Fundering van oude huizen in Nederland: risico’s, herkenning en oplossingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Oude huizen in Nederland vormen een belangrijk deel van het nationale erfgoed en zijn vaak gevestigd op grondstructuren die al jaren of zelfs decennia druk uitoefenen. In het kader van woningbouw en bouwtechnologie werden vroeger vaak houten paalfunderingen of ondiepe funderingen gebruikt, die tegenwoordig soms in strijd komen met veranderende bodemomstandigheden en klimaatfactoren. Deze situatie leidt tot funderingsproblemen die zowel voor huiseigenaren als voor de woningeconomie van belang zijn. In dit artikel worden de belangrijkste aspecten van funderingen van oude huizen behandeld, inclusief risicogebieden, herkenning van problemen en mogelijke herstelmethoden.

Belang van een goede fundering

De fundering van een woning is de basis waarop het hele gebouw rust. Het zorgt ervoor dat het gewicht van het huis veilig en stabiel wordt overgedragen op de ondergrond. Bij oude huizen, vooral in gebieden met zachte bodemlagen, is het vaak noodzakelijk om gebruik te maken van palen om het huis te verankeren in een steviger lager zand- of kleilaag. Deze zogenaamde heipalen fundering is een van de oudste en meest vertrouwde bouwmethoden in Nederland en wordt nog steeds toegepast in gebieden waar de bovenste grondlagen ongeschikt zijn voor traditionele funderingen.

In de Randstad en andere regio’s met veen- of kleibodems is de bodem vaak te slap om zware huizen te dragen. Zonder diepere fundering kunnen huizen gaan verzakken, wat leidt tot scheefstanden, scheuren in muren en andere problemen die de stabiliteit van het gebouw aantasten. In veel gevallen zijn oude huizen op houten palen gefundeerd. Deze palen zijn echter gevoelig voor rotting, vooral wanneer het grondwaterpeil daalt of fluctueert.

Risicogebieden en funderingsproblemen

In Nederland zijn bepaalde regio’s bekend om hun verhoogd risico op funderingsproblemen. Deze risicogebieden worden bepaald door de combinatie van bodemtype en funderingstype. Volgens het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) lopen tussen de 487.000 en 537.000 panden verhoogd risico op verzakking door droogte. Onder invloed van klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687.000.

Risicogebieden worden vooral gevonden in wijkgebieden met houten paalfundering op zachte grondlagen. Deze gebieden zijn bijvoorbeeld te vinden in de Randstad, zoals in Rotterdam, Dordrecht en Gouda. Daar is al veel ervaring opgedaan met het identificeren en herstellen van funderingsschade. De kans op funderingsproblemen is hier het grootst, omdat de houten palen sneller rotten bij veranderende grondwaterstanden.

Een funderingslabel wordt in Nederland gebruikt om de staat van de fundering van een woning te bepalen. Dit label werkt op een vijfpuntsschaal, vergelijkbaar met het energielabel. Het funderingslabel geeft een indicatie van het risico op funderingsproblemen. Echter, de informatie die op de kaarten en websites staat, is vaak algemeen en niet specifiek per woning. Een woning kan bijvoorbeeld al jaren een nieuwe fundering hebben, maar toch nog een D- of lager label krijgen. Dit betekent dat het funderingslabel niet altijd accuraat is en extra onderzoek door gespecialiseerde partijen vaak nodig is.

Herkenning van funderingsproblemen

Het herkennen van funderingsproblemen is belangrijk om eventuele schade vroegtijdig te kunnen detecteren. Er zijn een aantal duidelijke signalen die kunnen wijzen op problemen met de fundering:

Verzakking en scheefstand van het huis: Dit is een van de meest opvallende signalen en komt vaak voor bij huizen met houten funderingspalen of bij ondiepe funderingen in veengebieden.
Scheuren in de buitengevel: Deze scheuren zijn vaak breder dan normale haarscheurtjes en duiden op een grotere druk op de constructie en muren.
Bredere scheuren in binnenmuren en vloeren: Door het ontbreken van steun op de fundering kunnen muren en vloeren scheuren die groter worden.

