Metselen op fundering: Technieken, Materiaalkeuze en Constructieve Aanbevelingen

Published by Redactie on juli 20, 2025 | Category fundering

Metselen op fundering is een essentiële klus in de bouw en renovatiepraktijk, zowel voor kleinere projecten zoals een tuinmuur als voor grotere constructies. Het vereist zorgvuldige voorbereiding, kennis van de grondstructuur, en het toepassen van correcte bouwtechnieken. In dit artikel worden de meest relevante technieken en aanbevelingen besproken, gebaseerd op praktijkgerichte informatie uit betrouwbare bronnen. Het accent ligt op de fundering als ondersteunend element, de toepassing van metseltechnieken, en de keuze van materialen zoals kalkzandsteen, baksteen, of tegels, afhankelijk van de belasting en omgevingsomstandigheden.

Fundering als basis voor metselwerk

De fundering is de ondergrond waarop een gebouw of bouwwerk rust. Ze moet sterk, stabiel en bestand zijn tegen omgevingsinvloeden zoals grondwater, vorst en droogte. Volgens bron [2], is een goede fundering essentieel omdat deze het gewicht van het bovenbouw moet dragen en moet voldoen aan eisen als sterke draagkracht, stabiliteit en bestendigheid tegen invloeden. In de praktijk zijn er verschillende typen funderingen, zoals fundering op staal, plaatfundering, en poerenfundering, die elk hun eigen toepassingsgebied hebben.

Bij fundering op staal via metselwerk, zoals beschreven in bron [1], wordt de belasting van de muur verspreid over een bredere basis. Dit type fundering is traditioneel gebruikt, vooral voor kleinere gebouwen. Het vereist dat men met metselwerk een ondergrondse brede basis aanlegt. De aanlegbreedte hangt af van de dikte van het muurwerk boven de grond. Een vuistregel die vaak wordt gehanteerd is dat de breedte van de fundering 2 tot 3 maal de dikte van het muurwerk is. Deze vuistregel is echter geen wetenschappelijk onderbouwde methode en kan leiden tot onjuiste berekeningen, vooral bij grote belastingen en lage gronddruk. Daarom is het verstandig om een professionele berekening te laten uitvoeren, vooral bij grotere constructies.

Materialen voor fundering en metselwerk

De keuze van materialen speelt een cruciale rol in de duurzaamheid en stabiliteit van een fundering. In bron [1] wordt aangegeven dat kalkzandsteen een goedkoper alternatief is voor baksteen in funderingsmetselwerk. Kalkzandsteen heeft goede druksterkte en is geschikt voor de ondergrondse delen van een fundering. Het wordt vaak gebruikt voor de eerste twee lagen onder het maaiveld, voordat overgeschakeld wordt op baksteen voor de bovenbouw.

In de praktijk wordt vaak ook gebruikgemaakt van betontegels of tuintegels als ondergrondse fundering, zoals uitgebreid besproken in bronnen [3] en [4]. Een gebruiker wil bijvoorbeeld een tuinmuur met een hoogte van 1,70 meter metselen en overweegt het gebruik van tuintegels als fundering. De tegels worden in 5 lagen in verstek op elkaar gemetseld, met een diepte van 75 cm. Deze aanpak kan geschikt zijn, mits men rekening houdt met de druk die het metselwerk uitoefent op de ondergrond en de stabiliteit van het geheel. Het is hierbij aan te raden om een dunne wapening in de voegen tussen de tegels aan te brengen, zodat de fundering beter belast kan worden. Daarnaast wordt in sommige gevallen ook aangeraden om eerst een laag kalkzandsteenblokken boven de tegels te metselen, voordat het muurwerk wordt geplaatst. Dit zorgt voor extra stabiliteit en voorkomt eventuele scheuren of vochtlekken.

In een ander voorbeeld, zoals beschreven in bron [4], overweegt een gebruiker het gebruik van betontegels van 60x60x6 cm in combinatie met ophoogzand om de fundering van een tuinmuurtje te realiseren. De fundering wordt hierbij geplaatst op 5 cm onder het maaiveld. Aangezien het een relatief licht gewicht betreft, kan deze aanpak functioneel zijn. Echter, bij zandgrond moet men rekening houden met de mogelijkheid van zettingen. Het is daarom belangrijk om de fundering voldoende diep aan te leggen, eventueel onder de vorstgrens, om eventuele schade door ijsvorming in de winter te voorkomen. De vorstgrens ligt in Nederland meestal op ongeveer 60 cm diepte (zie bron [5]).

