Ondermetselen van funderingen: Technieken, toepassingen en uitvoering in de praktijk

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Ondermetselen is een techniek die gebruikt wordt om de diepte van bestaande funderingen te vergroten, zodat deze aan veranderde eisen of situaties kan voldoen. Deze methode wordt vaak toegepast bij de uitbreiding van gebouwen of bij de realisatie van ondergrondse ruimtes, zoals kelders. Het ondermetselen maakt het mogelijk om de draagkracht van een fundering te vergroten of stabiliteit te verzekeren bij aangrenzende ondergrondse constructies. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de technieken, toepassingsgebieden en uitvoeringsmethoden van ondermetselen, met een nadruk op de praktische uitvoering en de belangrijkste aandachtspunten.

Toepassingsgebied en doel van ondermetselen

Ondermetselen wordt ingezet in situaties waarin de bestaande fundering niet voldoet aan de nieuwe eisen. Volgens de gegevens uit de bronnen is ondermetselen een geschikte methode bijvoorbeeld:

Bij de uitbreiding van een gebouw wanneer het draagvermogen of de diepte van de fundering moet toenemen.
Bij de realisatie van een ondergrondse constructie naast een bestaand gebouw, waarbij de fundering tijdelijk of permanent extra stabiliteit moet garanderen.
Wanneer historische gebouwen zijn betrokken en het draagvermogen van de fundering niet voldoet aan de normale veiligheidsmarge.

Een belangrijk voordeel van ondermetselen is dat het een relatief minder invasieve methode is vergeleken met volledige funderingsverdiepingen. Het is vooral geschikt in situaties waarbij er sprake is van beperkte grondwaterstand en een voldoende stevige grondstructuur, zoals bij kurkdroge zandgrond.

Techniek en uitvoering van ondermetselen

Bij het ondermetselen wordt een beperkte diepte uitgegraven onder de bestaande fundering, meestal tot maximaal 1,20 meter onder het aanzetpeil. Deze methode vereist geen uitgebreide schoring of stabilisatie zoals bij het onderschoeien, wat het geschikt maakt voor situaties waarin de grond een minimale tijdelijke cohesie vertoont en het grondwaterpeil zich minstens 0,5 meter onder het maximale uitgravingsniveau bevindt. Dit maakt ondermetselen een efficiënte en kosteneffectieve oplossing in de praktijk.

De uitvoering verloopt doorgaans als volgt:

Graving: Er wordt een smalle strook (meestal 1 meter breed) onder de fundering uitgegraven. Dit wordt gedaan in stappen, waarbij per stap ongeveer 1 meter grond wordt verwijderd en opnieuw 1 meter wordt behouden om de stabiliteit te waarborgen.
Opbouw funderingselementen: Zodra een strook is uitgegraven, wordt direct een nieuw funderingselement aangebracht. Deze elementen worden meestal gemaakt van metselwerk of krimpvrij beton, afhankelijk van de vereisten en de omstandigheden.
Volledige funderingsverdieping: De procedure wordt herhaald tot de gewenste diepte is bereikt. De nieuw aangebrachte funderingselementen worden aangewerkt tegen de bestaande fundering om een continue stabiliteit te garanderen.

Een praktische toepassing van deze methode is beschreven in de casus van een aanbouw waarbij de klant wilde onderkelderen. Hierbij werd overwogen om 20 cm te ondergraven en de holtes op te metselen met betonblokken. Deze aanpak is mogelijk bij een stevige grond en voldoende stabiliteit van de bestaande fundering. In het geval van zandgrond en een heuvelachtig terrein kan deze methode zinvol zijn, zolang de grond niet instabiliteit vertoont.

