Fundering op staal: Techniek, toepassing en voorwaarden in de bouw

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

De fundering vormt de basis van elk bouwwerk en speelt een essentiële rol in de stabiliteit en levensduur van een gebouw. In de Nederlandse bouwsector zijn verschillende funderingsmethoden in gebruik, afhankelijk van de ondergrond en de belasting die op het bouwwerk rust. Eén van de meest gebruikte funderingswijzen is de fundering op staal, een methode die vooral geschikt is voor kleinere bouwwerken wanneer de draagkrachtige ondergrond niet te diep ligt. Deze artikel geeft een gedetailleerde uitleg van deze funderingsmethode, met aandacht voor techniek, toepassing, voordelen en beperkingen, evenals voorwaarden voor het correct toepassen.

Wat is fundering op staal?

Een fundering op staal is een funderingswijze waarbij de dragende muren of wanden, vaak via een verbrede voet, direct op de draagkrachtige bodem rusten. De term "staal" verwijst niet naar het bouwmateriaal, maar naar de Oudgermaanse oorsprong van het woord, wat "rusten op" of "vaste plaats" betekent. Deze methode wordt toegepast wanneer de draagkrachtige laag, ook wel vaste grondslag genoemd, zich op een relatief kleine diepte bevindt, meestal tussen 80 en 100 cm onder het maaiveld. De verbrede voet zorgt ervoor dat de druk van het bouwwerk gelijkmatig over de ondergrond wordt verdeeld, waardoor het risico op zettingsverschillen wordt beperkt.

De fundering op staal wordt vaak gebruikt in nieuwbouwprojecten voor woningen, bijvoorbeeld op zandgrond, kleigrond of in gebieden met een stabiele ondergrond. Het is een relatief kostenefficiënte methode vergeleken met paalfundering, maar vereist wel een grondige voorbereiding en nauwkeurige berekening van de benodigde afmetingen. Voor de berekening van de funderingsvoet dient rekening te worden gehouden met de belasting van het gebouw en de eigenschappen van de ondergrond, zoals de draagkracht en de mogelijke zettingsverschillen.

Soorten funderingen op staal

Binnen de fundering op staal kunnen verschillende uitvoeringen worden onderscheiden, afhankelijk van de belastingverdeling en de bouwconstructie. De belangrijkste vormen zijn:

Strokenfundering: Bij een strokenfundering wordt een verbrede strook van gewapend beton gerealiseerd onder alle dragende muren. Deze methode is geschikt voor lichte tot middelzware belastingen en wordt vaak gebruikt bij woningbouwprojecten.
Poerenfundering: Deze methode wordt toegepast bij lokaal hoge belastingen, zoals liftschachten, kernen of schoorstenen. De poeren zorgen voor extra stabiliteit op puntlasten.
Plaatfundering: Bij plaatfundering wordt op de draagkrachtige grond één dikke plaat gelegd. Deze methode is gunstig als de draagkrachtige grond te diep zit, bijvoorbeeld in moerassen of op veengrond.

Bouwtechniek en uitvoering

De uitvoering van een fundering op staal vereist een aantal technische stappen. In het kader van een bouwproject wordt eerst een grondsondering uitgevoerd om de draagkracht van de ondergrond vast te stellen. Vervolgens wordt de funderingsdiepte vastgelegd, rekening houdend met de belasting van het gebouw en de wettelijke normen. In de Nederlandse bouwnorm NEN 6744 is bepaald dat een fundering op staal niet dieper mag zijn dan vijf maal zijn kleinste dwarsafmeting.

De bouwtechniek bij fundering op staal omvat meestal het volgende:

Afbuinen en uitzetten: De funderingsdiepte wordt opgemeten en uitgezet, waarbij rekening wordt gehouden met de eventuele aanwezigheid van grondwater of vorst.
Verwijderen van slechte bovengrond: In geval van zachte of instabiele bovengrond wordt deze verwijderd en vervangen door een zandkoffer of verbeterd via verdichting of groutinjectie.
Constructie van de funderingsvoet: De verbrede voet wordt uitgevoerd in gewapend beton, waarbij de breedte en hoogte worden bepaald op basis van belastingberekeningen.
Controle en afwerking: Na de bouw wordt gecontroleerd of de fundering voldoet aan de gestelde eisen en wordt deze afgewerkt met een waterdichte laag indien nodig.

Moderne bouwtechnieken, zoals het gebruik van piepschuimelementen in de funderingsconstructie, maken deze methode efficiënter en duurbaarder. Ook wordt steeds vaker gebruik gemaakt van compenserende funderingen, waarbij een deel van de grond wordt uitgegraven en als ballast gebruikt, waardoor het risico op zetting wordt beperkt.

Voordelen en beperkingen

De fundering op staal biedt verschillende voordelen, vooral bij kleinere projecten:

Kostenefficiëntie: Tegenover paalfundering is fundering op staal relatief goedkoper, vooral wanneer de ondergrond geschikt is.
Snelheid van uitvoering: Aangezien geen palen nodig zijn, is de bouw van een fundering op staal vaak sneller te realiseren.
Voorkeur bij stabiele ondergrond: Bij een draagkrachtige bodem is dit een betrouwbare en stabiele methode.

Toch zijn er ook beperkingen aan deze funderingswijze:

Afhankelijkheid van ondergrond: Fundering op staal is alleen geschikt wanneer de draagkrachtige laag niet te diep ligt. In moerassen, veengrond of bij zachte ondergrond is paalfundering vaak de betere keuze.
Vorst- en waterbescherming: De fundering moet worden aangelegd op een vorstvrij niveau om opvriezen te voorkomen. Ook dient er rekening mee te worden gehouden met grondwater en eventuele waterdichting.
Zettingsrisico’s: Zelfs bij fundering op staal kunnen zettingsverschillen optreden als de ondergrond niet homogeen is of als de belastingverdeling niet gelijkmatig is.

Toepassing in de praktijk

In Nederland wordt fundering op staal vaak toegepast bij woningbouwprojecten, vooral op zandgrond of kleigrond. Het is een bewezen methode die al jaren in gebruik is, zowel bij nieuwbouw als bij renovatieprojecten. Bijvoorbeeld bij het bouwen van een vrijstaande woning of bij het uitbreiden van een bestaande woning, kan fundering op staal een geschikte oplossing zijn, mits de ondergrond geschikt is.

Een voorbeeld van een complexere toepassing is te vinden bij de zware onderdoorgang van de Noord/Zuidlijn in Amsterdam, waarbij funderingen tot onder de keileem zijn aangelegd. Hier was echter sprake van een combinatie van fundering op staal en paalfundering om te zorgen voor de nodige stabiliteit.

Conclusie

Fundering op staal is een veelgebruikte en kostenefficiënte funderingsmethode, vooral geschikt voor kleinere bouwwerken wanneer de ondergrond draagkrachtig is. De methode vereist een goede voorbereiding en nauwkeurige berekening van de benodigde afmetingen. Door moderne bouwtechnieken en duurzame materialen, zoals piepschuimelementen, wordt deze methode steeds efficiënter en duurbaarder.

Toch is het belangrijk om rekening te houden met de beperkingen van fundering op staal, zoals de afhankelijkheid van de ondergrond en het risico op zettingsverschillen. Voor zachte of instabiele grond blijft paalfundering vaak de betere keuze. Fundering op staal blijft echter een betrouwbare optie voor vele woningen en kleinere projecten in Nederland.

Bronnen

ijzer