Japanse duizendknoop: risico op funderingen en bouwwerken

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

De Japanse duizendknoop is sinds haar invoering in Nederland een van de meest bezorgwekkende invasieve plantensoorten. Deze exoot, afkomstig uit Azië, groeit razendsnel en heeft een krachtig wortelstelsel dat in staat is om door beton, asfalt en andere bouwmateriaal te dringen. Hierdoor kan de plant schade veroorzaken aan funderingen, wegen, rioleringen en gebouwen. Dit maakt haar niet alleen een milieuprobleem, maar ook een aanzienlijke uitdaging in de bouw- en renovatiesector. Voor zowel particulieren als gemeenten is het daarom van belang om de Japanse duizendknoop goed te begrijpen, te herkennen en effectief te bestrijden.

Wat is de Japanse duizendknoop?

De Japanse duizendknoop (Latijn: Fallopia japonica) is een snelgroeiende, houtachtige kruidplant die in de zomer tot een meter hoog kan groeien. Haar bladeren zijn hartvormig en ongeveer 10 tot 15 cm lang, terwijl haar stengels hol zijn en vaak rode vlekken vertonen. In de zomer bloeit de plant met witte of roze bloemen. De plant vermeerdert zich via zaden, stengeldelen en wortels die soms wel een meter diep in de grond kunnen groeien. Deze wortels zijn krachtig en kunnen zich doorheen verschillende materialen heen bewegen.

De Japanse duizendknoop is een invasieve exoot, wat betekent dat ze in Nederland niet van nature voorkomt. Ze werd al in de 19e eeuw geïmporteerd als sierplant, maar heeft zich sindsdien snel verspreid. Vanwege haar snelle groei en sterke wortelstelsel is ze moeilijk te bestrijden, en kan ze schade veroorzaken aan zowel de natuur als aan infrastructuur.

Schade aan funderingen en bouwwerken

Een van de belangrijkste problemen die de Japanse duizendknoop veroorzaakt, is de schade die haar wortels aan funderingen en andere bouwwerken kunnen toebrengen. De wortels zijn zowel sterk als flexibel en kunnen doorheen scheuren en openingen in beton, asfalt en metselwerk groeien. Hierdoor kunnen funderingen verzwakt raken, leidingen worden beschadigd en er kan een risico ontstaan voor de structuur van woningen, wegen en andere infrastructuur.

Deze schade heeft een directe impact op de levensduur en het onderhoud van bouwwerken. In sommige gevallen kan de plant zelfs het gebruik van een gebouw of een weg belemmeren. Bij woningen kan de Japanse duizendknoop zich bijvoorbeeld in de gracht of rioleringen vestigen, waardoor de leidingen verstopt raken of beschadigd worden. In de praktijk betekent dit extra kosten voor herstel en onderhoud, wat zowel voor particulieren als voor gemeenten een aanzienlijke financiële belasting kan zijn.

Een voorbeeld van de omvang van de schade is te vinden in de berekeningen rond de Olympische Spelen in Londen, waar het opruimen van Japanse duizendknoop naar schatting 70 miljoen pond heeft gekost. In Nederland zijn er ook steeds meer meldingen van de plant, en de toename is het afgelopen decennium flink toegenomen.

Schade aan infrastructuur en rioleringen

Naast funderingen kan de Japanse duizendknoop ook schade veroorzaken aan wegen, taluds en rioleringen. De wortels van de plant kunnen zich doorheen leidingen en ondergrondse infrastructuur voortbewegen, waardoor deze kan worden verstoord of zelfs volledig onbruikbaar gemaakt. Dit heeft als gevolg dat er extra kosten ontstaan voor de herstelling van deze infrastructuur.

In bepaalde gevallen kan de Japanse duizendknoop ook problemen veroorzaken in de bosbouw. De plant kan jonge aanplant verdringen en zo schade aanrichten aan jonge bomen of andere gewassen. Ook voor de biodiversiteit is de Japanse duizendknoop een probleem. De plant loopt vroeg in het voorjaar uit en vormt een dicht bladerdek, waardoor andere planten minder licht en voedingsstoffen ontvangen. Dit heeft ook invloed op insecten en andere ongewervelde dieren die afhankelijk zijn van die planten.

Hoe herken je de Japanse duizendknoop?

Om de Japanse duizendknoop effectief te bestrijden, is het belangrijk om de plant goed te herkennen. De Japanse duizendknoop groeit in april uit de grond met rode uitlopers. De bladeren zijn hartvormig en ongeveer 10 tot 15 cm lang. De stengels zijn hol en hebben roodbruine vlekken. In juli tot september bloeit de plant met witte of roze bloemen. In de winter sterft de plant af, maar de stengels blijven zichtbaar.