Technieken voor het metselen van fundering

Het metselen van een fundering vereist zorgvuldig werk en een goed begrip van de ondergrond. In bron [1] wordt uitgebreid ingegaan op de techniek van het metselen van fundering op staal via metselwerk. Het is aan te raden om de onderste lagen van de fundering te metselen met een sterke specie die waterkerende eigenschappen heeft. Dit voorkomt dat grondwater in het metselwerk trekt. Bovendien wordt aangeraden om in de spouw boven het maaiveld een vochtwering aan te brengen, gemaakt van loden of bitumen, om regenwater af te voeren en het vocht in de kruipruimte te beperken.

In de spouw zelf worden regelmatig open stootvoegen aangebracht, die voor ventilatie en afvoer van vocht zorgen. Het is ook belangrijk om ventilatieroosters aan te brengen in de kruipruimte, zodat er een lichte luchtcirculatie ontstaat. Deze roosters moeten op tegenover elkaar liggende muren aangebracht worden om een constante luchtstroming te garanderen.

Fundering en metseltechnieken in de praktijk

Bij het metselen van funderingen in de praktijk is het essentieel om de juiste technieken toe te passen, afhankelijk van de belasting en de grondstructuur. In bron [5] is een stappenplan beschreven voor het metselen van een pilaar of penant, wat ook van toepassing kan zijn op funderingsmetselwerk. Het beginsel is om eerst het gat uit te graven tot de vorstgrens, vervolgens bekisting en bewapening aan te brengen, het beton te storten en pas daarna het metselwerk aan te leggen. Deze aanpak zorgt ervoor dat de fundering goed ondersteund wordt en niet onder invloed van vorst of vocht kan schaden.

Aanbevelingen en conclusies

Wanneer men metselt op fundering, is het belangrijk om een aantal richtlijnen en aanbevelingen te volgen. Eerst en vooral moet men de ondergrond goed analyseren. Is de grond zandachtig of kleirijk? Is er sprake van een hoge grondwaterstand? Deze factoren bepalen de diepte en de breedte van de fundering. Vervolgens moet men de materialen zorgvuldig kiezen. Kalkzandsteen is goedkoper en geschikt voor ondergrondse metselwerk, terwijl baksteen vaak gebruikt wordt voor de bovenbouw. Bij het gebruik van tegels of beton is het aan te raden om eventueel een wapening in te voeren om de stabiliteit te verhogen.

Daarnaast is het belangrijk om technieken zoals het aanbrengen van een waterkerende specie, het leggen van een vochtwering en het aanbrengen van ventilatieroosters niet te vergeten. Deze maatregelen zorgen voor een betere isolatie, minder vochtproblemen en een langere levensduur van het metselwerk.

In het kader van het metselen van funderingen is het aan te raden om de fundering voldoende diep aan te leggen, zodat deze onder de vorstgrens ligt. Dit voorkomt schade door ijsvorming in de winter. Ook bij kleinere projecten, zoals een tuinmuurtje, kan het verstandig zijn om een diepere fundering aan te leggen, zeker in zandige of vochtige grond.

In het algemeen is het aan te raden om een vuistregel te gebruiken, maar te bevestigen door een professionele berekening. De breedte van de fundering moet afhankelijk zijn van de belasting en de gronddruk. In sommige gevallen is het beter om een gewapende betonfundering aan te leggen, vooral bij grotere constructies of bij onregelmatige belastingen.

Conclusie

Het metselen op fundering vereist een zorgvuldige aanpak, waarbij zowel de keuze van materialen als de toepassing van technieken van groot belang zijn. De fundering moet sterk, stabiel en bestand zijn tegen omgevingsinvloeden. De breedte en diepte van de fundering moeten afgestemd worden op de belasting en de grondstructuur. Het gebruik van kalkzandsteen, baksteen of betontegels is mogelijk, afhankelijk van de situatie. Bovendien is het belangrijk om aan te sluiten op technieken zoals waterkerende specie, vochtweringslagen en ventilatie, om vochtproblemen te voorkomen. Door de juiste methoden en materialen toe te passen, kan men zorgen voor een duurzame en betrouwbare fundering die lang meegaat.

Bronnen

metselen