Kalkzandsteen in funderingsconstructies: Toepassing, eigenschappen en voorwaarden

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Kalkzandsteen is al eeuwenlang een veelgebruikt bouwmateriaal in de Nederlandse woningbouw. Vanwege zijn sterke, duurzame en betrouwbare eigenschappen is het ook geschikt voor gebruik in funderingsconstructies. In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de toepassing van kalkzandsteen in de fundering, de voordelen en beperkingen van het materiaal, en de relevante bouwtechnische voorwaarden. Alle informatie is gebaseerd op gegevens uit betrouwbare bronnen over kalkzandsteen en funderingswerk.

Toepassing van kalkzandsteen in de fundering

Kalkzandsteen wordt regelmatig gebruikt in opgaand funderingswerk, bijvoorbeeld als ophoging tot de onderkant van de begane grondvloer. In delen van Nederland waar de grond voldoende zanderig en draagkrachtig is, kan er ook gefundeerd worden op staal in plaats van op lange betonnen heipalen. In dergelijke gevallen is kalkzandsteen een geschikt materiaal om de fundering te ophogen tot het gewenste niveau.

Het gebruik van kalkzandsteen in de fundering is vooral geschikt in combinatie met een betonplaat op vorstvrij niveau. Door kalkzandsteenblokken te metselen of te lijmen tot onderkant begane grondvloer, wordt de fundering afgerond in een vochtbestendig en draagkrachtig materiaal. Dit proces is efficiënter dan het gebruik van handmatige metselstenen, omdat kalkzandsteen elementen sneller te plaatsen zijn en een groter oppervlak tegelijk kunnen bedekken.

Een belangrijke voorwaarde bij het gebruik van kalkzandsteen in de fundering is de gronddekking. De leverancier van kalkzandsteen adviseert een gronddekking van 150 tot 250 mm. Dit betekent dat de onderzijde van de kalkzandsteenblokken minstens 150 mm onder het maaiveld moet liggen. In praktijkgevallen is dit vaak haalbaar, mits rekening wordt gehouden met de hoogte van eventuele straatstenen of andere bovenbouwconstructies.

Bouwtechnische eigenschappen van kalkzandsteen

Kalkzandsteen is een kunststeen die gemaakt wordt uit ongebluste kalk, water en zand. Het materiaal wordt verhard onder stoomdruk, wat resulteert in een stijf en duurzaam product. De druksterkte van kalkzandsteenvarieert afhankelijk van de toepassing, maar is voldoende voor gebruik in dragende muren en funderingsconstructies.

Een van de voordelen van kalkzandsteen is dat het vochtbestendig is. Dit maakt het geschikt voor gebruik in ondergrondse constructies waar het blootgesteld kan zijn aan grondwater of andere vormen van vocht. Bovendien is kalkzandsteen een duurzaam materiaal. Het is gemaakt van natuurlijke grondstoffen en heeft een lange levensduur, waardoor het weinig onderhoud vergt en circulair is in gebruik.

Tijdens de bouw van een woning is het mogelijk om kalkzandsteenblokken te gebruiken in combinatie met een elementensysteem. Dit betekent dat grotere blokken worden gebruikt die gemakkelijker te plaatsen zijn en minder mortel of lijm nodig hebben. In sommige gevallen wordt gebruik gemaakt van kimblokken, die platter zijn en gebruikt kunnen worden als onderlaag voor de kalkzandsteenblokken. Dit helpt om de hoogte van de wand aan te passen en eventuele onregelmatigheden in de betonstrook te compenseren.

Beperkingen en voorzichtigheid bij toepassing

Hoewel kalkzandsteen in de fundering veel voordelen biedt, zijn er ook beperkingen. Eén van de belangrijkste beperkingen is dat kalkzandsteen niet geschikt is voor gebruik in buitentoepassingen. Het materiaal is kwetsbaarder voor invloeden van het weer dan bijvoorbeeld baksteen of andere vaste bouwstenen. Als kalkzandsteen toch gebruikt wordt in buitentoepassingen, zoals in het buitenspouwblad van een woning, kan dit leiden tot schade door vorst en vocht. In een casus is gemeld dat kalkzandsteenblokken in het buitenspouwblad werden gebruikt, waardoor de aannemer met klachten van de opdrachtgever te maken kreeg over eventuele vorstschade.

