaalde onderhoudstechnieken eveneens niet toestaan om maaisel aan één zijde te deponeren. In deze gevallen is het dus eveneens noodzakelijk dat de ontvangstplicht wordt verdeeld over de jaren.

Ongewenste ingrepen en maatschappelijke afweging

De regelgeving rondom éénzijdige fundering houdt ook rekening met situaties waarin een ongewenste ingreep noodzakelijk is. Een zwaarwegend maatschappelijk belang is een centraal criterium bij de afweging of een dergelijke ingreep toegestaan wordt. Dit is het geval wanneer er sprake is van een maatschappelijke vraag die het noodzakelijk maakt om de ingreep toch uit te voeren, bijvoorbeeld omdat vestiging op een andere locatie niet haalbaar is of aanzienlijk hogere kosten zou opleveren.

Zowel de fundering van bebouwing als de aanleg van constructies op of rond waterkeringen moet binnen het kader van veiligheid en duurzaamheid worden geplaatst. Daarbij is het van belang dat het bouwwerk niet negatief beïnvloedt door de noodzakelijke onderhoudsmaatregelen. In sommige gevallen wordt aangevraagd of een bouwwerk constructief losgekoppeld kan worden van de waterkering, bijvoorbeeld door middel van aanvullende voorzieningen die het effect op de waterkerende functie beperken.

Beleidsrichtlijnen en vergunningvoorwaarden

De beleidsrichtlijnen die van toepassing zijn op éénzijdige fundering zijn grotendeels vastgelegd in ministeriële circulaire documenten en regionale regelgeving. Deze documenten bepalen niet alleen de toetsingscriteria voor bebouwing op waterkeringen, maar ook de voorwaarden waarin vergunningen voor verbouwingen of aanbouw kunnen worden verleend.

Toetsingscriteria voor verbouwingen

Bij het toestaan van verbouwingen op of rond waterkeringen geldt dat deze in de regel zonder wijziging van de fundering kunnen worden uitgevoerd, mits het past binnen de toetsingscriteria voor de waterkering. Dit betekent dat het bouwwerk geen nadelige invloed mag hebben op de veiligheid en stabiliteit van de waterkering. Voor aanbouw geldt dat dit alleen buiten de teenlijnen en het profiel van vrije ruimte kan worden toegestaan, indien het noodzakelijk is voor het normaal en doelmatig gebruik van de bebouwing.

Een belangrijke voorwaarde is dat aanbouw of verbouwingen die binnen de teenlijnen of het profiel van vrije ruimte liggen, niet toegestaan zijn indien deze structuren in de toekomst zouden moeten worden verwijderd als onderdeel van een verbeteringsproject. In dergelijke gevallen wordt geen vergunning verleend, omdat dit zou leiden tot onnodige kosten en mogelijke schade.

Beheer en onderhoud ten laste van de vergunninghouder

Voor de handhaving en het onderhoud van bebouwing op waterkeringen geldt dat de vergunninghouder verantwoordelijk is voor de uitvoering van onderhoudsmaatregelen. De vergunninghouder moet zich houden aan voorschriften die worden opgenomen in de vergunning. Deze voorschriften zijn bedoeld om te zorgen dat het onderhoud tijdelijk en correct wordt uitgevoerd en dat de nodige gegevens aan de beheerder van de waterkering worden aangeleverd bij toetsing op veiligheid.

Bij het toestaan van bebouwing of aanbrengen van objecten op een waterkering moet voorkomen worden dat het beheer en onderhoud onevenredig zwaar wordt. In de vergunning worden daarom bepalingen opgenomen die de vergunninghouder verplicht tot het uitvoeren van onderhoud en tot het leveren van relevante gegevens.

Nevenfuncties en beheersvormen van primaire waterkeringen

Hoewel de primaire functie van een waterkering is om de waterkerende functie te waarborgen, kunnen waterkeringen ook nevenfuncties vervullen. Deze nevenfuncties zijn echter ondergeschikt aan de primaire functie. De nevenfuncties omvatten onder meer wonen, recreatie, industrie, transport, cultuurhistorie, landschap en natuur.

De nevenfuncties wonen, industrie en transport worden in de praktijk vaak als één categorie aangegeven, omdat deze drie functies op een vergelijkbare manier worden ingevuld. De invulling van nevenfuncties op een waterkering is echter steeds afhankelijk van de specifieke omstandigheden en het beleid dat voor de regio is vastgesteld.

Voor het beheer van nevenfuncties op waterkeringen worden drie beheersvormen onderscheiden, namelijk natuurtechnisch beheer, aangepast agrarisch beheer en gazonbeheer. Elke beheersvorm is gericht op het behoud van de nevenfunctie terwijl tegelijkertijd de primaire functie van de waterkering wordt gewaarborgd.

Compenserende maatregelen en vergunningverlening

Bij de vergunningverlening voor aanleg, aanpassing of uitbreiding van bouwwerken op waterkeringen is het mogelijk om compenserende maatregelen te nemen. Deze maatregelen zijn bedoeld om mogelijke negatieve gevolgen van het bouwwerk te compenseren. Compenserende maatregelen maken integraal onderdeel uit van de vergunning en moeten veiliggesteld zijn voordat de aanleg of uitbreiding van het bouwwerk kan beginnen.

Bij de afweging of een vergunning wordt verleend, wordt ook rekening gehouden met de invloed van het bouwwerk op de waterkerende functie. Aan de vergunning kunnen technische voorwaarden worden verbonden die ervoor zorgen dat schade aan of door het bouwwerk bij inundatie wordt voorkomen.

Conclusie

Eénzijdige fundering speelt een cruciale rol in de constructie en het beheer van waterkeringen. De regelgeving en beleidsrichtlijnen die hierop van toepassing zijn, zijn ontworpen om de veiligheid en duurzaamheid van waterkeringen te waarborgen terwijl rekening wordt gehouden met maatschappelijke en economische aspecten. De toetsingscriteria voor bebouwing en de vergunningvoorwaarden zijn essentieel om ervoor te zorgen dat de bebouwing op of rond waterkeringen niet negatief beïnvloedt door de noodzakelijke onderhoudsmaatregelen.

Voor vergunninghouders is het belangrijk om zich bewust te zijn van de verantwoordelijkheden die horen bij het bezit van een bouwwerk op een waterkering. Het beheer en onderhoud zijn onderdeel van de vergunning en moeten worden uitgevoerd in overleg met de beheerder van de waterkering. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met de toekomstige ontwikkelingen die voor het bouwwerk van invloed kunnen zijn.

Het beleid rondom éénzijdige fundering is steeds beïnvloed door wetgeving, technische ontwikkelingen en maatschappelijke wensen. Door deze factoren in overweging te nemen, kunnen waterkeringen functioneel, veilig en duurzaam blijven, terwijl de bebouwing op of rond deze structuren past binnen de regels en richtlijnen die zijn vastgelegd.

Bronnen

1. Lokale regelgeving