Ondermetselen versus onderschoeien

Hoewel beide technieken gericht zijn op de verdieping van bestaande funderingen, verschillen ze aanzienlijk in uitvoering en toepassing. Het onderschoeien is een meer ingrijpende methode waarbij de graving in stappen gebeurt (per 40 cm) en systematisch een schoring en stabilisatie wordt aangebracht. Dit maakt het mogelijk om dieptes tot wel 6 of zelfs 15 meter te bereiken, iets dat bij ondermetselen niet haalbaar is. Onderschoeien vereist dus meer materiaal, tijd en expertise, maar biedt daarmee ook meer mogelijkheden in termen van funderingsdiepte.

Bij ondermetselen is de diepte beperkt tot 1,20 meter, wat het geschikt maakt voor lichte versterkingen of kleine verdiepingen. Omdat hierbij geen uitgebreide schoring wordt toegepast, is de methode minder geschikt in zachte of instabiele gronden.

Belangrijke aandachtspunten bij de uitvoering

Bij het uitvoeren van een ondermetseling zijn er een aantal kritieke aandachtspunten die gevolgd moeten worden om de stabiliteit van het bestaande gebouw en de aangrenzende constructies te waarborgen. Een aantal van deze aandachtspunten zijn:

Grondwaterpeil: Er moet minstens 0,5 meter ruimte zijn tussen het grondwaterpeil en het maximale uitgravingsniveau. Bij een te hoge waterstand kan ondermetselen leiden tot instabiliteit of schade.
Stevigheid van de grond: De grond moet voldoende tijdelijke cohesie vertonen om de graving te kunnen houden zonder extra schoring.
Structuurstabiliteit: Bij het ondermetselen van historische of zwaar belaste gebouwen moet aandacht worden besteed aan eventuele structurele veranderingen. Het is verstandig om een plaatsbeschrijving aan te vragen bij aangrenzende woningen om eventuele bezwaren te voorkomen.
Materiaalkwaliteit: Het gebruik van krimpvrij beton of gewapend beton is aanbevolen om eventuele verzakkingen te voorkomen. Ook het metselwerk moet voldoen aan de vereisten voor stabiliteit en duurzaamheid.
Verhardingstijd: Het is belangrijk om te wachten tot de nieuwe funderingselementen volledig verhard zijn voordat het volgende gedeelte wordt verwerkt. Dit voorkomt instabiliteit tijdens de bouwfase.

Toepassing in de praktijk

In de praktijk is ondermetselen vaak een geschikte oplossing bij rijhuizen of woningen met beperkte kelders. Zoals in één van de gevallen beschreven, is het mogelijk om sleuven te graven van 70 cm breed en deze op te metselen met betonblokken. Dit maakt het mogelijk om een tussenstuk te verwijderen en een nieuwe fundering aan te brengen. Deze methode vereist echter een zorgvuldige uitvoering om de stabiliteit van de bestaande fundering te behouden.

Het gebruik van betonblokken is een efficiënte manier om de fundering te versterken, maar vereist dat het ontwerp voldoet aan de lokale bouwvoorschriften en technische eisen. In zandgrond is deze methode extra geschikt, aangezien de grond hier relatief stevig is en minder schikbaar is voor instabiliteit.

Conclusie

Ondermetselen is een waardevolle techniek voor de versterking of verdieping van bestaande funderingen. Het is een relatief eenvoudige en kosteneffectieve methode die geschikt is voor situaties waarin de grond stevig is en het grondwaterpeil voldoende laag ligt. Door de fundering te versterken of te verdiepen, kan het draagvermogen van een gebouw worden vergroot of extra ruimte ondergronds worden gerealiseerd.

Tijdens de uitvoering is het van belang om aandacht te besteden aan de stabiliteit van het bestaande gebouw en de aangrenzende constructies. De keuze van materiaal, de uitvoeringsvolgorde en de grondvoorwaarden zijn cruciale factoren die bepalen of de ondermetseling succesvol verloopt. Zorgvuldige voorbereiding, samen met het respecteren van bouwnormen en veiligheidsrichtlijnen, is essentieel voor een duurzame en betrouwbare uitkomst.

Bronnen

ondermetselen