Geen fundering onder je huis: risico’s, herkenning en oplossingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Het fundament van een huis is essentieel voor de stabiliteit en levensduur van de woning. Als er geen fundering aanwezig is of als die beschadigd is, kan dit leiden tot ernstige schade aan het gebouw. Funderingsproblemen zijn in Nederland een steeds groter optredend verschijnsel, vooral in gebieden met zwakke bodems zoals veen- of kleigrond. De oorzaken liggen zowel in de historie van de bouwpraktijk als in de veranderende omstandigheden door klimaatverandering. In dit artikel worden de meest voorkomende funderingsproblemen, hun herkenbare tekenen en mogelijke oplossingen besproken, op basis van recente informatie en onderzoek.

Typen funderingen in Nederland

Er zijn in Nederland twee voornaamste funderingsystemen: funderingen op houten palen en ondiepe funderingen (aangeduid als "op staal"). Deze systemen zijn ontwikkeld om het gewicht van het huis te verdelen op een stabiele manier, afhankelijk van de ondergrond.

Houten palen

Houten paalfunderingen worden vooral gebruikt in stedelijke gebieden met weinig diepe ondergrond. Er zijn twee varianten:

Amsterdamse fundering: bestaande uit houten palen, een horizontale houten balk (de zogenaamde bovenbalk) en daaronder het langshout.
Rotterdamse fundering: hierbij is alleen het langshout en een betonbalk aanwezig bovenop de houten palen.

Deze funderingen zijn typisch voor woningen gebouwd voordat 1970. Ze zijn gevoelig voor schade wanneer de palen droog vallen of verrotten, wat vaker optreedt bij lage grondwaterstanden. Door de droge zomers van de afgelopen jaren, zoals in de gemeente Zevenaar, zijn er al meerdere gevallen van funderingsbeschadiging gemeld geweest.

Ongevallen fundering ('op staal')

Het tweede type fundering wordt vaak misleidend genoemd als “op staal”, aangezien geen staal wordt gebruikt. Hierbij zit onder de dragende muur een verbreedde voet van gemetsel of beton die direct op de bodem rust. Dit type fundering is minder gevoelig voor klimatologische veranderingen dan de paalfundering, maar kan ook schade oplopen, bijvoorbeeld in gebieden met instabiele of zachte grond.

Risicogebieden en funderingsproblemen

Funderingsproblemen komen vaker voor in gebieden met een zwakke ondergrond. De Randstad, het noorden van Nederland, het IJsselmeergebied en de rivierengebieden zijn vooral risicogebieden. Hier is de bodem vaak zacht, zoals veen- of kleigrond, wat leidt tot langzaam inklinken van het grondoppervlak. Dit proces is niet nieuw, maar wordt door klimaatverandering versterkt.

Volgens het Kennis Centrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) zijn momenteel tussen de 487.000 en 537.000 panden in Nederland aan verhoogd risico blootgesteld. Onder invloed van klimaatverandering kan dit aantal zelfs oplopen tot 687.000. In dit kader worden zowel traditionele als nieuwe funderingsproblemen onderscheiden:

Traditionele problemen ontstaan door natuurlijke processen in zwakke bodems.
Nieuwe problemen zijn het gevolg van droge zomers en dalende grondwaterstanden, die houten palen kunnen aanvallen of laten rotten.

Herkenning van funderingsproblemen

Een duidelijk teken van funderingsproblemen is het verschijnen van scheuren in muren, vloeren of gevels. Ook klemmende deuren of ramen, verzakte vloeren, en een veranderde hoogte van de boven- en onderzijde van muren kunnen wijzen op schade aan de fundering.

Soms is het huis al aan het verzakken, maar zijn er nog geen zichtbare schade te zien. In dat geval is het verstandig om te onderzoeken of de fundering nog stabiel is. Dit kan bijvoorbeeld door originele bouwtekeningen op te vragen bij het gemeentearchief, of via een funderingsonderzoek door een bouwkundige.

Oplossingen voor funderingsproblemen

Als schade aan de fundering is geconstateerd, zijn er meerdere mogelijke oplossingen, afhankelijk van de ernst van de problemen.

1. Grondwaterpeil herstellen

Als de schade ontstaat door droogte en rotte palen, kan het herstellen van het grondwaterpeil helpen. Dit vereist medewerking van de gemeente en waterschappen. Een stabiel waterpeil voorkomt verdere verslechtering van de palen.

2. Versterken van de fundering

Als de palen nog stevig genoeg zijn, maar niet in staat om het gewicht van het huis volledig te dragen, kan de fundering versterkt worden. Hierbij worden extra palen of stutten onder het huis geplaatst.

3. Nieuwe fundering aanbrengen

Als de fundering volledig beschadigd is, is het nodig om een nieuwe fundering aan te brengen. Dit gebeurt door het huis op een zogenaamde "tafel" te plaatsen, waarbij nieuwe heipalen de poten vormen en een betonplaat het tafelblad. Deze ingreep is technisch en financieel ingrijpend. Voor een kleine woning kunnen de kosten snel oplopen tot 40.000 euro, terwijl dit in grotere woningen tot 70.000 euro of meer kan kosten.

In sommige gevallen is het noodzakelijk om tijdelijk het huis te verlaten tijdens de werkzaamheden. Ook is het belangrijk dat buren in een bouwblok samenwerken, omdat schade aan de ene woning ook invloed kan hebben op aangrenzende huizen.

4. Bewaking en registratie

Bij het eerste teken van funderingsproblemen is het verstandig om foto’s te maken. Deze worden als bewijsmateriaal belangrijk bij melding bij de gemeente of een onderzoeksbureau. Bovendien kunnen ze helpen bij het volgen van de ontwikkeling van de schade.

De rol van klimaatverandering

Klimaatverandering verergert funderingsproblemen, vooral in combinatie met houten paalfunderingen. Droge zomers zorgen voor lage grondwaterstanden, wat de palen laat drogen en verzwakken. In het verleden zijn er al meerdere voorbeelden geweest waarin dit leidde tot significante schade, zoals in Zevenaar. Hierdoor is het belangrijk dat woningen worden gecontroleerd en beheerd op een manier die rekening houdt met de toekomstige klimaatverandering.

Conclusie

Funderingsproblemen kunnen zowel traditioneel als gevolg van klimaatverandering ontstaan. Het is van groot belang dat huiseigenaren zich bewust zijn van de aard van hun fundering en de risico’s die daarmee gepaard gaan. Het herkennen van vroegtijdige symptomen, zoals scheuren of klemmende deuren, is cruciaal. Bij het ontdekken van mogelijke funderingsproblemen is het verstandig om professionele hulp in te huren voor een funderingsonderzoek. Aanvullende maatregelen zoals het herstellen van het grondwaterpeil of het aanbrengen van een nieuwe fundering kunnen de stabiliteit van de woning herstellen. Door bewustwording en tijdige interventie kunnen funderingsproblemen worden voorkomen of efficiënt opgelost, zodat de woning langdurig veilig en bewoonbaar blijft.

Bronnen

huis