Fundering op staal: technieken, toepassingen en aandachtspunten voor bouwprojecten

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Een stevige fundering is de basis voor elke constructie. In de bouwpraktijk wordt vaak gekozen voor een zogenaamde fundering op staal. Deze term verwijst echter niet naar het gebruik van staal als bouwmateriaal, maar naar een funderingsmethode waarbij de constructie direct op een dragende grondlaag rust, zonder het gebruik van palen. In dit artikel wordt ingegaan op de technieken, toepassingen en belangrijke aandachtspunten bij het aanleggen van een fundering op staal.

Wat is een fundering op staal?

Een fundering op staal is een funderingswijze waarbij de muren of wanden van een gebouw, meestal via een verbrede voet, rechtstreeks op een dragende grondlaag rusten. De term heeft niets te maken met het bouwmateriaal staal, maar stamt oorspronkelijk uit het Oudgermaans en Oudfrans en verwijst naar een “vaste plaats” of “ondergrond”. In de praktijk wordt hierbij gebruikgemaakt van gewapend beton, vaak in de vorm van strokenfunderingen, plaatfunderingen of poerenfunderingen.

Het principe van een fundering op staal is simpel: door de belasting van het gebouw gelijkmatig te verdelen over een groter oppervlak, wordt de druk op de ondergrond verlaagd. Dit maakt het mogelijk om de fundering te plaatsen op een relatief ondiepe, draagkrachtige laag, zoals zand of mergel. De onderkant van de fundering moet minstens op vorstvrije diepte liggen, meestal ongeveer 80 tot 100 cm onder het maaiveld.

Wanneer wordt een fundering op staal toegepast?

Deze methode is vooral geschikt wanneer de draagkrachtige grondlaag niet te diep zit en voldoende stevig is om de belasting van het gebouw te dragen. In de regel is een fundering op staal een kostenefficiënte keuze voor kleinere en lichtere constructies. In de Nederlandse ondergrond, waar vaak met zachte grondsoorten wordt geworsteld, is dit type fundering echter niet altijd haalbaar. In dergelijke gevallen wordt vaak gekozen voor een fundering op palen, waarbij de belasting via palen dieper in de grond wordt overgedragen.

Bij het kiezen voor een fundering op staal is het van groot belang dat de ondergrond grondig geïnvesteerd wordt. De draagkracht van de bodem wordt bepaald via sonderingen of proefboringen. Als blijkt dat de grond niet sterk genoeg is, kan de grond verbeterd worden via verdichting, groutinjectie of het aanbrengen van een zandkoffer. Dit maakt het mogelijk om toch een fundering op staal aan te leggen.

Technieken bij een fundering op staal

Er zijn verschillende technieken die binnen een fundering op staal kunnen worden toegepast. De keuze hangt af van de specifieke situatie van de ondergrond en de belasting van het gebouw. De drie meest gebruikte methoden zijn:

Strokenfundering: Hierbij wordt een verbrede strook van gewapend beton onder de dragende muren van het gebouw geplaatst. Deze methode is ideaal voor gebouwen met een regelmatig murenverloop en is technisch eenvoudig uit te voeren. De breedte en dikte van de strook worden berekend op basis van de belasting en het draagvermogen van de grond.
Plaatfundering: Bij deze methode wordt een doorgaande plaat van gewapend beton gelegd op de draagkrachtige grond. Deze methode is vooral geschikt voor complexere bouwprojecten waarbij het murenverloop grillig is of waar een kruipruimte niet nodig is. Een plaatfundering biedt goede stabiliteit en is goed te combineren met isolatiematerialen onder de plaat.
Poerenfundering: Een poer is een verbrede basis onder een kolom of puntlading. Deze methode wordt vaak toegepast in combinatie met andere funderingstypen, bijvoorbeeld bij poerenfunderingen onder kolommen in plaatfunderingen. De poer zorgt voor een gelijkmatige belastingverdeling en voorkomt verzakkingen.

