Fundering haaks uitzetten: Belangrijke overwegingen en aanbevelingen voor renovatie en nieuwbouw

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

De fundering van een gebouw is een cruciaal onderdeel van de constructie. Het zorgt ervoor dat het gewicht van het gebouw gelijkmatig wordt overgedragen op de ondergrond, waardoor stabiliteit en duurzaamheid gegarandeerd worden. Bij renovatie- en bouwprojecten speelt het correct uitzetten van de fundering, waaronder het haaks uitzetten, een essentiële rol. In dit artikel worden de technische aspecten van funderingsherstel en -constructie besproken, met aandacht voor het haaks uitzetten van funderingsconstructies. De informatie is gebaseerd op betrouwbare bronnen en technische richtlijnen uit de bouwsector.

De rol van de fundering in een bouwwerk

Een fundering dient als het fundament van een gebouw. Het zorgt ervoor dat het gewicht van het bouwwerk gelijkmatig wordt verdeeld over de ondergrond. De keuze voor een specifiek type fundering hangt af van de bodemgesteldheid. In Nederland zijn funderingen vaak gemaakt van houten palen of staal, afhankelijk van de locatie.

In het noorden en westen van Nederland wordt vaak gebruikgemaakt van funderingen op palen, omdat de zandlaag daar dieper zit. In het oosten is het vaak mogelijk om te funderen op staal, omdat de grond steviger is. De keuze voor het juiste funderingstype is essentieel om stabiliteit te garanderen en mogelijke verzakkingen of scheuren te voorkomen.

Funderingsproblemen en mogelijke oplossingen

Scheuren in de gevel of andere visuele tekens kunnen wijzen op funderingsproblemen. Deze kunnen ontstaan tijdens de bouw of later als gevolg van veranderende omstandigheden. Onderzoek is noodzakelijk om te bepalen of en hoe de fundering gecorrigeerd of verbeterd kan worden. Er zijn verschillende manieren om funderingsproblemen aan te pakken:

Handhaving van de bestaande fundering Bij handhaving wordt eerst onderzocht hoe de fundering bijdraagt aan eventuele schade. Met behulp van meetboutjes in de bouwmuren kan worden gecontroleerd of de fundering nog in goede staat is. De kwaliteit van het hout en de staat van de paalkoppen worden beoordeeld om te bepalen of herstel nodig is.
Partiële verbetering Niet altijd is een volledige funderingsverbetering nodig. Soms is het voldoende om kleine aanpassingen te maken, zoals het verwijderen van negatieve kleef. Door het verwijderen van grond kan de fundering worden ontlast. Ook is het mogelijk om zwaar ophogingsmateriaal, zoals zand, te vervangen door licht materiaal, zoals schuimbeton. Dit kan helpen bij een te zware belasting van het pand, bijvoorbeeld door het aanbrengen van betonnen vloeren.
Volledige verbetering In sommige gevallen is een totale funderingsverbetering de enige optie. Dit kan bijvoorbeeld nodig zijn wanneer er sprake is van rotte paalhouten of onvoldoende draagvermogen. Bij een totale verbetering worden nieuwe palen geheven of segmentpaaltjes gebruikt die op elkaar worden geplaatst of gelast.

Haaks uitzetten van funderingsconstructies

Bij het aanleggen van een nieuwe fundering of het herstel van een bestaande fundering is het haaks uitzetten van de constructie van groot belang. Dit betekent dat de funderingsconstructie moet worden uitgevoerd met rechte hoeken, zodat de belasting van het bouwwerk gelijkmatig wordt verdeeld. Onjuist uitzetten kan leiden tot ongelijke zettingen, scheuren of zelfs instabiliteit in het gebouw.

Het haaks uitzetten vereist een nauwkeurige meting en uitvoering. In het verleden was het gebruik van houten palen en kespconstructies een populaire methode. Deze methode, bekend als de Amsterdamse methode, maakt gebruik van een koppel van twee palen met een kesp er tussen. In tegenstelling daarmee is de Rotterdamsche methode gebaseerd op één paal, waardoor een kesp overbodig is.

In moderne constructies is het gebruik van segmentpalen en betonconstructies vaak de voorkeur. Deze methoden vereisen nauwkeurig uitzetten om ervoor te zorgen dat de constructie stabiel is en geen ongelijke zettingen veroorzaakt.