De arbiter in die casus concludeerde echter dat het gebruik van kalkzandsteen in de fundering binnen de toleranties viel en dat er geen schade was geconstateerd. De aannemer had zich aan de tekening en het bestek gehouden, en de kalkzandsteenblokken werden daarom als geschikt geacht voor gebruik in de fundering. Echter, in buitentoepassingen is het gebruik van kalkzandsteen niet aan te raden.

Constructieve opbouw en stabiliteit

Bij funderingswerk met kalkzandsteen is het belangrijk om rekening te houden met de stabiliteit van de constructie. De fundering moet voldoende breed zijn om de belasting van het gebouw goed te verdelen. Een veelgebruikte vuistregel is dat de aanlegbreedte 2 tot 3 maal de dikte van het opgaande muurwerk moet zijn. Deze regel is echter geen wetenschappelijke methode en kan leiden tot onjuiste afmetingen, vooral bij zware belastingen of zwakke grond.

In de praktijk wordt vaak gebruikgemaakt van profielen om de maatvoering van het funderingswerk te bepalen. Deze profielen zorgen voor een nauwkeurige uitslag en voorkomen schuifspanningen in het metselwerk. Het gebruik van kalkzandsteen in combinatie met een elementensysteem helpt om tijd en kosten te besparen, omdat grotere blokken sneller te plaatsen zijn en minder mortel nodig is.

Efficiëntie en kosten

Het gebruik van kalkzandsteen in de fundering biedt aanzienlijke voordelen in termen van efficiëntie. Omdat kalkzandsteenblokken groter zijn dan traditionele metselstenen, kan het metselwerk sneller worden voltooid. Het lijmen van elementen is sneller dan het metselen van individuele stenen, waardoor de bouwtijd kan worden verkort. In sommige gevallen kan een elementenstelmachine of een kleine kraan gebruikt worden om het werk te versnellen.

De kosten van funderingswerk met kalkzandsteen zijn afhankelijk van de hoeveelheid materiaal en de complexiteit van de constructie. In vergelijking met baksteen is kalkzandsteen vaak goedkoper, vooral bij gebruik in niet-dragende binnenwanden of in het binnenspouwblad. Voor opgaand funderingswerk is kalkzandsteen een efficiënte keuze, omdat het goed vochtbestendig is en snel te plaatsen is.

Duurzaamheid en circulaire economie

Een van de belangrijkste voordelen van kalkzandsteen is zijn duurzaamheid. Het materiaal is gemaakt van natuurlijke grondstoffen en heeft een lange levensduur. Daarnaast is kalkzandsteen onderhoudsarm en circulair. Het is mogelijk om puingranulaten van gesloopte gebouwen te gebruiken bij de productie van nieuwe kalkzandsteenblokken. Dit sluit de grondstoffencirkel en maakt kalkzandsteen een duurzame keuze voor de woningbouw.

In het kader van de circulaire economie is het gebruik van kalkzandsteen in funderingsconstructies een verantwoorde keuze. Het materiaal is eenvoudig te recyclen en kan worden gebruikt in nieuwe projecten. Bovendien is het productieproces van kalkzandsteen schoon en energie-efficiënt, wat het nog duurzamer maakt.

Conclusie

Kalkzandsteen is een veelzijdig en betrouwbare bouwmateriaal dat geschikt is voor gebruik in funderingsconstructies. Het is vochtbestendig, sterk en duurzaam, waardoor het een goede keuze is voor opgaand funderingswerk. In combinatie met een elementensysteem kan het metselwerk efficiënter worden uitgevoerd, wat tijd en kosten bespaart.

Echter, het gebruik van kalkzandsteen in buitentoepassingen is niet aan te raden, omdat het kwetsbaarder is voor invloeden van het weer. In de fundering is kalkzandsteen echter een geschikte keuze, mits rekening wordt gehouden met de gronddekking en de stabiliteit van de constructie. Door gebruik te maken van kalkzandsteen in funderingswerk, wordt een duurzame en betrouwbare basis gelegd voor het gebouw.

Bronnen

kalkzandsteen