Aandachtspunten bij het aanleggen van een fundering op staal

Hoewel een fundering op staal een robuuste en kostenefficiënte oplossing biedt, zijn er een aantal belangrijke aandachtspunten die tijdens de planning en uitvoering worden genomen:

Vorstvrije diepte: De fundering moet worden geplaatst onder de vorstgrens, om opvriezen en mogelijke schade aan de structuur te voorkomen. In Nederland is dit meestal ongeveer 80 cm onder het maaiveld.
Draagvermogen van de ondergrond: Het is essentieel dat de grond voldoende draagvermogen heeft om de belasting van het gebouw te dragen. Dit wordt bepaald via sonderingen en geotechnische onderzoeken.
Stabiliteit en verzakking: Een fundering op staal is gevoelig voor verzakkingen. Het is daarom belangrijk dat de ondergrond homogeen en stevig is. Eventuele ongelijkheden in de grond moeten eerst worden opgelost.
Geotechnische expertise: Het ontwerpen en aanleggen van een fundering op staal vereist kennis van zowel geotechniek als constructietechniek. Het is daarom aan te raden om samen te werken met een deskundig funderingsontwerpbureau dat ervaring heeft met dit type fundering.
Materiaalkeuze: Beton is de meest gebruikte materialen voor een fundering op staal, vooral in de vorm van gewapend beton. De dikte en afmetingen van de betonnen platen worden berekend op basis van de belasting en de draagkracht van de ondergrond.

Voordelen en nadelen van een fundering op staal

Een fundering op staal biedt een aantal belangrijke voordelen:

Kostenefficiëntie: Aangezien er geen palen of ingewikkelde funderingsconstructies nodig zijn, zijn de kosten vaak lager dan bij andere funderingssystemen.
Snelheid van uitvoering: Het aanleggen van een fundering op staal is relatief eenvoudig en snel uit te voeren, zeker bij kleinere projecten.
Duurzaamheid: Bij een goed uitgevoerde fundering op staal is de levensduur van de constructie aanzienlijk, zolang de ondergrond stabiel blijft.
Gebruik van lokale materialen: Beton is een veelvoorkomend bouwmateriaal in Nederland, waardoor de logistiek vaak eenvoudiger en duurzamer is.

Er zijn ook enkele nadelen:

Beperkte toepassing in onstabiele ondergronden: In gebieden met zachte of onstabiele grondsoorten is een fundering op staal vaak niet haalbaar. In dergelijke gevallen is een fundering op palen de betere keuze.
Verzakkingen mogelijk: Omdat de fundering direct op de bovenste grondlaag rust, is het gevoeliger voor eventuele ongelijkheden of veranderingen in de grond.
Voorbereiding van de grond vereist: Het is vaak nodig om de bovengrond te verwijderen of te verbeteren voordat een fundering op staal kan worden gelegd.

Conclusie

Een fundering op staal is een veelgebruikte methode in de bouwsector, vooral in gebieden met een relatief stabiele en draagkrachtige ondergrond. Het principe is eenvoudig: de belasting van het gebouw wordt gelijkmatig verspreid over een groter oppervlak, waardoor de druk op de grond vermindert. De keuze voor deze methode hangt af van de specifieke situatie van de ondergrond, de belasting van het gebouw en de toegankelijkheid van de draagkrachtige laag.

Hoewel een fundering op staal kostenefficiënt en snel uit te voeren is, zijn er enkele belangrijke aandachtspunten die tijdens de planning en uitvoering worden genomen. Het is aan te raden om samen te werken met een deskundig funderingsontwerpbureau om ervoor te zorgen dat de fundering voldoet aan alle technische en constructieve eisen. Met een goed uitgevoerde fundering op staal is het mogelijk om een duurzaam, stabiel en economisch wenselijk bouwproject te realiseren.

Bronnen

staalconstructie