Deze tekens zijn niet altijd direct duidelijk, maar wanneer ze zich herhalen of erger worden, is het verstandig om professioneel advies in te winnen. Huiseigenaren kunnen bij hun gemeente informatie krijgen over de oorspronkelijke bouwtekening van het huis en eventuele grondwaterstanden. Ook is het mogelijk om een uitgebreid funderingsonderzoek uit te voeren.

Funderingsonderzoek en herstelopties

Een eerste stap bij het onderzoek naar funderingsproblemen is het uitvoeren van een quickscan. Dit is een snelle en kostenefficiënte methode om een indicatie te krijgen van eventuele funderingsschade. Als de quickscan wijst op het voorhanden zijn van problemen, is een uitgebreider funderingsonderzoek nodig. Dit onderzoek moet volgens de laatste F3O-richtlijnen worden uitgevoerd, zodat het accuraat en betrouwbaar is.

Bij een uitgebreid funderingsonderzoek worden de lintvoeg in het metselwerk en enkele vloervelden gemeten met een waterpas om eventuele verzakkingen in kaart te brengen. Vervolgens worden delen van de fundering blootgelegd, gemeten en onderzocht. Bij houten funderingen worden monsters genomen om de hardheid van het hout te testen en eventuele schimmel- of bacteriële aantasting te detecteren.

Als funderingsproblemen bevestigd worden, zijn er verschillende herstelopties beschikbaar. De keuze hangt af van de mate van schade, het funderingstype en de bodemomstandigheden. Een veelvoorkomende oplossing is de toepassing van een heipalen fundering, waarbij het huis opnieuw verankerd wordt in een stevige ondergrond. Dit zorgt voor stabiliteit en voorkomt verdere verzakkingen.

Bij woonwijken of appartementencomplexen is het belangrijk dat alle eigenaren bij het onderzoek betrokken worden. Offertes van meerdere bedrijven kunnen vergeleken worden, en eventuele kostenverdeling kan afgesproken worden op basis van de grootte van de huizen of de regels van de Vereniging van Eigenaren (VvE).

Duurzaam bouwen en funderingsherstel

Duurzaam bouwen is tegenwoordig een belangrijk thema in de bouwsector. Ook bij funderingsherstel wordt steeds meer aandacht besteed aan duurzame oplossingen. Een heipalen fundering is niet alleen duurzaam qua stabiliteit, maar ook qua toekomstbestendigheid. Door het huis te verankeren in een stevige ondergrond wordt het beter bestand tegen klimaatverandering en veranderende grondwaterstanden.

Daarnaast wordt er gewerkt aan circulaire bouwmethoden, waarbij materialen en bouwtechnieken zoveel mogelijk hergebruikt worden. Ook bij funderingsherstel kunnen oude palen worden hergebruikt of vervangen door duurzamere materialen. Dit helpt om de impact van bouwactiviteiten op het milieu te verminderen.

Conclusie

Oude huizen in Nederland vragen om aandacht bij het onderhoud en herstel van de fundering. In regio’s met zachte bodemlagen, zoals in de Randstad, is het vaak nodig om gebruik te maken van houten paalfunderingen of ondiepe funderingen. Deze funderingssystemen kunnen echter gevoelig zijn voor rotting en bodemdaling, wat leidt tot funderingsproblemen. Het herkennen van problemen via signalen zoals scheuren in muren en verzakkingen is belangrijk voor het vroegtijdig in actie komen. Door middel van funderingsonderzoek en herstelmaatregelen, zoals heipalen, kan de stabiliteit van het huis hersteld worden. Daarnaast is het belangrijk om rekening te houden met duurzame bouwmethoden en circulaire oplossingen bij funderingsherstel. Huiseigenaren, bouwprofessionals en makelaars moeten samenwerken om het funderingsrisico van oude huizen te beheersen en de woningeconomie te stabiliseren.

Bronnen

oude
huizen