Het is belangrijk om op te letten voor de wortels, die krachtig en verstrengeld kunnen zijn. Deze wortels kunnen zich kilometers ver van de plant zelf uitstrekken en zijn vaak ver onder de grond. Dit maakt het moeilijk om de plant volledig te verwijderen en te voorkomen dat ze zich opnieuw vestigt.

Bestrijdingsmethoden

De Japanse duizendknoop is moeilijk te bestrijden, maar er zijn wel een aantal effectieve methoden die gebruikt kunnen worden. De meest effectieve aanpak is een volledige uitgraving van de wortels en het afvoeren van de grond als verontreinigd materiaal. Dit voorkomt herbesmetting en zorgt ervoor dat de plant niet opnieuw kan groeien.

Nebijpassende methoden omvatten thermische bestrijding, waarbij hitte wordt gebruikt om de plantencellen te vernietigen. Dit kan effectief zijn, maar vereist vaak specialistische apparatuur en ervaring. Mechanische verwijdering, zoals gemaaid worden of het afknippen van de bovengrondse delen, is meestal niet voldoende, omdat de wortels snel opnieuw kunnen groeien.

Juridische en beleidsmaatregelen

Voor de Japanse duizendknoop zijn er ook juridische en beleidsmaatregelen genomen. In Nederland is het bijvoorbeeld verboden om deze plant te kopen, verkopen of vervoeren. Dit geldt ook voor verwante soorten, zoals de Sachalinse duizendknoop en de bastaardduizendknoop. Deze maatregelen zijn bedoeld om de verspreiding van de plant te beperken en te voorkomen dat ze op nieuwe locaties wortelt kan schieten.

Gemeenten en waterschappen spelen een cruciale rol in de bestrijding van de Japanse duizendknoop. Ze kunnen bijvoorbeeld campagnes starten om bewustwording te creëren, beleid ontwikkelen rond grondverplaatsing en samenwerken met natuurorganisaties. Omdat de plant zich via grond kan verspreiden, is het belangrijk om bij grondverplaatsingen voorzichtig te zijn en de aanwezigheid van de Japanse duizendknoop te controleren.

Preventie en bewustwording

Naast bestrijding is preventie van groot belang. Het is de bedoeling dat zowel particulieren als professionele partijen zich bewust worden van de risico’s die de Japanse duizendknoop met zich meebrengt. Door vroegtijdige detectie en actie te nemen, kan de verspreiding van de plant worden ingeperkt.

Gemeenten kunnen bijvoorbeeld educatieve campagnes organiseren, waarin wordt uitgelegd hoe de Japanse duizendknoop eruitziet en hoe ze effectief tegen haar kan worden opgetreden. Ook is het belangrijk om te verklaren dat het planten van deze soort illegaal is en dat het belangrijk is om ervoor te zorgen dat ze niet op eigen terrein groeit.

Samenwerking is essentieel

De bestrijding van de Japanse duizendknoop vraagt om een gecoördineerde aanpak. De plant kan namelijk niet alleen schade veroorzaken aan particuliere eigendommen, maar ook aan openbare infrastructuur. Hierdoor is het belangrijk dat verschillende partijen – zoals gemeenten, waterschappen, natuurorganisaties en particulieren – samenwerken om de verspreiding van de plant te beheersen.

Een doordachte aanpak, waarin zowel bestrijding, preventie en bewustwording centraal staan, is essentieel. Hierbij is het belangrijk om ervoor te zorgen dat de bestrijdingsmaatregelen efficiënt zijn, duurzaam en goedkoop genoeg om op een grootschalige basis uitgevoerd te kunnen worden.

Conclusie

De Japanse duizendknoop is een van de meest invasieve en schadelijke plantensoorten in Nederland. Haar krachtige wortels en snelle groei maken haar gevaarlijk voor zowel de natuur als voor infrastructuur en funderingen. De plant kan schade veroorzaken aan wegen, rioleringen, gebouwen en andere bouwwerken, wat extra kosten met zich meebrengt voor herstel en onderhoud.

Het is belangrijk om de plant goed te herkennen en effectief te bestrijden. De meest effectieve methode is een volledige uitgraving van de wortels en het afvoeren van de grond. Daarnaast zijn er ook juridische maatregelen genomen om de verspreiding van de plant te beperken. Preventie en bewustwording spelen hierin een cruciale rol, aangezien de plant zich snel verspreidt en moeilijk te bestrijden is.

Voor zowel particulieren als professionele partijen is het daarom belangrijk om op de hoogte te zijn van de risico’s die de Japanse duizendknoop met zich meebrengt. Door vroegtijdige detectie en actie te nemen, kan de verspreiding van deze plant worden ingeperkt en de schade aan funderingen en bouwwerken worden beperkt.