Technische richtlijnen en bouwregelgeving

Bij funderingswerkzaamheden gelden bepaalde technische richtlijnen en bouwregelgeving. Deze regels zijn van toepassing op zowel nieuwe constructies als renovaties. Bijvoorbeeld, bij de uitvoering van werkzaamheden rondom waterkeringen moeten de volgende richtlijnen worden gevolgd:

Het kwelscherm met kleikist moet zo dicht mogelijk bij de hoogwaterzijde worden aangebracht.
Werkzaamheden mogen niet worden uitgevoerd bij langdurige regenval of aanhoudende vorst.
De stabiliteit en het waterkerend vermogen van de waterkering mogen niet worden aangetast door de uitvoering van de werkzaamheden.
Ontgravingen moeten zo min mogelijk worden uitgevoerd en direct na het aanbrengen van de huisaansluiting moeten worden aangevuld met de uitkomende grond in lagen.
Verwijderde of beschadigde verharding moet worden hersteld en kale plekken moeten worden ingezaaid met een soortenrijk graszaadmengsel.
Binnen 20 werkdagen na voltooiing van de werkzaamheden moet een tekening van de ligging van de leiding of kabel worden aangeleverd bij het bestuur.

Bij spoedeisende reparaties gelden extra regels om te zorgen voor de veiligheid en stabiliteit van het bouwwerk.

Voorbereiding en uitvoering van funderingswerkzaamheden

De voorbereiding van funderingswerkzaamheden is cruciaal voor het succes van het project. Het is belangrijk om voldoende onderzoek te doen naar de bodemgesteldheid, de bestaande fundering en eventuele schade. Ook is het belangrijk om te weten welke constructiemethode het meest geschikt is voor de situatie. In sommige gevallen is het aanbrengen van een betonvloer in de kelder een geschikte oplossing. Deze vloer wordt ingekast in de vier muren en heeft taps toelopende sparingen. Nadat de constructievloer is verhard, worden er segmentpalen in de grond gedreven.

Het is ook belangrijk om te overwegen of de fundering voldoet aan de eisen van het Besluit bouwwerken leefomgeving. Dit besluit vereist dat een constructieberekening van de fundering wordt gemaakt door een constructeur, ook als het project vergunningsvrij is.

Veelvoorkomende funderingsproblemen en oorzaken

Er zijn verschillende veelvoorkomende problemen die kunnen optreden met funderingen. Deze problemen kunnen leiden tot scheuren in de gevel of ongelijke zettingen. De belangrijkste oorzaken zijn:

Rotting van het funderingshout
Door een verlaagd grondwaterpeil kunnen de paalkoppen boven water komen te staan, wat leidt tot rotting door bacteriën en schimmels. Deze rotting kan ook voorkomen bij het gebruik van grenenhout, dat veel spinthout bevat en dus kwetsbaar is voor aantasting door pseudomonas.
Onvoldoende draagvermogen
Als de paal niet voldoende op een zandplaat is gefundeerd of als de zandplaat te dun is, kunnen verzakkingen ontstaan. Dit kan leiden tot scheuren in het metselwerk.
Lassen in het funderingshout
Lassen zijn vaak nodig omdat de lengte van de constructie de lengte van de platen overschrijdt. Deze lassen kunnen leiden tot breuk of afschuivingen.
Te hoge belasting op de palen
In het verleden zijn veel gebouwen verhoogd zonder dat er aandacht was voor de fundering. Door de hogere belasting zijn de palen gaan wijken of zijn ze door de kesp gedrukt. Dit effect kan ook optreden bij functiewijzigingen, zoals het gebruik van een woning als opslagruimte of het clandestien inbouwen van balken in een gemeenschappelijke bouwmuur.
Negatieve kleef
Negatieve kleef kan ontstaan wanneer grond in de omgeving wordt opgehoogd. Door de extra druk ontstaat inklinking van de grond, waardoor deze aan de palen gaat hangen en de paal ‘naar beneden trekt’.

Conclusie

Het correct uitzetten van een fundering is essentieel voor de stabiliteit en duurzaamheid van een gebouw. Het haaks uitzetten van funderingsconstructies helpt om ongelijke zettingen en scheuren te voorkomen. Bij renovatie- en bouwprojecten is het belangrijk om voldoende onderzoek te doen en de juiste constructiemethode te kiezen. Daarnaast moet rekening worden gehouden met de bodemgesteldheid, eventuele schade en de bouwregelgeving.

Zowel handhaving van de bestaande fundering als een volledige funderingsverbetering kunnen een oplossing bieden, afhankelijk van de situatie. Het is belangrijk om aandacht te besteden aan veelvoorkomende funderingsproblemen zoals rotting, onvoldoende draagvermogen en negatieve kleef. Door deze problemen tijdig op te lossen, kan de levensduur van een gebouw worden verlengd en de veiligheid van de bewoners worden gegarandeerd.